Bhutan – Quốc gia đầu tiên trên thế giới nói không với thuốc lá

Câu hỏi đầu tiên bật ra là: Làm thế nào Bhutan có thể quản lý được lệnh cấm hút thuốc lá trên toàn quốc?

Việc can thiệp vào một vấn đề có vẻ như cá nhân này luôn luôn khó khăn, nhất là khi ngành công nghiệp này có thể mang lại những khoản lợi nhuận khổng lồ và khả năng đem lại một khối lượng công việc lớn cho người dân. Khó có thể cấm người dân hút thuốc trong khi ngành công nghiệp sản xuất thuốc lá nội địa vẫn được duy trì. Nhưng đánh thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế VAT ở mức cao với thuốc lá lại có thể tạo khe hở cho việc buôn lậu phát triển. Khi mức thuế áp dụng với thuốc lá ở các nước khác thấp hơn, thuốc lá ngoại có thể tràn vào qua đường tiểu ngạch, gây tổn thất cho các doanh nghiệp trong nước.

Thế nhưng, tại Bhutan, kể từ ngày 17/12/2014, việc hút thuốc lá tại công cộng hoặc bán thuốc lá là hành vi bất hợp pháp. Người vi phạm bị phạt tiền 232 USD – tương đương hơn hai tháng lương ở Bhutan.

Vậy làm thế nào Bhutan có thể quản lý được lệnh cấm hút thuốc trên toàn quốc?

Thực tế, điều này hoàn toàn không xa lạ với những ai đã từng đọc hay nghe về vương quốc Himalaya này. Trong nề nếp đời sống nổi tiếng của quốc gia Bhutan, thì sự ra đời của quy định cấm hút thuốc chỉ là vấn đề thời gian.

Không bạo lực, không trộm cướp, 60% diện tích là rừng bao phủ, 1/4 lãnh thổ là công viên quốc gia…, bất cứ một khóa học marketing quốc tế nào cũng đều cho rằng một đất nước nghèo khó nhưng đẹp tuyệt vời như Bhutan nên đón khách du lịch với đôi tay mở và đếm đô-la. Tuy nhiên, từ năm 1974, Bhutan mới mở cửa đón khách du lịch. Nhưng số lượng khách du lịch tự do bị hạn chế, chỉ khoảng 20 người/ngày. Chi phí du lịch duy trì ở mức tối thiểu 200 USD cho một ngày lưu trú cho tour trọn gói do một công ty du lịch Bhutan thu xếp. Mức phí khá cao này cho phép đảm bảo cả 2 mục tiêu: lợi nhuận và bảo tồn.

Xem thêm: Quốc gia hạnh phúc nhất thế giới lựa chọn đứng ngoài thế giới “văn minh”

Phật giáo là quốc giáo. Truyền hình và Internet chỉ đến vào năm 1999. Thimphu là thủ đô duy nhất trên thế giới không có đèn giao thông. Túi nylon bị cấm sử dụng. Chặt một cây phải trồng bù ba cây. Chỉ số Tổng hạnh phúc quốc dân (GNH) thay thế chỉ số Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) từ năm 1971… Tất cả những điều này đã biến Bhutan trở thành miền đất Shangri-la có thực. Mọi người nói dãy Himalaya ngăn sự tấn công của làn sóng toàn cầu hóa ở các nước đang phát triển vào Bhutan, nhưng có lẽ chính những nền tảng đạo đức, theo một cách nào đó, hòa hợp đặc biệt với tự nhiên, mới là nhân tố gìn giữ sắc thái nơi đây.

Nội dung chính

“Đây là một đất nước đã nâng những điều trái ngược lên thành một đặc điểm quốc gia”

– Eric Weiner, tác giả của cuốn sách Địa lý học của Bliss (2008)

Thuốc lá không được trồng ở Bhutan. Chỉ có khoảng 1% dân số hút thuốc, theo Bộ Y tế (trong khi quan sát viên nước ngoài tin rằng con số thực tế là 3-4%), trên tổng số dân 700.000 người (2011). Đó là một thị trường rất nhỏ, và đòi hỏi một chi phí lớn để nhập khẩu hàng hóa. Tất cả những yếu tố đó đã làm giảm lãi suất trong việc kinh doanh thuốc lá.

Quốc hội Bhutan dự định sẽ bổ sung thêm một vài điều cho lệnh cấm hút thuốc lá. Ví dụ, người nước ngoài vẫn có thể hút thuốc và nhập khẩu thuốc lá (nhưng nếu có hành vi mua bán, họ sẽ bị buộc tội buôn lậu). Về lý thuyết, người dân Bhutan được phép hút thuốc trong nhà riêng và thậm chí có thể tích trữ một lượng nhỏ của thuốc lá để “sử dụng cá nhân”, với 200% thuế hải quan và thuế VAT.

Như vậy, một cách nhẹ nhàng và cương quyết, Bhutan đánh dấu khả năng kiểm soát một hoạt động xã hội tiêu cực này từ hành vi cá nhân. Không khuyến khích thói quen hút thuốc của người dân và không công nghiệp thuốc lá.

Không bạo lực, không trộm cướp, 60% diện tích là rừng bao phủ, 1/4 lãnh thổ là công viên quốc gia…

Các quan chức Bhutan nói rằng, bằng cách cấm thuốc lá, họ hy vọng sẽ thiết lập một kiểu mẫu cho phần còn lại của thế giới. Ireland gần đây đã cấm hút thuốc lá ở nơi công cộng, mặc dù việc bán thuốc lá vẫn là hợp pháp. Các nước châu Âu khác, chẳng hạn như Na Uy, được ban hành lệnh cấm hút thuốc lá ít nghiêm ngặt. Cuối tháng 4 vừa qua, Thống đốc David Ige của bang Hawaii cho biết ông đang suy nghĩ về việc đưa các dự luật nâng tuổi hút thuốc lá lên 21 thành luật, bao gồm từ việc mua các sản phẩm thuốc lá hoặc sử dụng chúng ở những nơi công cộng. Nếu điều này được thông qua, Hawaii sẽ là bang đầu tiên của Mỹ nâng tuổi hút thuốc lá đến 21.

Xem thêm:

• Năm 2030, mỗi ngày sẽ có gần 200 người Việt Nam chết vì thuốc lá
• Văn hóa truyền thống: Kẻ trộm cũng có Đạo
• Lịch sử mổ cướp nội tạng ở Trung Quốc
• Những bức ảnh gây chấn động thế giới!
• Khi hút thuốc lá thì ai được ai mất?

Phan A tổng hợp