Đừng nghĩ rằng con trẻ ngây thơ sẽ không hiểu và cũng không thèm để ý đến những điều người lớn chúng ta nói. Kỳ thực, chúng nghe rõ hết, thậm chí có thể nhớ mãi suốt cả quãng đời về sau này…
Từ xưa tới nay dạy con luôn là một môn nghệ thuật mà người lớn chúng ta chính là những nghệ sĩ. Trong cuộc sống hàng ngày với chức trách làm cha mẹ đòi hỏi bạn phải có trách nhiệm ngay cả việc lựa chọn từ ngữ khi nói ra.
Dưới đây những câu nói cửa miệng của nhiều bậc cha mẹ có ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển tinh thần ở trẻ. Hãy thay đổi trước khi quá muộn để con của bạn là một đứa trẻ hạnh phúc!
1. ‘Con phải nghe lời người lớn’
Nghe cha mẹ nói như vậy, đứa trẻ có thể nghĩ: “Tất cả người lớn đều thông minh và tốt bụng. Mình phải làm như họ nói”. Cụm từ này rất nguy hiểm vì đứa trẻ bắt đầu tin tưởng vào tất cả mọi người lớn trong mắt chúng, kể cả người lạ mà không biết rằng trong những người lớn cũng có những người không tốt.
Cụm từ chính xác bạn nên nói với con là: “Con cần lắng nghe lời khuyên của bố mẹ”. Điều này giúp trẻ phát triển tư duy suy xét cần có đối với một người lạ.
2. ‘Con đừng khóc nữa’
Nghe thấy điều này, đứa trẻ có thể nghĩ: “Thể hiện cảm xúc ra ngoài là một điều thật tệ. Mình sẽ bị la mắng vì những giọt nước mắt”. Vì thế, con có thể lớn lên cùng với sự im lặng và tự ti. Những cảm xúc tiềm ẩn sớm hay muộn sẽ bộc phát thành những hành vi gây hấn phản đối.
Cụm từ chính xác bạn nên nói là: “Hãy nói cho bố mẹ biết điều gì khiến con buồn” hay “Tại sao con lại khóc?”. Nếu đứa trẻ bị ngã hoặc thâm tím chân tay, bạn hãy thử gợi mở câu chuyện bằng: “Con đang khóc bởi bị con bị thương hay con sợ hãi?”. Điều này giúp trẻ dễ dàng chia sẻ những cảm xúc trong lòng mình.
3. ‘Ai đã dạy con làm như thế’ (đối với một trò nghịch ngợm)
Trẻ có thể nghĩ rằng: “Bố mẹ không biết mình nghĩ ra điều này” sau câu nói trên của bạn. Một đứa trẻ như thế sẽ cho rằng con có thể đổ lỗi cho người khác để khỏi bị trừng phạt.
Câu nói tích cực bạn nên dùng với con trong trường hợp này là: “Tại sao con lại làm điều đó?”. Từ đó, bạn có thể hiểu con mình đã tự làm hay do ai xúi bẩy con. Bạn nên cho con cơ hội để giải thích cho hành động của mình.
4. “Con nhìn các bạn khác giỏi chưa kìa”’
Bằng cách nói này, bạn có thể khiến con nghĩ rằng: “Mình tệ hơn người khác. Chẳng có ý nghĩa gì khi thử làm một điều gì đó. Đó là việc vô ích”. So sánh con với những người khác sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến lòng tự trọng của con, khiến con nghĩ rằng chúng không bao giờ đạt được điều gì.
Cụm từ bạn nên nói với con là: “Mẹ yêu con. Con cũng có thể làm được điều đó”. Bạn nên chỉ ra khả năng của con và cho thấy bạn tin tưởng con. Hãy nhớ rằng, con của bạn hoàn toàn có khả năng của chính mình.
5. ‘Chúng ta sẽ nói chuyện này ở nhà’
Con của bạn có thể nghĩ rằng: “Bố mẹ mình có thể sẽ phạt mình, bố mẹ không yêu mình. Mình không muốn về nhà”. Thông điệp mà cha mẹ truyền đi lúc này không còn là tình yêu thương mà là sự uy hiếp. Từ đó gây ấn tượng trong lòng trẻ rằng, nhà là nơi đứa trẻ bị trừng phạt thay vì là tổ ấm để trở về.
Thay vào đó, bố mẹ nên nói: “Để bố mẹ nói cho con nghe điều gì khiến bố mẹ buồn”. Khi lắng nghe quan điểm của bố mẹ, đứa trẻ sẽ học cách quan tâm đến những suy nghĩ của mình trong tương lai.
6. “Con không được tham lam như thế”
Sau câu nói đó, đứa trẻ sẽ nghĩ: “Mình phải chia sẻ mọi thứ. Không có gì là của mình”. Theo thời gian, những suy nghĩ này có thể phát triển thành hành vi hy sinh vô điều kiện. Con sẽ không bảo vệ được giá trị và tài sản của mình, nghĩ rằng bản thân con không xứng đáng với những điều đó.
Thay vào đó, bạn nên nói với con rằng: “Con có thể cho bạn chơi đồ chơi của con một chút không?”, “Có lẽ bạn muốn trao đổi đồ chơi với con một lúc”. Bạn nên cho con cơ hội để có thể tự quản lý những thứ của mình. Nếu con không muốn chia sẻ, bạn không nên năn nỉ con làm điều đó mà hãy kiên nhẫn giải thích sau, chờ đợi cho đến khi con sẵn sàng.
7. ‘Con còn quá nhỏ, đợi sau khi lớn lên con sẽ hiểu’
Câu nói của bố mẹ có thể khiến trẻ có suy nghĩ: “Mình muốn biết. Mình sẽ hỏi người khác”. Nếu khi con đưa ra một câu hỏi nhưng chẳng nhận được thông tin, con sẽ tìm lời đáp từ những nguồn khác – và điều này có thể tiềm ẩn những mối nguy hại.
Cha mẹ nên nói với con rằng: “Bố mẹ chưa sẵn sàng để trả lời câu hỏi của con ngay bây giờ. Bố mẹ cần thêm thời gian để tìm hiểu”. Bạn không nên phớt lờ con hay trốn tránh trả lời câu hỏi của con. Bằng cách này, bạn sẽ vẫn giữ được một vị trí tốt và lòng tin với con.
Bình Nhi