Báo cáo mới đây của chính phủ Hàn Quốc cho thấy số người lao động trong độ tuổi 60 của nước này đang nhiều hơn số người ở độ tuổi 20.

Vấn đề già hóa dân số đang là thách thức đối với nhiều quốc gia trên thế giới, từ các nước ở khu vực Tây Âu cho tới Nhật Bản. Xu hướng này gây ra tình trạng khan hiếm lao động và nhiều trách nhiệm phúc lợi xã hội nặng nề đối với nhà nước.

Tuy nhiên, theo Financial Times, Hàn Quốc đang là quốc gia có tình trạng khủng hoảng dân số đặc biệt nghiêm trọng. Tại đây, nhiều người già đang phải làm công việc tay chân để kiếm sống.

Theo thống kê, hơn 50% số người trên 65 tuổi ở Hàn Quốc đang phải sống cảnh thiếu thốn. Trong khi đó, nhóm dân số này đang gia tăng với tốc độ nhanh chóng, dự báo sẽ chiếm hơn 40% dân số Hàn Quốc trước năm 2060.

Tháng 12/2017, lần đầu tiên Hàn Quốc ghi nhận số lượng người chết nhiều hơn số trẻ em được sinh ra trong bối cảnh tỷ lệ sinh vẫn ở mức thấp kỷ lục.

Ông Lee Sam-sik, Giám đốc Viện nghiên cứu Xã hội lão hóa thuộc Đại học Hanyang, nhận định: “Nếu tỷ lệ sinh vẫn tiếp tục duy trì ở mức thấp, xã hội Hàn Quốc sẽ đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng do dân số trẻ giảm mạnh và tỷ lệ dân số già ngày càng tăng cao. Sẽ rất khó để duy trì cấu trúc công nghiệp nói chung do số lượng người trong độ tuổi lao động giảm và mức tiêu dùng đi xuống”.

Đáng chú ý, trong khi nhiều người già ở Hàn Quốc vẫn phải nai lưng đi làm kiếm sống, tỷ lệ thất nghiệp trong dân số trẻ ở Hàn Quốc đang ở mức khá cao, khoảng 10%. Nguyên nhân do nền kinh tế nước này không tạo đủ việc làm cho lực lượng lao động có trình độ giáo dục cao.

“Trừ phi có sự thay đổi về cấu trúc xã hội, chẳng hạn cải thiện tình trạng thất nghiệp hoặc cung cấp thêm nhà ở, sẽ rất khó để thuyết phục giới trẻ sinh thêm con”, ông Lee nói.

Thực trạng này đang đặt ra những câu hỏi về mô hình kinh tế Hàn Quốc. Tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm của Hàn Quốc đạt khoảng 3%. Tuy nhiên, mô hình kinh tế đề cao sản xuất và xuất khẩu – vốn là động lực cho sự phát triển kinh tế nước này 70 năm qua – đang giảm dần tính hiệu quả do sự cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc, cũng như mối đe dọa ngày càng lớn từ trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa.

Trong khi đó, giới trẻ Hàn Quốc lại không quan tâm đến những công việc lao động chân tay mà cha mẹ họ từng làm trước kia.

Số liệu chính thức công bố ngày 11/3 cho thấy hơn 4 triệu người Hàn Quốc trong độ tuổi 20 có việc làm hoặc đang tìm việc làm. Trong khi đó, con số tương ứng của người Hàn Quốc ở độ tuổi 60 là 4,2 triệu người, tăng 300 nghìn người so với mức 3,9 triệu người cách đây 1 năm.

Ngoài ra, một thực trạng khác đáng quan tâm là dân số già ngày càng đông hơn ở Hàn Quốc. Số người từ 60 tuổi trở lên ở nước này đã tăng thêm gần nửa triệu người trong năm 2017.

Nhiều tập đoàn hàng đầu của Hàn Quốc buộc người lao động nghỉ hưu trước 60 tuổi, dù đây là một trong những quốc gia có tuổi thọ cao nhất thế giới. Điều này khiến nhiều người Hàn Quốc dù đã ở tuổi xế chiều vẫn phải đi tìm việc mới, phổ biến là những công việc chân tay để bù vào mức lương hưu khiêm tốn.

Nguyễn Trang