Đại Kỷ NguyênTin tức thời sự quốc tế cập nhật 24/7, văn hoá truyền thống
Cờ vây là môn cờ cổ nhất trong lịch sử, được cho là một trong tứ nghệ – bốn loại hình nghệ thuật thiết yếu được các bậc đại học sĩ, vương công quý tộc áp dụng trong việc nuôi dạy và giáo huấn con người thời cổ đại. Do nó mang những giá trị về trí tuệ, đạo lý nhân sinh, triết lý và nghệ thuật sống, nên cờ vây được lưu truyền và bảo lưu cho tới tận ngày nay.
Tứ nghệ phải chứa tâm đạo, trí đạo và triết lý thâm sâu
Ra đời từ hơn 2.500 năm trước, cờ vây gắn liền với những truyền thuyết đầy giá trị nhân văn về nguồn gốc của nó.
Trong 4 loại hình nghệ thuật thời cổ đại: Cầm, kỳ, thi, họa, thì kỳ chính là chỉ tới cờ. Người cổ đại coi trọng tâm tính trong nghệ thuật, nên tứ nghệ phải chứa tâm đạo. Xong riêng kỳ, nó không chỉ có tâm đạo, mà còn trí đạo và triết lý thâm sâu.
Chính vì lý do đó, kỳ được coi là việc không thể thiếu nếu muốn trở thành một bậc anh hào, một bậc quân tử thứ thiệt. Và có rất nhiều những áng thơ văn đẹp đẽ ca ngợi về cờ vây điều đó phản ánh phần nào giá trị của môn cờ này trong xã hội Trung Hoa cổ đại.
Ngày nay, người ta vẫn phải trầm trồ khen ngợi, cờ vây như một đóa hoa đẹp đẽ, một trang sách trí tuệ vàng son mà nền văn minh Trung Hoa cổ xưa lưu lại cho hậu thế.
Cờ vây chứa những trí tuệ về khám phá và hiểu biết về vũ trụ của người xưa
Người Trung Hoa cổ đại trong quá khứ có trí tuệ siêu phàm và khoa học phát triển. Sự phát triển của họ không giống như ngày nay con người hiện đại lựa chọn cho mình con đường đi.
Người cổ đại nghiên cứu nhắm thẳng tới sinh mệnh con người, tới không gian vũ trụ. Họ không cần dùng những công cụ như vệ tinh chụp hình vũ trụ để nhận định về vũ trụ, họ dùng trí huệ có được trong bản nguyên sinh mệnh họ mà đột phá không gian, tìm hiểu về tận gốc rễ.
Người hiện đại trị bệnh dùng máy móc để phát hiện bệnh và trị bệnh, người cổ đại không cần dùng máy móc vẫn chữa được bệnh. Họ chỉ cần dùng mắt nhìn qua là thấy được căn nguyên gốc rễ của vấn đề. Điều đó phản ánh trí tuệ của người xưa.
Và khi có hiểu biết về vũ trụ, người cổ đại cũng sáng tạo ra những loại hình nghệ thuật để mô tả nó, ví như thiết kế của bàn cờ vây cũng lí giải cho tầm hiểu biết thâm sâu đó.
Một bàn cờ vây gói gọn cả một tiểu vũ trụ
Một bàn cờ gói gọn cả một tiểu vũ trụ, do 360 thiên thể hợp lại mà thành. Có 19 đường dọc và 19 đường ngang trên bàn cờ, và 361 điểm tổng cộng. Một điểm dư ở trung tâm gọi là Thiên Nguyên, tức là Thái Cực. Đại biểu cho trung tâm của vũ trụ.
Con số 360 chính là số ngày trong một năm âm lịch, được chia ra làm bốn mùa ở bốc góc của bàn cờ: xuân, hạ, thu, đông. Những con cờ đen và trắng tượng trung cho ngày và đêm. Như vậy cả bàn cờ như một hình tượng biến hóa của Trời và Đất.
Trong cuốn cổ thư: Hà Đồ, Lạc thư, có ghi chép rằng cờ vây có 361 giao điểm, có 8 ngôi sao tinh tú chỉ phương vị, 72 giao điểm dọc theo vòng chu vi mà tương ứng với 360 ngày, 8 quẻ bát quái: càn, đoài, ly, chấn, tốn, khảm, cấn, khôn.
Con cờ hình tròn, phía trên nhô lên, phía dưới phẳng ngang, phân biệt nhau bằng hai màu đen, trắng, tượng trưng cho Âm và dương. Trong cuốn Kỳ kinh, thuộc thời đại Nam bắc triều, người ta tìm thấy trong động đá Mỗ Cao thuộc Đôn Hoàng tỉnh Cam Túc có nói rằng: 361 đường là phỏng theo con số của Chu Thiên.
Trong giới tu luyện, hay những người am hiểu Chu Dịch, Hà Đồ, Lạc Thư, Bát Quái thì đều có chung một nhận định: Cờ vây là một loại hình nghệ thuật thuộc về văn minh tiền sử. Thật ra chúng đều là văn hóa do chư Thần truyền xuống cho nhân loại.
Trong cuốn Lê Hiên Mạn Viễn viết rằng: Vi Kì ban đầu không phải là sự việc của nhân gian. Nó được phát hiện đầu tiên trong khi khai quật phần mộ của vua Chu Mục Vương thuộc tỉnh Tứ Xuyên và sau đó còn được tìm thấy trong một thạch thất nằm trên núi Thương Sơn. Đó là dụng cụ cho các vị đạo tiên nuôi dưỡng tính nết và vui chơi thưởng Đạo.
Cờ vây mang theo giá trị triết lý và nghệ thuật sống: Biết mình biết người, trăm trận trăm thắng
Người Trung Hoa cổ đại coi trọng đạo lý và tâm tính của con người, giống như bắn cung, trà đạo, hay cắm hoa, thì cờ vây cũng mang theo những triết lý và những nghệ thuật sống được gọi chung là: Đạo.
Đạo trong cờ vây là một khái niệm rất rộng và liên quan tới cả thuyết của Đạo gia, Phật gia và có hồi hướng liên quan tới Nho giáo.
Thậm chí còn bao quát cả những lĩnh vực khác nhau từ thời xa xưa như: Dịch lý, hà đồ, người hiện đại thì đánh giá nó bao hàm cả nguyên lý liên quan tới kinh tế, tâm lí học và nhiều lĩnh vực khác.
Bài học đầu tiên con người phải học chính là bài học Nhẫn
Con người có nhẫn thì mới có thiện, bất nhẫn ắt bất thiện, khi có thiện sẽ phát sinh ra chân tính. Đây là giá trị cốt lõi mà trong cờ vây hướng tới.
Người chơi phải rèn luyện tinh thần: ‘‘nhẫn đạo’’. Luyện óc quan sát và phán đoán tìm hiểu đối phương mà đưa ra chiêu sách hợp lý đối phó. Ví như: với người quá mạo hiểm, thích tấn công, đánh nhanh thắng nhanh, thì mưu cầu tấn công lại chính là sơ hở.
Nhưng nếu rụt rè sẽ thua, ôm tham vọng lớn mà không xét nội lực thì thất bại lúc nào không hay. Bởi trong cờ vây, không chỉ cần nắm vững kĩ thuật, mà chiến thuật, chiến lược phải chặt chẽ. Trạng thái tinh thần ổn định, điềm tĩnh, nhẫn nại quan sát, tập trung cao độ và óc phán đoán thì mới nắm được tinh thần của người chiến thắng.
Ngoài nhẫn đạo, người chơi cờ vây sẽ cần một khả năng cảm nhận trực quan về con người một cách sâu sắc. Biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng. Nắm được đối phương thuộc loại người nào nhút nhát, tham lam, cố chấp, nhu nhược, hiếu thắng, nóng tính hay hiền hòa. Tất cả những điều này đều được thực hiện trong từng nước đi của cờ.
Từ đó mà nắm luôn điểm yếu và sơ hở của đối phương mà dành chủ động trên thế trận.
Nhưng cũng từ những nước đi của đối phương mà tìm ra tri kỉ và người tương hợp với tư tưởng của mình. Người xưa gọi đó là kết giao thâm tình qua bàn cờ.
Cờ vây là một môn nghệ thuật mà tính cách, tư tưởng, đạo đức đều nằm trên bàn cờ, nó xóa đi mọi rào cản về địa lý và ngôn ngữ, mang con người và con người gần nhau hơn, hiểu nhau hơn, dễ thông cảm và sẻ chia hơn.
Do vậy người xưa coi Kỳ trong tứ nghệ là một môn nghệ thuật không thể thiếu trong đời sống con người. Người chơi cờ vây không chỉ là giải trí, mà còn được học về đạo lý nhân sinh, giáo huấn con người nâng cao bài học về đạo đức.
Nên cờ vây không dừng lại ở tính khoa học, mà hơn hết nó còn là kho tàng kiến thức trong mọi lĩnh vực, giúp con người trở nên hoàn thiện hơn, am hiểu hơn từ đó mà thay đổi cách nhìn nhân sinh quan. Hiểu được chính bản thân mình mà bồi đắp trở thành một con người hoàn thiện.
Tịnh Tâm
