Ngôn ngữ phổ thông nhất thế giới này sẽ luôn mang theo những đặc trưng riêng khi được sử dụng ở các vùng miền khác nhau bởi yếu tố văn hóa và lịch sử của vùng đó. Tiêng Anh – Canada thường được coi là giống với tiếng Anh Mỹ nhưng nó cũng có nhiều điểm khác biệt thú vị. Người Canada tự hào họ có một ngôn ngữ mang bản sắc riêng của dân tộc mình.
Nguyên nhân của sự khác biệt nằm ở yếu tố lịch sử
Canada vốn là vùng đất của những thổ dân, những người châu Âu khi tới đây đã khai thủy việc sử dụng tiếng Anh ở vùng đất này.
Phía lưu vực sông St Lawrence và vùng duyên hải Đại Tây Dương ở phía Nam dòng sông do người Pháp định cư từ năm 1600. Cho tới những năm 1700, người Anh chiến tranh với người Pháp và kết quả là Hiệp ước Paris được ký kết vào năm 1763 với điều khoản nhường vùng “nước Pháp mới” cho Anh. Người Anh đã cho phép bất kỳ người Pháp nào sẵn sàng trở thành thần dân của quốc vương Anh ở tại vùng này. Tuy nhiên thời điểm này có rất ít người dân dùng tiếng Anh. Cho đến nay, Canada vẫn là một quốc gia được công nhận có hai ngôn ngữ, tiếng Anh và tiếng Pháp mặc dù tiếng Anh được dùng nhiều hơn với 84% dân số, còn lại 14% dân số là dùng tiếng Pháp (97% tập trung ở Queenbec) còn lại 2% là không thạo cả hai loại ngôn ngữ này.
Cuộc cách mạng Mỹ đã làm thay đổi tất cả khi những người nói tiếng Anh lập quốc ở Canada là những người trung thành với hoàng gia Anh – chính là những người đã bỏ Mỹ và nhận phần thưởng là vùng đất ở Canada như một ân huệ cho sự trung thành, chính vì điều này mà tiếng Anh Mỹ trở nên phổ biến. Tiếng Anh Canada có đặc trưng của sự mâu thuẫn, vừa thích, vừa không thích ngôn ngữ Anh Mỹ.
Đặc điểm cơ bản của tiếng Anh Canada
Do yếu tố lịch sử này, tiếng Anh Canada có 3 đặc điểm khác biệt cơ bản sau đây:
Sự pha trộn giữa Anh Mỹ và Anh Anh
Họ viết “jail” (theo kiểu Mỹ) nhưng lại “centre” (theo kiểu Anh), “analyze” (theo kiểu Mỹ) nhưng “colour” (theo kiểu Anh).
Âm điệu của tiếng Anh Canada có một số nét đặc trưng và lý do của việc này một phần là từ Mỹ và một phần là từ Anh. Nổi tiếng nhất là việc lên giọng kiểu Canada vốn ảnh hưởng đến cặp nguyên âm đôi đi trước phụ âm không bật hơi: nếu so sánh chúng ta sẽ thấy phần đầu của nguyên âm đôi trong “ice” và “out” cao hơn trong “eyes” và “loud”. Việc lên giọng trong từ “out” khiến cho nó nghe giống như oot đối với người Mỹ.
Đối với những người sống ngoài khu vực Bắc Mỹ, họ sẽ thấy người Canada có cách phát âm giống như người Mỹ; chỉ có một số nét khác biệt như phát âm âm “r” trong từ “car”, cách nói hơi giống chữ “d” trong phát âm từ “bottle”, và việc sử dụng những cách phát âm của người Mỹ như “tomayto” chứ không phải “tomahto” như của người Anh, hay phát âm “skedule” thay vì “schedule” như người Anh. Tuy nhiên, cách phát âm Anh – Anh được ưa chuộng trong những từ “news” (phát âm là “nyoos” thay vì “noos”), và “anti” (thay vì cách phái âm “antai” của người Mỹ).
Ảnh hưởng của tiếng Pháp
Do ảnh hưởng của tiếng Pháp. Họ có những từ vựng riêng giống tiếng Pháp nhưng không phải tiếng Pháp, ví dụ:“poutine”, và “dépanneur” có nghĩa là cửa hàng tạp hoá. Hoặc sự pha trộn giữa tiếng Anh và tiếng Pháp, ví dụ như nhiều biển báo và nhãn hiệu và tên các cơ quan vừa là tiếng Anh lẫn tiếng Pháp: “Shopping Centre d’Achats” (trung tâm mua sắm).
Khẳng định sự khác biệt và độc lập
Từ “Canadianism” dùng để chỉ những từ hoặc cụm từ có nguồn gốc từ Canada, hoặc mang ý nghĩa đặc biệt ở Canada, những từ vựng này chỉ có trong tiếng Anh Canada, ví dụ họ dùng “toque” cho một loại mũ đan; “poutine”, “nanaimo bars”, và “butter tarts” là ba sáng tạo ẩm thực của Canada.
Ngoài ra có rất nhiều từ vựng tiếng Anh mà người Canada tự tạo ra cho riêng họ, ví dụ:
Tiếng Anh Canada – Tiếng Anh Mỹ – Tiếng Anh Anh
Bachelor apartment – Studio apartment – Flat/ bed-sit
Bank machine – ATM – Cash dispenser
Chesterfield – Couch – Settee,
Eaves trough – Gutters – Gutters
Grade one – First grade – First form
Parkade – Parking garage – Car park
Runners / running shoes – Sneakers / tennis shoes – Trainers
Scribble – Notebook – Exercise book
Washroom – Restroom – Lavatory/ loo
Nếu bạn “write a test” thì bạn là đối tượng của cuộc thi trong khi ở Mỹ bạn là người ra cuộc thi.
Người Canada có thói quen sử dụng từ đệm “eh” (chẳng hạn như trong câu “It’s nice, eh”) trong khi người Mỹ lại hay dùng từ “huh”… Giống như nhiều nơi khác, “eh” trong tiếng Anh Canada cũng có thể được dùng với nghĩa “Bạn có thể nhắc lại điều vừa nói được không?”, nhưng thông thường, “eh” được dùng như chức năng của câu hỏi đuôi (như trong câu “You do want to go, eh?” thì “eh” tương đương với “don’t you?”), hoặc để thể hiện ý tìm kiếm sự đồng thuận từ người khác (“It’s nice, eh?”), cũng như để nhấn mạnh thêm các câu mệnh lệnh, đề nghị hay cảm thán của người nói (“Do it, eh?”)
Giữ gìn sự khác biệt này rất quan trọng đối với người Canada và đó là điều khẳng định sự khác biệt trong văn hóa giữa Canada và Mỹ.
Thiên Cầm (Tổng hợp)