Những người dân ở đảo Okinawa Nhật Bản đã trở nên nổi tiếng trên khắp thế giới nhờ cuộc sống trăm tuổi đầy mạnh khỏe và hạnh phúc của mình. Bên cạnh một chế độ ăn uống thuận tự nhiên và điều độ, một trong những bí quyết khác của những người dân đảo chính là Moai – một loại quan hệ xã hội truyền thống đặc trưng của vùng đất này.
“Moai” là từ ngữ dành riêng để chỉ một cộng đồng nhỏ nơi những thành viên tham gia quan tâm và chăm sóc lẫn nhau. Mỗi cư dân của hòn đảo đều có cho mình một nhóm nhỏ như vậy để tham gia. Với người Okinawa, chăm sóc cho người khác và khả năng cống hiến, phục vụ cộng đồng có một ý nghĩa lớn trong đời sống. Đặc điểm tính cách này chính là nền tảng cho sự hình thành và vận hành của 1 “Moai”. Đồng thời, nó chính cũng chính là bí quyết hạnh phúc của cư dân đảo trường thọ.
Mối quan hệ xã hội đặc biệt này xuất hiện từ rất lâu, bắt nguồn từ công việc sản xuất nông nghiệp xa xưa của người Nhật. Để có thể ứng phó tốt hơn với những biến đổi của thiên nhiên, nông dân Nhật từ xưa đã thường xuyên gặp gỡ để thảo luận về những biện pháp quan trọng nhất để trồng trọt, đồng thời hỗ trợ lẫn nhau khi việc trồng cấy thất bại.
Ngày nay, niềm quan tâm chung của những thành viên trong một nhóm “Moai” không nhất định là công việc đồng áng, đó có thể là sở thích thêu thùa may vá hay sở thích đánh cờ vây, cờ Nhật Bản. Tuy nhiên những đặc điểm chung của Moai ngày xưa vẫn được giữ nguyên.
Những lợi ích kì diệu của Moai
Để hiểu được đặc điểm quan hệ của các thành viên trong nhóm Moai, chúng ta có thể hình dung tới những câu thành ngữ rất quen thuộc với người Việt như “một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ” hay mang tính chủ động hơn là “chung lưng đấu cật”.
Moai giống như sự nối dài của một gia đình, nơi đó các thành viên sẽ quan tâm đến cuộc sống của nhau, mỗi khi một thành viên gặp một vấn đề nào đó trong cuộc sống, họ sẽ nhận được trước hết là sự lắng nghe, sau đó là sự chung sức thảo luận và giải quyết vấn đề. Áp lực tâm lý mà cá nhân ấy đang gánh chịu sẽ được chia đều cho mọi người.
Hãy tưởng tượng bạn đang gặp một vấn đề nghiêm trọng từ những tình huống khó xử khi nuôi dạy con cái cho đến khủng hoảng trong công việc. Bạn sẽ có một nhóm bạn sẵn sàng nghe bạn giãi bày, đặt những câu hỏi để bạn hiểu hơn về những điều đang xảy ra và cùng bạn tìm cách tháo gỡ. Khi ấy, liệu có vấn đề nào khiến bạn có thể gục ngã? Không để bất cứ ai cô đơn và một mình đối mặt với những điều không hay trong cuộc sống đó là tinh thần Moai.
Không chỉ dừng lại ở phương diện tình cảm và xã hội, các thành viên của Moai còn tạo dựng những nguồn lực chung. Ở nhiều Moai, họ có thể đóng góp vào một quỹ chung để có chi phí tổ chức các hoạt động chung như họp mặt, ăn uống hay trải nghiệm những sở thích chung. Thêm vào đó, phần dư của quỹ thường được các thành viên thay phiên nhau nhận, như một phương thức giúp đỡ nhau ổn định kinh tế. Một khi có ai đó gặp khó khăn về tài chính, họ cũng có thể được tạm ứng từ quỹ chung này. Việc cùng góp sức và dựa vào nhau để giải quyết những khó khăn một cách thực tế của các Moai đã tạo nên sự ổn định về mặt tài chính cho các thành viên.
Một trong những yếu tố tích cực nữa của các Moai, đó là sự lan tỏa. Khi các thành viên đã trở nên thân thiết và tạo dựng được niềm tin với nhau, thì sự lan tỏa những điều tốt đẹp sẽ trở nên thực sự nhanh chóng và dễ dàng. Ví dụ như một thành viên học được cách thức ăn uống điều độ, sinh hoạt chỉn chu, những thành viên khác sẽ nhanh chóng học tập. Sự chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận cởi mở càng khiến họ trở nên nhanh chóng thành thạo và có nhiều ý tưởng.
Sau khi khám phá những đặc tính thú vị của một nhóm Moai, bạn hẳn đã hiểu lý do khiến những người dân đảo có thể duy trì được cuộc sống khỏe mạnh, vui tươi, hạnh phúc và đầy thú vị trong khoảng thời gian lâu như vậy phải không?
Việc cam kết hỗ trợ nhau trong một cộng đồng nhỏ – “Moai” như thế này giúp cho các thành viên luôn có được sự hỗ trợ những lúc cần thiết. Tuy nhiên nó không thể gây ra một sự ỷ lại vào tập thể, ngược lại tinh thần cam kết cống hiến và niềm vui được tương trợ nhau đã trở thành động lực quan trọng để mỗi người tự hoàn thiện bản thâm mình trong cuộc sống cũng như trong cách nghĩ, cách hành động. Bạn sẽ hiểu hơn điều này khi nghiên cứu thêm về Ikigai, một trong những bí mật khác của sự “trường thọ đầy hạnh phúc” trên hòn đảo này.
Khái niệm tuy mới mẻ nhưng thực chất đã có ở Việt Nam
Moai với người phương Tây quen sống trong thế giới đề cao giá trị cá nhân và tính độc lập chắc chắn là một khái niệm tương đối mới mẻ. Tuy nhiên, trong xã hội Việt Nam, bản chất của khái niệm này dường như không có gì xa lạ.
Bạn cảm thấy có chút ngạc nhiên với nhận định trên? Vậy hãy nhớ lại nhóm bạn mà bạn đang chơi cùng. Ít nhất, ai trong mỗi chúng ta cũng đều có “hội bạn thân”, nơi chúng ta luôn có thể sống là chính mình, được giúp đỡ những lúc khó khăn, và trải nghiệm cảm giác “sống hết mình vì bạn bè”. Vẫn còn một minh chứng nghệ thuật cho lối sống “vì nhau” trong xã hội Việt Nam cách đây hai thập kỷ.
Nếu bạn là những người thuộc thế hệ 8X, 9X có lẽ rất quen thuộc bộ phim Hướng Nghiệp của hãng phim TFS sản xuất, đã làm nức lòng bao khán giả trẻ những năm 2000. Bộ phim kể về cuộc sống của 8 người bạn Thư, Tri, Nương, Khoa, Thuần, Trọng, Sơn và Thái. Họ chơi chung, học chúng với nhau từ nhỏ, trải qua quá trình trưởng thành cùng nhau.
Bộ phim là một nguồn tại liệu quý để thế hệ trẻ hôm nay hiểu rõ thế nào là một “vòng tròn tình bạn” đích thực. Bởi vượt lên trên những mối quan hệ tình yêu nảy sinh giữa các nhân vật, họ vẫn là những người bạn tốt của nhau, họ sống với tinh thần “chuyện của cậu cũng là chuyện của tôi”.
Dù sự lựa chọn cách sống và con đường tiến thân khác nhau thế nào, tám người bạn vẫn ở bên và san sẻ với nhau mọi buồn vui, bằng những cuộc trò chuyện, những lần bỏ việc của mình đi lo cho bạn. Dù một người có vì lý do nào đó mà khép mình, họ cũng kiên nhẫn tới cùng để hiểu, để giúp và để chấp nhận bạn. Từ đó cùng nhau trở thành những con người sống tốt.
Khi đi tìm hiểu về nhóm Moai của người Nhật và hồi tưởng lại bộ phim Hướng Nghiêp, tôi trộm nghĩ, vì sao các nước phương Tây lại có nhiều người mắc bệnh trầm cảm đến vậy, và xã hội hiện đại của Việt Nam chúng ta cũng đang ngày càng có nhiều những ca bệnh đáng buồn bắt nguồn từ sự cô đơn, thiếu sự thấu hiểu ấy?
Phải chăng chúng ta đang dần quên đi mất cách sống “vì nhau”, quên đi cả tình thần “hết mình vì bạn”, đề cao cách sống “kiến giả nhất phận”, để rồi rơi vào vòng xoáy cô đơn giống họ?
Hy Văn