Thói quen sinh hoạt của người dân một số địa phương như uống nước lã, ăn gỏi cá sống, ăn rau cần xào tái… mang lại những hậu quả bệnh tật nguy hiểm. Không chỉ là không hợp vệ sinh gây ra các bệnh tiêu hóa mà còn có thể bị nhiễm giun sán nguy hiểm đến tính mạng.

Ngày 25-4, Bệnh viện đa khoa Đồng Nai cho biết vừa phẫu thuật gắp bỏ cả ngàn con sán lá gan lớn trong ống mật cho anh T.N.T. (36 tuổi, quê Hải Dương, tạm trú tại TP Biên Hoà). Trước đó, ngày 16-4 anh T. nhập viện với triệu chứng đau hạ sườn phải, sốt, vàng da. Các bác sĩ đã cho bệnh nhân siêu âm, chụp CT-Scanner, xét nghiệm máu, qua đó xác định anh T. bị viêm tắc ống mật, chỉ định mổ cấp cứu.

Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ phát hiện toàn bộ đường mật trong và ngoài gan giãn lớn, tắc hoàn toàn do sán lá gan. Kíp mổ đã gắp, hút được cả ngàn con sán lá gan lớn trong ống mật của anh T. (trong đó có những con dài 2-3cm, ngang 1cm), đồng thời dùng thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh nhân.

Bệnh nhân T. được bác sĩ thăm khám sau ca phẫu thuật lấy bỏ hàng nghìn con sán. (Ảnh: tuoitre.vn)

Được biết, trước khi về Đồng Nai sinh sống, anh sống ở Hải Dương và có thói quen ăn gỏi cá với rau sống. Vài năm gần đây anh T. thường đau bụng, ngứa từ vùng bụng xuống chân, người mệt mỏi, khó chịu khi ăn các loại thức ăn nóng như ớt, riềng sống hay uống bia rượu, theo Tuổi trẻ.

Vậy sán lá gan là gì?

Sán lá gan có 2 loại: lớn và nhỏ. Sán lá gan lớn ở Việt Nam do ấu trùng Fasciola gigantica phát triển thành. Fasciola gigantica là một loài giun dẹp, thuộc lớp Trematoda. Những con sán lá gan này thường ký sinh ở gan và đường mật. Sán lá gan ký sinh chủ yếu ở động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu, cá nước ngọt, ốc; ấu trùng bám dính vào thực vật thủy sinh như: rau cần, rau rút, rau ngổ… Bệnh này hầu như không lây truyền trực tiếp giữa người bệnh sang người lành.

Ấu trùng sán lá gan bám vào thân các thực vật thủy sinh. (Ảnh: datviet.com)

Sán lá gan vào gan bằng cách nào?

Đường lây là trứng sán lá gan lớn từ phân người bệnh ra môi trường ngoài, xuống nước, qua ốc phát triển thành ấu trùng đuôi. Vì vậy, người chỉ là vật chủ ký sinh tình cờ do khi ăn thực vật sống dưới nước; ăn ốc khi đun nấu ấu trùng sán lá gan chưa bị tiêu diệt; ăn rau sống, uống nước chưa đun sôi mà trong nước có ấu trùng sán lá gan.

Gỏi cá nước ngọt sống cũng là nguyên nhân đưa sán lá gan vào cơ thể. (Ảnh: baomoi.com)

Sau khi vào dạ dày, tá tràng, các vỏ nang trùng bị phá hủy và giải phóng ra ấu trùng, ấu trùng xuyên qua thành tá tràng vào ổ bụng rồi di chuyển đến gan, ấu trùng đục thủng bao gan chui vào nhu mô gan để sinh trưởng và phát triển ở đấy chúng tiết ra các chất độc phá hủy nhu mô gan gây áp-xe gan. Sau một thời gian từ 2 – 3 tháng phát triển ở nhu mô gan, sán trưởng thành có thể chui vào đường mật tiếp tục phát triển và đẻ trứng ở đấy và suốt trong thời gian dài (khoảng 10 năm) nếu không được điều trị sẽ có nguy cơ dẫn đến ung thư đường mật.

Ngoài ra, có một số rất ít trường hợp ấu trùng di chuyển lạc chỗ, chúng không đến gan mà đến một số cơ quan khác (da, cơ, khớp, vú, thành dạ dày, đại tràng…) và gây bệnh ở đó.

Triệu chứng khi mắc bệnh

Bệnh sán lá gan lớn gặp ở mọi lứa tuổi, tuổi mắc nhiều nhất là 30 – 40 tuổi, nữ mắc bệnh nhiều hơn nam (từ 2 – 2,5 lần). Hầu hết triệu chứng lâm sàng thường là mệt mỏi, có thể có sốt, đau nhẹ ở hạ sườn phải (tỉ lệ chiếm 70 – 80 %), đôi khi đau bụng âm ỉ không rõ vị trí.

Một số trường hợp có rối loạn tiêu hóa như chán ăn, phân không thành khuôn, tiêu chảy. Một số trường hợp có dị ứng da (20 – 30 %), biểu hiện các nốt sẩn trên da gặp chủ yếu ở đùi, mông, lưng, cảm giác ngứa, khó chịu. Một số người bệnh có ho kéo dài, đau tức ngực, vàng da.

Sán lá gan gắp ra từ ống mật chủ. (Ảnh: tuoitre.vn)

Biện pháp dự phòng

  • Tuyên truyền giáo dục sức khỏe: về tác hại và đường lây truyền của bệnh sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ.
  • Cần ăn chín, uống sôi. Không ăn cá chưa chín như gỏi cá, cá rán hoặc nấu chưa chín dưới mọi hình thức; không ăn rau sống mọc dưới nước, không uống nước lã, không ăn gan sống.
  • Cần rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi ăn.
  • Không dùng phân người nuôi cá, không phóng uế bừa bãi xuống các nguồn nước.
  • Trường hợp người dân có thói quen ăn gỏi cá hay ăn sống các loại rau sống ở ao hồ mà có triệu chứng sốt, đau vùng gan thì nên đến bệnh viện xét nghiệm để được điều trị sớm.

Cần làm gì khi phát hiện bệnh?

Khi xác định là bệnh do sán lá gan lớn cần điều trị càng sớm càng tốt, tránh để xảy ra các biến chứng nguy hiểm. Vì khi có áp – xe gan không điều trị kịp thời có thể áp-xe bị vỡ vào màng phổi, màng bụng, thành bụng gây viêm phúc mạc, nhiễm độc rất nguy hiểm cho tính mạng. Hiện nay, đã thuốc điều trị đặc hiệu với loại bệnh này. Tuy vậy, cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh không tự mua thuốc để điều trị.

Yến Dương

Từ Khóa: