Sau khi chúng ta rời khỏi thế giới này, bản thân mình lưu lại gì cho con người thế gian? Lưu lại gì cho con cháu đời sau? Là một món tiền lớn đáng ngưỡng mộ hay là một căn nhà lớn? Là một số sản nghiệp hay là một loại thái độ? Là một loại tinh thần hay là một tấm gương, hay thậm chí là một câu nói?

Người đàn ông lưu lại dấu tích ở khắp mọi nơi trong khu rừng

Nhà văn Jean Giono người Pháp từng viết một câu chuyện tên là “Người trồng cây hy vọng được vui vẻ”. Câu chuyện xảy ra vào đầu thế kỷ 20, kể về một người đàn ông ở vùng Provence của Pháp, trên bước đường mưu sinh đã trôi dạt tới một khu rừng đất đai cằn cỗi, tới nỗi cây cỏ cũng không sống được.

Người đàn ông đó sống một cuộc sống rất đơn giản: Mỗi ngày ông đều ra khỏi nhà từ sáng sớm và cần mẫn trông từng cây con, từng cây con xuống đất. Nhiều năm sau đó, vùng đất cằn cỗi ngày nào đã trở thành một khu rừng màu mỡ, lưu lại rất nhiều lượng nước trong đất, cây cối rậm rạp, chim muông rủ nhau tới làm tổ trên cây, các khe suối dần dần cũng có nước chảy, người trong làng cũng từng hộ từng hộ quay trở lại, thôn xóm vắng lặng năm nào bỗng chốc trở nên đông vui.

(Ảnh minh họa: nbcnews.com)

Câu chuyện thứ hai: Tại sao cha lưu lại nhiều tiền như vậy nhưng đều bốc hơi hết đâu rồi?

Có một cậu bé có cha làm bảo vệ ở một nhà máy, hoàn cảnh gia đình không được tốt cho lắm. Người cha thường nói với cậu: “Giá mà chúng ta có nhiều tiền như bác con thì tốt biết mấy…”

Anh trai của ba cậu là một người có sự nghiệp thành công, gia sản bạc triệu. Nhưng bác cậu lại không có con, thế là ba cậu đề nghị cho cậu bé sang làm con nuôi của anh trai và được bác cậu chấp thuận.

Kể từ đó cậu bé nghĩ rằng từ nay về sau mình sẽ là người có tiền rồi. Và rồi cái ngày “từ nay về sau” đó cũng đến rất nhanh, trong một lần đi du lịch, bác cậu đã không may bị tai nạn máy bay rồi qua đời, tất cả gia sản chỉ trong một đêm trở thành của cậu bé.

Cậu bé nhẽ ra muốn thi đại học, nhưng bỗng chốc trở thành một người giàu có bạc tỷ, tiền nhiều như nước, bao nhiêu ước mơ đều phút chốc đều có thể trở thành hiện thực, cần gì phải đi học một cách vất vả nữa. Cha mẹ ruột cậu cũng nghĩ vậy, chúng ta có tiền rồi, ai còn yêu thích học hành làm gì chứ!

Thế rồi từ năm này sang năm nọ, số tiền tiêu xài của cậu bé cũng lớn dần lên theo từng lần sinh nhật của cậu, cho tới khi cậu trưởng thành và trở thành một người vô gia cư, tiền bạc không còn nữa, sống lang thang ở ghế đá công viên. Lúc đó cậu bé nghĩ mãi nhưng không hiểu nổi, tại sao bác để lại cho mình nhiều tiền như thế chỉ trong phút chốc đã hết rồi?

(Ảnh minh họa: blogspot.com)

Bạn có lưu lại được cái gì trân quý như hồi ức cho cháu chắt đời sau không?

Câu chuyện thứ 3: Là một người bạn gửi cho tôi, nội dung đại khái như sau:

Trên giảng đường lớp học nọ, giáo sư kêu gọi mọi người: “Chú ý! Xin mọi người chú ý! Sau đây tôi có vài vấn đề nho nhỏ muốn xin hỏi mọi người, ai biết xin hãy giơ tay.”

Câu hỏi là: “Trong các bạn có bao nhiêu người có thể hiểu rõ cha mẹ mình?” Có vẻ câu hỏi rất đơn giản nên mọi người ai cũng đều giơ tay. “Thế còn ông bà nội thì sao? Có bao nhiêu người có thể hiểu rõ?” Lần này số người giơ tay ít hơn, cùng lắm chỉ có 3 người. “Vậy bây giờ ai có thể cho tôi biết, có bao nhiêu người có thể hiểu rõ về ông cố, bà cố của các bạn?” Hơn 60 học sinh trong lớp, nhưng lần này chỉ có 1 người giơ tay. Liếc nhìn cả lớp một lượt, giáo sư lộ vẻ đắc ý trên nét mặt: “Cách nhau mới chỉ có gần hai thế hệ mà hầu như không có ai còn biết gì về ông cố và bà cố của mình rồi.”

“Chỉ mới có ba đời, mà các bạn đã quên tất cả rồi”. Giáo sư tiếp tục: “Nhưng điều này cũng không thể trách các bạn được. Ai bảo họ không lưu lại thứ gì đó chứ? Mọi người hãy suy nghĩ xem, bắt đầu từ đời này trở đi, ba đời sau, ví dụ những người ngồi đây không phải là các bạn, mà là cháu của các bạn, những gì về các bạn, họ biết được bao nhiêu? Họ có thể kể được bao nhiêu? Có phải cũng giống chúng ta hiện nay, quên hết sạch về tổ tông của mình? Nếu quả thật như vậy, thì đó cũng không phải là lỗi của chúng. Điều then chốt đó là, sau khi chết đi, bạn có lưu lại được những hồi ức đáng trân quý cho cháu chắt đời sau hay không.”

Nếu bạn muốn trồng một cái cây, có phải nên bắt đầu trồng từ bây giờ không nhỉ?

Ba câu chuyện này làm tôi nghĩ tới vấn đề: Sau khi chúng ta rời khỏi thế giới này, bản thân mình lưu lại gì cho con người thế gian? Lưu lại gì cho con cháu đời sau? Là một món tiền lớn đáng ngưỡng mộ hay là một căn nhà lớn? Là một số sản nghiệp hay là một loại thái độ? Là một loại tinh thần hay là một tấm gương, hay thậm trí là một câu nói?

Hầu như điều mà các bậc làm cha mẹ mong muốn lưu lại cho con cái đều là những thứ “khi sinh không mang theo đến, tử không mang theo đi” như tiền tài, gia sản, danh lợi. Nhưng thực ra những thứ vô thường và hữu hình mà bạn để lại cho con cháu đều có thể bị người khác lấy đi bất cứ lúc nào, chỉ có những thứ tồn tại trong đầu tâm trí, mới không thể nào bị tước đoạt được.

Trước đây khi trao đổi với sinh viên về những chuyên đề kiểu dạng như “đề tài về sinh mệnh”, tôi thường cảm thấy có hơi sớm. Khi tôi còn trẻ, cũng chưa nghĩ tới vấn đề như vậy, càng không có người hỏi qua. Tuy nhiên muốn là một người mỗi ngày trồng cây giống như người đàn ông ở Provence, nếu bạn muốn mỗi ngày trồng một cái cây, có lẽ nên trồng càng sớm càng tốt phải không bạn?

Cuối cùng xin cho phép tôi dùng câu chuyện này thay cho phần kết:

Có một cụ già trồng một cây non trong vườn, có người khách qua đường nhìn thấy, hỏi: “Cây này bao nhiêu năm mới có quả vậy?”

Cụ già trả lời: “Chắc khoảng 100 năm!”

Người khách lại hỏi: ”Cụ có lẽ chỉ sống được một năm nữa thôi nhỉ? Khi cái cây này kết quả, có lẽ cụ không còn sống nữa rồi, tôi muốn biết, tại sao cụ lại làm như vậy?”

Cụ già nhìn người khách và cười rồi nói: “Nếu tổ tiên của tôi cũng có lối suy nghĩ đó, tôi đã không được hưởng quả ngọt như bây giờ. Vườn trái cây này có thể sai quả như thế này, đó đều là do cha và tổ tiên của tôi đã trồng cây trước đó đó, tôi trồng cây cũng là hy vọng có thể để lại bóng mát cho con cháu sau này.”

Gần đây có một sự kiện sau khi Đức Hồng Y Shan Kuo-hsi biết mình bị ung thư phổi, trải qua nhiều năm điều trị mệt mỏi, ông quyết định sẽ đi tới các tỉnh thành phố để thực hiện bài diễn thuyết “Tour du lịch tạm biệt cuộc sống”. Cho dù bệnh tật vây quanh, thuốc thang nhiều hơn cơm nhưng ông vẫn nỗ lực ghi lại những đoạn phim ngắn để người ta có thể hồi tưởng về ông bất cứ lúc nào.

Steve Jobs, nhà sáng lập của Apple mặc dù qua đời ở tuổi còn rất trẻ, nhưng những tinh hoa của ông lưu truyền lại cho thế hệ sau vẫn tồn tại rất lâu, nhiều thế hệ sau này khó có thể đạt tới những thành tựu như ông.

CEO của Apple Steve Jobs. (Ảnh: uphe.com)

“Sống, chính là vì để thay đổi thế giới, lẽ nào vẫn còn nguyên nhân khác hay sao?”, “Tôi muốn lưu lại dấu tích trong vũ trụ này”… Ông đã lưu lại rất nhiều triết lý nhân sinh và vẫn tiếp tục ảnh hưởng tới nay cho mọi người thế gian.

Đúng vậy, cho dù Steve Jobs dù đã không còn trên thế gian nữa, nhưng vẫn mãi sống trong lòng mọi người và có lẽ đây chính là ý nghĩa của cuộc sống…

Kiên Định biên dịch

Từ Khóa: