Đọc hiểu là một trong những kỹ năng nền tảng quan trọng để xây dựng phương pháp tự học, tự làm việc, nhận diện và giải quyết vấn đề. Thực tế kết quả của học sinh bang Mississippi, Mỹ đã cho thấy một phương pháp nâng cao kỹ năng đọc hiểu hiệu quả và khoa học.
Trong tiếng Anh, việc lĩnh hội những gì được viết ra gọi là kỹ năng đọc hiểu (Reading comprehension) và ngay cả người bản địa không phải ai cũng thành thạo kỹ năng này. Lý do thì rất nhiều, có thể là vốn từ vựng quá ít, đọc không tập trung, bị phân tán bởi các suy nghĩ khác hay nội dung kém hấp dẫn khiến quá trình đọc không diễn ra suôn sẻ.
Có người khuyên hãy luyện đọc thật nhiều thì một ngày nào đó, bạn sẽ hiểu hết. Nhưng thực sự là bạn sẽ khó đạt được điều này nếu như không có một phương pháp phù hợp. Thực tế hoạt động dạy học tại bang Mississippi đã cho thấy một cách hiệu quả để nâng cao kỹ năng đọc hiểu.
Mississippi là bang nghèo, có hệ thống giáo dục tệ nhất nước Mỹ. Hiện tuy vẫn nghèo nhất nước, nhưng khả năng đọc hiểu của học sinh Mississippi lại tiến bộ rất tốt. Mississippi đạt thứ hạng 19/50 về khả năng đọc hiểu của học sinh, theo báo cáo tháng 8/2019. Có nhiều nguyên nhân khiến kết quả của bang tăng nhanh, nhưng điều khác biệt lớn nhất Mississippi đã làm trong những năm qua là dạy giáo viên nền tảng khoa học để biết rằng hiểu biết ngôn ngữ và khả năng phát âm rất quan trọng cho việc đọc hiểu một cách hiệu quả.
Hiểu biết ngôn ngữ
Hiểu biết ngôn ngữ được coi là cánh cửa bước vào thế giới tri thức. Có thể nói, ngôn ngữ là vỏ bọc của tư duy và là phương tiện truyền tải tri thức, cảm xúc.
Càng có sự hiểu biết sâu rộng về ngôn ngữ, bạn càng có thể nắm bắt được nhiều tri thức, đặc biệt là các khái niệm về sự quy ước của con người với thế giới.
Ngôn ngữ có bao gồm 2 yếu tố: hình thức ngôn ngữ và nội dung ngôn ngữ. Nội dung là bản chất của sự vật mà ngôn ngữ thể hiện, còn hình thức là những từ ngữ mà con người sử dụng. Cái hạn chế lớn nhất của nhiều người là: sử dụng không đúng các khái niệm, hiểu không đúng bản chất của khái niệm được sử dụng. Người ta hay bị nhầm lẫn các khái niệm, hoặc lại chỉ ra một khía cạnh nhỏ của khái niệm, cho nên dễ đánh tráo khái niệm. Chính điều này làm cho chúng ta hiểu sai về ngôn từ, hiểu sai về ngôn từ sẽ làm cho quá trình nhận thức sai lệch.
Khả năng phát âm
Khả năng phát âm đòi hỏi một hệ thống kiến thức về từ vựng và quá trình luyện tập cách phát âm, trọng âm của từ và của câu. Cùng một từ mà bạn nói sai thì khi nghe người khác nói từ đó bạn không thể hiểu được, không nhận ra đó là từ nào và kết quả là bạn không hiểu được cả một câu. Bên cạnh đó, nếu nói sai thì người khác cũng không hiểu được bạn đang nói gì hoặc gây ra hiểu lầm. Do đó, phát âm tốt là nắm chắc một hình thức, kỹ năng quan trọng bậc nhất của biểu đạt ngôn ngữ, giúp việc đọc dễ dàng và nhanh hơn.
Hai yếu tố trên ảnh hưởng đến khả năng đọc hiểu một cách tương đương. Nếu người đọc giỏi phát âm nhưng có ít hiểu biết và kinh nghiệm sử dụng ngôn ngữ, khả năng đọc hiểu của người đó sẽ khó có thể tốt, và ngược lại.
Vấn đề lớn nhất của Mississippi trước đây là chẳng ai biết gì về mô hình này cả. Tuy rằng rất nhiều học sinh ở đây có hiểu biết ngôn ngữ tốt, nhưng với khả năng phát âm từ ngữ kém, học sinh chưa bao giờ được đánh giá cao về khả năng đọc hiểu. Giờ đây, với sự đầu tư của chính quyền, nhiều giáo viên Mississippi đã dần áp dụng mô hình này để dạy học sinh đọc hiểu và thu được kết quả ấn tượng.
Nhờ thay đổi cách tiếp cận, phát triển đồng thời khả năng ngữ âm và sự hiểu biết ngôn ngữ, giờ đây cư dân Mississippi có thể tự hào rằng con em mình đọc tốt hơn đại đa số người Mỹ.
Nhiều năm liền, mọi người đều nghĩ học sinh của Mississippi có khả năng đọc hiểu rất kém vì họ nghèo. Tuy nhiên, Mississippi đã chứng minh khả năng của học sinh phụ thuộc nhiều vào phương pháp dạy, hơn là việc gia đình em giàu đến đâu.
Khi trẻ em được dạy một cách đúng đắn, tất cả đều có thể học tốt và đạt được kết quả xứng đáng.
Hồng Văn
Theo New York Times
Video xem thêm: Câu chuyện về những người đẹp lên tiếng về hai người bạn