Trẻ em ngay từ khi vừa chào đời đã có tính cách khác nhau. Có bé vừa lọt lòng mẹ đã kêu gào, khóc rất to, có trẻ chỉ khóc rất nhỏ. Mặc dù tính cách của trẻ chịu ảnh hưởng của nhân tố bẩm sinh nhưng sự bồi dưỡng sau này cũng rất quan trọng.
Cha mẹ có thấy rằng, con càng lớn càng khó chiều. Nếu lấy đồ trong tay con, con sẽ giận dỗi rất lâu, hoặc vung tay ném đồ rồi tỏ thái độ con không cần nữa. Nếu có tình huống này xảy ra, có lẽ chúng ta cần phải “tu thân dưỡng tính” cho con trước khi quá muộn.
Có một câu chuyện nhỏ như sau:
Chuyện kể rằng, có một cậu bé rất xấu tính, bướng bỉnh và rất hay nổi nóng. Một hôm, cha đưa cậu ra vườn, đến bên cạnh hàng rào, cha nói: “Con trai, sau này mỗi lần nổi giận với mọi người, con hãy đóng một chiếc đinh vào hàng rào. Một thời gian sau, con hãy xem con nổi cáu bao nhiêu lần, được không?”. Cậu bé nghĩ bụng: “Sợ gì chứ, mình sẽ thử xem sao?”.
Kể từ đó, mỗi lần nổi cáu là một lần cậu đóng một chiếc đinh lên hàng rào. Một hôm, cậu bé thử đếm số đinh trên hàng rào, thấy có quá nhiều đinh, cậu bé bắt đầu cảm thấy xấu hổ.
Người cha bước nhẹ nhàng đến đứng bên cạnh cậu bé và nói: “Con nghĩ mình cần phải kiềm chế rồi chứ? Nếu một ngày con không nổi cáu lần nào, vậy thì con có thể gỡ một chiếc đinh ra khỏi hàng rào”. Cậu bé bần thần nghĩ, nổi cáu một lần thì đóng một chiếc đinh, cả ngày không nổi cáu mới được gỡ một chiếc đinh, thật là khó! Nhưng vì muốn giảm bớt số đinh, nên cậu phải liên tục kiềm chế bản thân.
Lúc đầu, cậu bé cảm thấy rất khó nhẫn, rất khó kiềm chế cơn nóng giận đang trực bùng lên nhưng rồi cậu cũng kìm lại được mà không nổi nóng nữa, cậu đã học được cách kiềm chế bản thân. Số đinh trên hàng rào dần dần được gỡ hết. Cậu bé vui sướng nói với cha: “Cha mau nhìn xem, số đinh trên hàng rào đã được gỡ hết rồi, bây giờ con không nổi cáu nữa”.
Cha cùng cậu bé đến bên hàng rào rồi nói: “Con nhìn này, đinh trên hàng rào đã được gỡ hết. Nhưng những cái lỗ để lại này sẽ mãi mãi vẫn còn in lại. Thực ra, mỗi khi con nổi cáu với người thân, bạn bè và những người xung quanh con cũng có nghĩa là con đã đóng một chiếc đinh vào tim họ. Gỡ đinh rồi, con có thể xin lỗi, nhưng không thể lấp đi lỗ trống ấy. Sự tổn thương mà con gây ra cho họ khó lành lại và tình cảm khó toàn vẹn như xưa”.
Đúng vậy, nếu mỗi người không làm chủ được cảm xúc của bản thân mình thì sẽ làm tổn thương người khác. Dù bạn có cố vãn hồi, bù đắp thì dấu tích để lại cũng khó xóa nhòa.
Vậy, thế nào là cảm xúc? Cảm xúc là cảm nhận của con người với sự vật, do kích thích từ bên ngoài hay trạng thái bên trong của cơ thể mà nảy sinh những phản ứng tình cảm phức tạp như vui, buồn, sợ hãi, đố kỵ… Những phản ứng này ảnh hưởng đến sự thay đổi tâm sinh lý của con người.
Ngoài ra, cảm xúc cũng là sự bày tỏ suy nghĩ bên trong, đặc biệt là khi hiện thực và suy nghĩ bên trong có sự khác biệt thì cảm xúc sẽ nảy sinh. Vì thế, cha mẹ sẽ phát hiện con có những cảm xúc như ngoan ngoãn, cố chấp, bướng bỉnh…
Muốn con thay đổi tính khí của mình, cha mẹ có thể áp dụng những phương pháp dưới đây:
Cha mẹ nên tìm nguyên nhân con hay nổi cáu
Cha mẹ nên tìm hiểu xem có phải là do khả năng điều tiết và biểu đạt tâm trạng của con kém, thiếu khả năng tự kiềm chế, gặp chuyện nhỏ cũng nổi cáu hay yêu cầu của con với bản thân không hợp lý, thiếu khả năng phán đoán.
Kiểm tra thái độ của người lớn đối với con
Khi con nổi cáu, mọi người xung quanh bao che hay dạy dỗ con? Nếu là bao che thì con sẽ không sợ mà càng làm to chuyện lên. Nếu đúng là như vậy, thì cha mẹ hãy để con hiểu được rằng nổi cáu và làm to chuyện lên cũng vô ích. Con sẽ không “lấy nổi cáu làm vũ khí” nữa. Sau vài lần như vậy, con sẽ thay đổi được thói xấu này.
Cha mẹ và con cái thường xuyên trò chuyện, chia sẻ
Cha mẹ phải thường xuyên trò chuyện với con cái, tìm hiểu nhu cầu của con, quan tâm đến các mối quan hệ của chúng. Đồng thời, cha mẹ có thể tìm hiểu thêm về tâm lý lứa tuổi để hiểu con, giúp con xua đi tâm trạng buồn phiền.
Bồi dưỡng tính linh hoạt cho trẻ
Trẻ chơi đồ chơi, ăn cơm hay mặc quần áo không nên chỉ “cố định” một phương pháp mà phải “đa dạng hóa” ngay từ khi còn nhỏ. Khả năng điều tiết này càng tốt thì tính linh hoạt lại càng cao. Khi hứng thú của con tăng lên thì cách xử lý khó khăn và vấn đề cũng linh hoạt hơn, thói quen nổi nóng cũng giảm đi.
Thực ra, cảm xúc của trẻ chịu ảnh hưởng qua cách chung sống giữa cha mẹ và con cái, nhưng người lớn rất ít khi chú tâm và tận dụng thời cơ để cùng con xử lý những cảm xúc này. Vì thế, những mẫu cha mẹ dưới đây cần đặc biệt chú ý:
Không bận tâm: Coi cảm xúc của con là chuyện nhỏ, chỉ cần một lúc là sẽ trở lại bình thường. Nếu vậy thì cha mẹ sẽ mất đi cơ hội cùng con học tập, trải nghiệm cảm xúc.
Buông thả: Để mặc con tự xử lý cảm xúc của mình. Khi trẻ có phản ứng tiêu cực, không nghĩ đến chuyện dạy bảo, hướng dẫn trẻ xử lý một cách hợp lý.
Quyền uy: Cha mẹ có quyền uy tuyệt đối với trẻ, không tôn trọng cảm nhận và suy nghĩ của trẻ. Cuối cùng, trẻ sẽ gây chuyện bên ngoài, đi vào con đường lầm lỗi, thậm chí tới mức không thể cứu vãn được.
Nếu ngay từ nhỏ con được bồi dưỡng những đức tính tốt đẹp thì con sẽ trở thành người vui vẻ, lạc quan, đối xử tốt với mọi người. Bởi vì, trẻ có tính cách tốt mới có vận mệnh tươi sáng.
Thanh Tâm