Trung Quốc cổ đại có rất nhiều phụ nữ là mẹ của các bậc danh nhân trong lịch sử Trung Hoa. Sự dạy dỗ đức độ, trí tuệ và sự hậu thuẫn từ những người mẹ mẫu mực này đã giúp định hình nên vận mệnh cho con cái và cả đất nước của họ.
One famous mother was Yue Mu – the mother of the great General Yue Fei, who was born in 1103, towards the end of the Northern Song Dynasty. Yue Fei’s parents were humble farmers in what is today’s Henan Province.
Một trong số đó là Nhạc Mẫu – thân mẫu của đại tướng quân Nhạc Phi, sinh năm 1103, cuối triều Bắc Tống. Cha mẹ của Nhạc Phi là nông dân chất phác sống ở nơi ngày nay là tỉnh Hồ Nam.
When Yue Fei was a young man, China was constantly attacked from the north by the Jurchen army. At the time, the Song Imperial court urgently needed soldiers to defend the country.
Khi Nhạc Phi còn là một thanh niên, Trung Hoa thường xuyên bị quân Nữ Chân tấn công từ phía bắc. Khi đó, triều đình nhà Tống gấp rút tuyển mộ quân sĩ để bảo vệ biên cương.
One story has it that, Yue Fei was so caring and loyal to his mother that he was ready to stay at home to look after her instead of going to war. But his mother would not let the son do that!
- in stead of Ving/N: thay vì
- let sb V: cho phép ai làm gì
Chuyện kể rằng, Nhạc Phi rất hiếu thảo và thương mẹ nên chỉ muốn ở nhà phụng dưỡng mẹ thay vì nhập ngũ. Nhưng mẹ của ông đã không cho phép con trai trốn tránh nghĩa vụ của mình.
Knowing her son was torn between loyalty to the country and filial piety for his mother, Yue Mu encouraged her son to embrace the honor of defending his country.
- encourage sb to V: khuyến khích ai làm gì
Biết con mình đang băn khoăn giữa chữ “Trung” và chữ “Hiếu”, Nhạc Mẫu đã động viên con trai hãy nắm lấy vinh dự được đứng lên bảo vệ tổ quốc.
To inspire her son, she tattooed four Chinese characters on his back: “Jing zhong bao guo.” It means to “serve the country with loyalty”.
Nhằm khích lệ tinh thần cho Nhạc Phi, bà đã xăm 4 chữ lên lưng ông: “Tận – Trung – Báo – Quốc”. Câu đó có nghĩa là “trung thành phục vụ đất nước”.
With his mother’s blessing and unwavering support, Yue Fei joined the army, and later became one of the greatest military general during the Southern Song Dynasty.
Nhờ những lời cầu chúc và sự động viên không ngừng từ người mẹ của mình, Nhạc Phi đã nhập ngũ và sau đó đã trở thành một trong những đại tướng quân uy dũng nhất triều Nam Tống.
When his mother died in 1136, Yue Fei took leave to respect the mourning period. But he was called back for duty to fight in a battle against the Jin Dynasty in the North.
Năm 1136, khi nghe tin mẹ qua đời, Nhạc Phi đã xin nghỉ phép về quê chịu tang mẹ. Nhưng ông lại bị triệu hồi để nhận nhiệm vụ chống quân Kim xâm lược từ phương Bắc.
Today, General Yue Fei is a symbol of filial piety and loyalty. His mother is revered for the significant role she played in shaping her son’s destiny.
- symbol of: biểu tượng của
Ngày nay, tướng quân Nhạc Phi là biểu tượng cho lòng hiếu thảo và trung kiên. Và mẹ của ông cũng được người đời tôn kính vì đã đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nên vận mệnh của con trai mình.
***
Ancient Chinese history has another famous mother. She is Chang-shih, the mother of Mencius – one of China’s greatest philosophers, who lived during the fourth century B.C.
Lịch sử Trung Quốc cổ đại còn ghi chép về một người mẹ khác, đó là bà Chương thị, mẹ của Mạnh Tử – một trong những nhà tư tưởng lớn nhất của Trung Quốc, sống vào thế kỷ thứ 4 sau Công Nguyên.
When Mencius was still a child, his father passed away. His mother had to care for him alone and although they were very poor, this did not stop her trying to find a good environment for her son’s upbringing.
- pass away: qua đời (cách nói giảm nói tránh)
- stop sb V: ngăn cải ai làm gì
Mạnh Tử mất cha từ nhỏ, và lớn lên bằng sự nuôi nấng của một mình mẹ ông. Dù gia cảnh rất nghèo khó nhưng điều đó không thể ngăn bà tìm một môi trường thật tốt cho việc nuôi dạy con trai của mình.
One story has it that Mencius’ mother moved house three times before finding a suitable home.
Chuyện kể rằng Mạnh mẫu đã chuyển nhà ba lần trước khi tìm được một nơi phù hợp.
The first home was near a cemetery. She noticed young Mencius imitating the mourners in funeral processions, and realized it was not a good environment for her son. So she moved near to a market place. But when she saw Mencius imitating the traders’ haggling voices, she decided to move again. She didn’t want her son to behave like the traders, as in ancient China, merchants and traders were considered the lowest social class.
- decide to V: quyết định làm gì
Ngôi nhà đầu tiên ở gần một nghĩa địa. Bà để ý thấy Mạnh Tử hay bắt chước những người khóc lóc đưa tang, và nhận ra đây không phải là một môi trường tốt cho con trai bà. Do đó bà đã chuyển đến sống gần một khu chợ. Thế nhưng ngay khi bà thấy Mạnh Tử nhại theo giọng điệu tranh cãi mặc cả của dân buôn ở đó, bà lại quyết định dọn nhà một lần nữa. Bà không muốn con trai mình cư xử như dân chợ búa, vì theo quan niệm ở Trung Quốc ngày xưa, các lái buôn và thương nhân được coi là tầng lớp thấp nhất trong xã hội.
Mencius’ mother then moved to a house near a school. When she saw Mencius imitating the scholars, she was assured that it’s the right place to bring up her son. Inspired by the scholars, young Mencius went to study and grew up to became one of the most famous Confucian scholars.
- bring up: nuôi dưỡng (danh từ upbringing)
Mạnh mẫu sau đó đã chuyển đến gần một trường học. Khi thấy Mạnh Tử học theo phong thái của các thư sinh, bà cho rằng đây chính là nơi phù hợp để nuôi dạy con cái. Nhờ ảnh hưởng của các học giả ở đó mà cậu bé Mạnh Tử đã chuyên cần học tập và khi trưởng thành đã trở thành một trong những học giả Nho giáo nổi tiếng nhất lịch sử.
Today, the expression, “Mencius’ mother, three moves,” or “mèng mǔ sān qiān” in Chinese, has become a well-known Chinese four-character idiom. It refers to the importance of having a good environment to bring up children.
Ngày nay, câu “Mạnh mẫu tam thiên” (“Mạnh mẫu chuyển nhà ba lần”) là một thành ngữ nổi tiếng trong kho tàng tiếng Trung. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của một môi trường lành mạnh trong việc nuôi dạy con cái.
Theo NTD