Nhà tâm lý học nổi tiếng, Giáo sư Carol Dweck giảng dạy tại Đại học Stanford đã chỉ ra rằng: nếu chỉ khen một đứa trẻ thông minh chứ không phải là khen sự cố gắng, nỗ lực của chúng, thì đồng nghĩa với việc bóp ngẹt dần tư duy phát triển của trẻ.

Bởi vì tư duy tăng trưởng và tư duy cố định có sự khác biệt nhau rất lớn. Người có tư duy cố định sẽ cho rằng, trí thông minh và năng lực của bản thân là cố định, sẽ không thay đổi. Còn người có tư duy tăng trưởng là thuộc kiểu người “năng lực dần tăng tiến”, họ tin rằng năng lực của mình sẽ được tăng lên thông qua sự cố gắng và học hỏi.

Khi trẻ có những biểu hiện tốt, xuất sắc mà khen “thông minh”, thì sẽ làm cho trẻ nhận định rằng khả năng của mình là do bẩm sinh và cố định. Giáo sư Carol Dweck đã làm nhiều nghiên cứu về phương diện này và chỉ ra rằng, những đứa trẻ có tư duy tăng trưởng khi làm việc sẽ không dễ bỏ cuộc nửa chừng, chúng có thể thông qua quá trình hoàn thành công việc mà tìm được niềm vui, hứng thú và phát triển năng lực của mình một cách mạnh mẽ.

Vì vậy, thay vì khen trẻ “con thật thông minh”, thì hãy khen:

1. ‘Con thật là cố gắng’ – biểu dương sự cố gắng của trẻ

Khi trẻ đưa cho cha mẹ xem một bức tranh xinh đẹp do trẻ tự vẽ, chớ nên khen chung chung “con vẽ đẹp quá” hay “con giỏi quá”. Cha mẹ nên nhớ rằng, để có được bức tranh xinh đẹp như vậy, ngoài khả năng hội họa, trẻ đã phải tập trung cố gắng rất nhiều, đã bỏ ra nhiều thời gian và nỗ lực.

2. ‘Kiên trì thật là khó, nhưng con đã không bỏ cuộc’ – biểu dương sự kiên trì của trẻ

Khi trẻ hoàn thành xong một việc có tính thử thách, ví như nghĩ ra một thế cờ giải vây, hay vẫn tiếp tục chơi trò leo núi cho dù nhiều lần thất bại, thì cha mẹ nên khen ngợi và khẳng định sự kiên trì và nhẫn nại của trẻ.

Khẳng định sự kiên trì và nhẫn nại để giúp trẻ cố gắng hơn. (Ảnh: wenlc.com)

3. ‘Thái độ làm việc của con thật đáng khen’ – biểu dương thái độ tích cực của trẻ

Khi trẻ đang có một thái độ tích cực trong khi giải quyết sự việc, cha mẹ đừng quên nắm bắt cơ hội khích lệ thái độ làm việc của trẻ nhé.

4. ‘Con… đã có sự tiến bộ rất lớn!’ – biểu dương chi tiết

Khi trẻ có sự đề cao ở phương diện nào đó, thì cha mẹ cần phải khen ngợi chi tiết, càng cụ thể càng tốt. Ví như: Con yêu, tư thế tay của con khi bơi càng lúc càng chuẩn, hơn nữa hơi thở càng lúc càng đều, so với trước đây thì có sự tiến bộ rất nhiều!

5. ‘Phương pháp này thật là sáng tạo’ – biểu dương sự sáng tạo

Đây là điều mà cha mẹ nên lưu ý. Khi thấy con có những ý tưởng sáng tạo thì cha mẹ thường hay khen rằng “con thông minh quá”. Nhưng sáng tạo mang giá trị khác với thông minh, bởi vì sáng tạo là phải có một quá trình suy xét, phải trải qua nhiều lần thực hiện và lên kế hoạch mới đạt được kết quả. Hãy ngợi khen sự sáng tạo của con, đó mới là điều cần thiết.

6. ‘Con phối hợp với các bạn thật tốt’ – biểu dương tinh thần hợp tác

Một người cho dù có nhiều tài năng cỡ nào thì khả năng làm việc cũng có hạn. Nếu trẻ hợp lực cùng với các bạn của mình hoàn thành xong một việc gì đó, đã vậy kết quả còn rất tốt, cha mẹ không chỉ khen ngợi trẻ làm rất tốt, mà nhất định phải kịp thời khen ngợi và khẳng định tinh thần làm việc nhóm, tinh thần hợp tác của trẻ với các bạn của mình.

Kịp thời khen ngợi và khẳng định tinh thần làm việc nhóm của trẻ với các bạn của mình. (Ảnh: halodoc.com)

7. ‘Trong việc này con phụ trách rất tốt’ – biểu dương năng lực lãnh đạo

Có một số việc không phải là do trẻ thực hiện một mình, nhưng lại do trẻ chịu trách nhiệm quản lý. Bởi vì trẻ có năng lực lãnh đạo và có trách nhiệm, nên công việc được hoàn thành rất tốt. Lúc này nên biểu dương năng lực lãnh đạo của trẻ. Hãy để cho trẻ biết rằng, mặc dù bản thân trẻ không thực hiện toàn bộ công việc, nhưng có thể khiến cho công việc diễn ra suôn sẻ và hoàn thành, thì khả năng đó cũng là một năng lực đáng giá.

8. ‘Con quả là không ngại khó khăn, thật là hiếm có’ – biểu dương dũng khí

Biểu dương dũng khí của trẻ là cách tốt nhất để giúp trẻ thêm tự tin, nghị lực.

9. ‘Con đã giúp… hoàn thành xong công việc, con làm tốt lắm’ – biểu dương lòng nhiệt tình

Có câu rằng “Tặng người khác hoa hồng, tay sẽ còn vương hương thơm”. Giúp người là một loại mỹ đức, nhất định phải biểu dương khen ngợi lòng nhiệt tình của trẻ, cổ vũ khuyến khích trẻ giúp đỡ người khác. Đồng thời cũng có thể giảng giải cho trẻ biết, để vượt qua khó khăn có rất nhiều cách, ngoài sự kiên nhẫn, nghị lực kiên trì của bản thân, thì còn có thể nhờ sự giúp đỡ của người khác, có thể học hỏi kinh nghiệm và kiến thức từ người khác, đó cũng là một biện pháp hiệu quả.

10. ‘Con đã sắp xếp phòng/bàn học của mình gọn gàng quá’ – biểu dương tính trách nhiệm và thói quen gọn gàng

Có thể sắp xếp gọn gàng bàn học, biết dọn dẹp phòng của mình sạch sẽ, là người có trách nhiệm, biết để ý mọi chuyện, đây là biểu hiện về khả năng ưu tú của trẻ. Vậy nên cha mẹ hãy biết khen ngợi và cổ vũ trẻ về mặt này.

11. ‘Ba mẹ tin tưởng con, bởi vì con rất biết giữ lời’ – biểu dương trẻ giữ chữ tín

Giữ chữ tín là điều tốt đẹp sẽ làm cho con đường nhân sinh của trẻ càng thêm thuận lợi và giá trị, vậy nên cần chú ý bồi dưỡng, giúp con xây dựng phẩm chất này. Ví như khi cùng trẻ ước định điều gì đó, thì cha mẹ có thể nói “ba/mẹ tin tưởng con, bởi vì những lần trước con đều rất giữ lời”.

Biểu dương trẻ giữ chữ tín. (Ảnh: xuehua.us)

12. ‘Hôm nay khi tham gia hoạt động con biểu hiện rất tốt’ – biểu dương tinh thần tham gia

Tham dự vào các hoạt động tập thể có thể giúp trẻ mở mang thêm kiến thức và giúp trẻ thêm năng động. Khi trẻ hăng hái tham gia các hoạt động và có nhiều biểu hiện tốt, thì nhất định phải cổ vũ, khen ngợi biểu hiện của trẻ.

13. ‘Con rất tôn trọng ý kiến của người khác, điều này là rất tốt’ – biểu dương thái độ cởi mở

Từ ý kiến của người khác mà bản thân có thể rút ra được kinh nghiệm, kiến thức và có cách để giải quyết vấn đề, người như vậy sẽ không ngừng đề cao năng lực và dễ dàng thành công. Có thái độ cởi mở, rộng rãi thì sẽ nâng cao tư duy và năng lực của bản thân.

14. ‘Thật vui khi con lựa chọn như vậy’ – biểu dương sự lựa chọn

Có thể xuất sắc hoàn thành công việc, có khi là do sự cố gắng, có nhiều khi là do sách lược, có sự lựa chọn chính xác. Biểu dương sách lược, cũng là biểu dương sự lựa chọn sáng suốt, đồng thời cũng là bồi dưỡng cho trẻ phát triển, hình thành tư duy nhanh nhạy, chính xác.

15. ‘Con thật cẩn thận và chu đáo, bố mẹ đánh giá cao điều đó’ – biểu dương tính cẩn thận

Cẩn thận không chỉ thể hiện ở sự thận trọng, mà còn thể hiện ở việc trẻ biết cân nhắc và tự chăm lo cho bản thân mình. Ví như về mùa mưa, khi ra ngoài trẻ không quên mang theo áo mưa hay dù, nếu gặp mưa thì còn có cái dùng. Đó là biểu hiện một đứa trẻ có tính cẩn thận, biết xem dự báo thời tiết  để có sự chuẩn bị, cha mẹ đặc biệt nên khen ngợi và khuyến khích tính cẩn thận và chu đáo này của trẻ.

Những lời khen ngợi, biểu dương đơn giản mà thực tế này sẽ cổ vũ cho trẻ ngày càng đề cao khả năng của mình. Một lời khen ngợi đúng lúc sẽ mang lại hiệu quả thiết thực.

Theo fun01.live
Minh Phúc biên dịch