Được ca ngợi có tố chất âm nhạc thiên bẩm, nhưng thực tế thành công của Mozart có đóng góp lớn của người cha vĩ đại. Câu chuyện thành công của ông là bài học lịch sử giúp cha mẹ có phương pháp đúng để nuôi dưỡng tài năng của trẻ.
Bài học lịch sử từ thành công của nhà soạn nhạc Mozart
Có thể loài người sẽ không bao giờ được nghe vô vàn giai điệu yêu kiều, trữ tình của thần đồng Mozart, có lẽ tên tuổi của ông chỉ được biết đến trong giới hạn nhỏ hẹp hơn nhiều, nếu như không có sự dẫn dắt và tầm nhìn xa rộng của người cha, người thầy, ông bầu nhìn xa trông rộng, Leopold Mozart.
Ông Leopold Mozart là người gốc Augsburg, Đức, một nhà soạn nhạc nhỏ, một giáo viên có nhiều kinh nghiệm. Năm 1743, ông được bổ nhiệm là nhạc công chơi vĩ cầm thứ 4 trong đoàn nhạc được thành lập bởi Giám mục địa phương. Leopold trở thành chỉ huy phó của dàn nhạc Kapellmeister vào năm 1763. Trong năm Mozart ra đời (1756), ông Leopold đã xuất bản một cuốn sách giáo khoa về vĩ cầm có tên Traité de violon” (Chuyên luận về đàn violon, 1756) và đã đạt được những thành công.
Với phẩm chất, kinh nghiệm của một nhạc sỹ của Hoàng Gia, một nhà sư phạm, Leopold Mozart sớm phát hiện ra món quà quý giá mà Chúa ban tặng cho, đó là khả năng thẩm âm siêu việt và trí nhớ đáng kinh ngạc của hai người con: Maria – Anna Mozart và Wolfgang Mozart. Một cách tự nhiên, ông đã tự nguyện trở thành người gia sư tận tụy, duy nhất nuôi dạy các con.
Mozart đã được cha dạy chơi đàn clavecin, violon, orgue, pianoforte ( tổ tiên của piano ngày nay) và thanh nhạc. Mozart biết thị tấu (xướng âm và chơi những bản nhạc lạ), biến tấu trước khi biết đọc chữ và cũng là tác giả của một loạt tiểu phẩm cho đàn piano như: Allegro giọng đô trưởng, hay Menuet giọng Fa trưởng lúc mới lên năm tuổi.
Dưới sự hướng dẫn của ông Leopol, hai đứa con của ông đã cùng nhau luyện tập đồng thời hai loại nhạc cụ là violon và clavơxanh, chúng có thể biểu diễn độc tấu cũng như hoà tấu một cách khá thuần thục. Trong khi người khác phải mất nhiều năm mới có thể học để hoàn thiện kỹ thuật chơi một trong hai nhạc cụ này, thì chỉ trong hai năm, những đứa con ông đã nắm được kỹ thuật trình diễn thành thạo, đặc biệt là Mozart.
Vừa có kỹ thuật tốt, có nhạc cảm và tỏ ra có tâm lý vững vàng trong khi biểu diễn, chính vì thế Mozart thường được ông Leopol giới thiệu trong các cuộc trình diễn âm nhạc ở Salzburg, sau đó là thành phố Vienna- thủ đô nước Áo, và khắp các thành phố lớn của Châu Âu.
Không chỉ dừng lại ở vai trò người cha, người thầy, tham vọng của Leopold còn muốn tên tuổi của con trai thần đồng được nhắc đến ở nhiều thủ đô danh tiếng và quyền lực nhất bấy giờ như Đức, Ý, Pháp, Hà Lan, Thụy Sĩ…
Leopold đã trở thành ông bầu, đứng ra tổ chức chuyến lưu diễn vòng quanh châu Âu cho hai chị em nhà Mozart. Đây là một ý tưởng táo bạo và mới mẻ, vì phương tiện đi lại lúc đó rất khó khăn chưa kể đến Maria – Anna và Wolfgang vẫn còn rất nhỏ, cũng như sự tốn kém khá lớn về tài chính.
Chuyến lưu diễn bắt đầu từ năm 1762 đến mùa xuân năm 1773. Nhờ vào tài tổ chức và ngoại giao của cha, cũng như khả năng thiên bẩm của mình, Mozart, một đứa trẻ dễ thương, ngoan ngoãn và có phần ranh mãnh đã thu phục nhiều trái tim của các hoàng nương, công chúa từ triều đình Munich hay những khán phòng quý tộc ở Vienna đến cung điện Versailles, Pháp…
Từ đây, Leopold đã mở rộng nhiều mối quan hệ với các bậc thông thái đặc biệt trong lĩnh vực âm nhạc, điều mà sau này có nhiều ảnh hưởng lớn đến phong cách sáng tác khá cởi mở và đa dạng của Mozart.
Trong suốt chuyến lưu diễn đầu tiên đó, có lẽ cuộc diện kiến của Mozart cuối năm 1763 tại Versailles với vua Louis XV là kỉ niệm thơ ấu tuyệt đẹp nhất đời. Theo lời của nhà nghiên cứu âm nhạc Eric Blom, tên tuổi của Mozart vẫn còn xa lạ với giới Hoàng gia Pháp nếu như không có sự giới thiệu của nhà ngoại giao người Đức Friedrich Melchior Grimm, một người bạn của Leopold Mozart.
Có thể nói, Leopold Mozart là một người cha vĩ đại, là người thợ kim hoàn tận tụy, đã dày công gọt dũa viên ngọc Wolfgang Amadeus Mozart ngày một chói sáng. Để ngày hôm nay, nhân loại ngất ngây trong muôn vạn cảm xúc mang tên Mozart, đó là sức mạnh, vẻ yêu kiều, niềm thống thiết, sự hóm hỉnh và nét duyên dáng, tất cả đã hội tụ và tỏa sáng trong hơn 600 kiệt tác, mang giá trị muôn đời.
Chìa khóa giúp nuôi dưỡng tài năng của trẻ
Sau khi nghiên cứu về những người thành công hàng đầu trong sáu lĩnh vực, nhà tâm lý học nổi tiếng Benjamin Bloom cũng đã phát biểu: “Thứ gì mà một người nào đó trên thế giới có thể học thì đa số mọi người cũng có thể, nếu được cung cấp các điều kiện học tập phù hợp”.
Ông chỉ ra năm điều kiện cụ thể: khởi đầu sớm, hướng dẫn chuyên môn, luyện tập có chủ đích, mạng lưới yếu tố tiềm năng, mục đích duy nhất.
1. Khởi đầu sớm
Hạt giống tài năng thường được ươm trồng từ sớm tại nhà. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng 22 trong số 24 người biểu diễn tài năng, từ kỳ thủ cờ vua cho đến vận động viên trượt băng nghệ thuật, đã được cha mẹ giới thiệu đến với lĩnh vực đó, thường là từ 2 đến 5 tuổi. Thậm chí, cha mẹ có thể là chuyên gia và đóng vai trò huấn luyện cho con.
2. Hướng dẫn chuyên môn
Trẻ em không thể tự kích hoạt và phát triển các yếu tố tài năng. Thay vào đó, trẻ cần được dẫn dắt bởi người quản lý tài năng, thường là cha mẹ, để trở thành thần đồng trong lĩnh vực cụ thể. Nhiều phụ huynh của trẻ tài năng đã tốn rất nhiều công sức để con đạt được thành công.
Đại kiện tướng cờ vua Kayden Troff đã học cách chơi cờ vua từ năm 3 tuổi trong khi quan sát cha mình, Dan chơi cùng các anh chị lớn. Do có rất ít cơ hội tiếp cận với cờ vua xung quanh khu vực nhà họ ở Utah, Dan đảm nhận nhiệm vụ huấn luyện con trai.
Anh đã dành 10-15 tiếng hàng tuần trong giờ nghỉ trưa và sau giờ làm việc để nghiên cứu bộ môn này. Khi không còn theo kịp tốc độ tiếp thu của Kayden, Dan đã sắp xếp cho Kayden học qua Internet, từ các đại kiện tướng cờ vua với mức phí 300 USD mỗi tháng.
3. Luyện tập có chủ đích
Với những người tài năng, việc luyện tập thường có chủ ý, nhằm hướng đến mục tiêu và vượt ra khỏi vùng an toàn của chính mình.
Nữ sinh trung học Caroline Thiel đã mô tả về quá trình trở thành nhà vô địch bơi lội quốc gia như sau: “Vào một số ngày, bạn cảm thấy rất mệt mỏi khi luyện tập. Toàn cơ thể bạn đau nhức, và thật khó để tìm thấy động lực. Tuy não đình công, cơ thể bạn vẫn phải trải qua những cơn đau cơ, hơi thở nặng nề và nôn nao. Mọi người không nhận ra những người bơi lội luyện tập chăm chỉ như thế nào, họ nghĩ rằng chúng tôi chỉ nhảy vào bể và bơi một vài vòng”.
4. Mạng lưới yếu tố tiềm năng
Khi tôi hỏi Jayde Atkins, nhà vô địch trung học môn Rodeo (môn thể thao phát sinh từ các hoạt động chăn nuôi gia súc) cấp quốc gia về lý do thành công, em nói: “Nhìn vào tất cả những gì em có, rõ ràng em nên trở thành người xuất sắc”.
Jayde lớn lên tại một trang trại ngựa ở Nebraska và bắt đầu cưỡi ngựa ở tuổi lên 2. Cha mẹ em, Sonya và J.B., là những người cưỡi ngựa và huấn luyện ngựa chuyên nghiệp. Họ đã dạy em kỹ thuật giữ dây cương và luyện tập cùng em hàng giờ mỗi ngày.
Gia đình Atkins có những con ngựa được lai tạo tốt và một chiếc xe kéo lớn để vận chuyển chúng đến các thị trấn gần đó, phục vụ Jayde trong những cuộc thi Rodeo. Do đó, trang trại gia đình là mô hình hoàn hảo, cung cấp những yếu tố giúp tài năng của Jayda phát triển một cách tự nhiên.
5. Mục đích duy nhất
Cha mẹ của trẻ tài năng thường ủng hộ con theo đuổi mục đích duy nhất. Tuy nhiên, đôi khi họ còn ủng hộ nhiều hơn một đam mê. Chẳng hạn, McKenzie Steiner là cầu thủ bóng mềm tiềm năng và cũng là ngôi sao nhạc đồng quê đang lên. Cha cô, Scott, là huấn luyện viên bóng mềm lâu năm của cô, đã dành hàng nghìn giờ mỗi năm để tập luyện thể thao cùng McKenzie, đồng thời nhận vai trò quảng bá và quản lý ban nhạc đồng quê của con gái.
Dù mỗi trường hợp có một câu chuyện, những thực tế chứng minh rằng để thành công thì trẻ cần niềm đam mê và nỗ lực không ngừng, cha mẹ chỉ giúp giữ cho con đi đúng hướng.
Hồng Văn (Tổng hợp)
Video xem thêm: 26 thiếu niên từ 15 quốc gia đạp xe và nói về bí mật của chính quyền Trung Quốc