Cha mẹ là tấm gương phản chiếu con cái. Bạn sống thế nào thì cuối cùng cũng hun đúc thành những đứa trẻ như vậy. Cha mẹ yêu thương con cái là thiên tính trời sinh. Đối với một gia đình, cha mẹ là gốc, con cái là quả. Quả mà có vấn đề thì đa phần đều bắt nguồn từ gốc. Vậy nên mới nói, những bậc cha mẹ khác nhau sẽ tạo thành kiếp nhân sinh khác nhau cho những đứa trẻ.
Từng câu trong “Đạo Đức Kinh” đều có thể viết thành một cuốn sách dày. Cách giải thích tốt nhất là kết hợp với trải nghiệm của bản thân mình mà suy ngẫm.
Lão Tử rất tôn sùng “nước”, nước vô cùng mềm mại. Nói một cách đơn giản bạn muốn ngăn dòng nước là điều không dễ dàng. Bạn buông một tay trong dòng nước là đã chặn lại một phần dòng nước ấy rồi. Nhưng dòng nước này lại chảy theo một hướng khác. Đây chính là cảnh giới mà người Á Đông nói: đi đường vòng. Việc giáo dục con cái cũng cần mềm mại và uyển chuyển như vậy.
Cha mẹ là tấm gương phản chiếu con cái. Bạn thế nào thì cuối cùng cũng hun đúc thành những đứa con như vậy. Cha mẹ yêu thương con cái là thiên tính trời sinh.
Nhưng hiện nay có bao nhiêu bậc cha mẹ hiểu được thế nào mới là thực sự yêu con? Điều gì mới là sự bảo vệ tốt nhất cho con mình? Điều gì mới là tố chất cần thiết để con mình có thể đứng vững trên cõi thế gian?
Đối với một gia đình, cha mẹ là gốc, con cái là quả. Quả mà có vấn đề thì đa phần đều bắt nguồn từ gốc. Vậy nên mới nói, những bậc cha mẹ khác nhau sẽ tạo thành kiếp nhân sinh khác nhau cho những đứa trẻ.
Trong “Đạo Đức Kinh”, Lão Tử nói: “Người thống trị tốt nhất khiến bách tính không biết rằng có họ tồn tại; kế đến là người thống trị khiến bách tính muốn gần gũi và ca ngợi họ; kế đến nữa là người thống trị khiến bách tính sợ họ; kế nữa là người thống trị khiến bách tính khinh thường họ.” (Nguyên văn: Thái thượng, bất tri hữu chi; kỳ thứ, thân nhi dự chi; kỳ thứ úy chi; kỳ thứ hối chi).
Ông chia những người thống trị thành 4 tầng lớp. Cũng vậy, cha mẹ cũng có thể được chia thành bốn kiểu.
Kiểu cha mẹ hạ đẳng nhất chính là những người cuồng bạo, khiến con cái oán hận.
Kiểu cha mẹ hạng ba là chuyên quyền độc đoán, khiến con cái sợ hãi.
Kiểu cha mẹ hạng hai là yêu thương và chăm sóc con cái, quan tâm tới từng chân tơ kẽ tóc, khiến con cái cảm kích muôn phần.
Kiểu cha mẹ thượng đẳng là người truyền lại tinh thần và khả năng độc lập cho con cái, khiến chúng sau khi ra khỏi nhà không cần tới bất kỳ sự che chở nào của cha mẹ.
1. Kiểu cha mẹ có tính cách không tốt
Có những bậc cha mẹ mắng nhiếc con mình là những kẻ ngốc nghếch, là những đứa con tệ hại. Cũng có những bậc cha mẹ suốt ngày cãi nhau, khiến những đứa con trở thành nơi trút giận trong suốt quá trình trưởng thành. Còn nhiều bậc cha mẹ khác lại tùy ý can thiệp, lèo lái cuộc sống của con cái theo ý nguyện của riêng mình.
Một cư dân mạng tâm sự: “Tuổi ấu thơ của tôi là những chuỗi ngày bị mắng mỏ không dứt, xấu hổ và nghe cha mẹ cãi vã bất tận. Cha mẹ luôn bắt ép con cái làm theo ý mình, khiến tôi cảm thấy mình làm gì cũng đều sai.” Hay có những ông bố bà mẹ “phút trước còn đang trò chuyện rất hiền hòa, phút sau đã nổi giận đùng đùng, dằn mặt con bằng một cái tát.”
Có người sống mà không hề hạnh phúc bởi lẽ “Suốt ngày tôi phải chịu đựng tính nóng nảy của mẹ. Hễ tâm trạng không tốt là mẹ lại trút lên đầu con cái.”
Kỳ thực nếu chúng ta không biết kiềm chế cảm xúc của mình thì rất dễ trút giận lên những người yếu thế. Thông thường con cái lại là những ứng viên tốt nhất để “trút giận”.
Nhưng những hành vi này của cha mẹ sẽ để lại vết thương rất lớn trong tâm lý của trẻ. Thậm chí còn ảnh hưởng đến cả cuộc đời của chúng, nhẹ thì hình thành tính cách tự ti, phong bế, nặng thì cộc cằn, bạo lực.
Sau khi những đứa trẻ này lớn lên, chúng rất dễ bị rơi vào vòng luẩn quẩn từ người bị hại thành người gây tổn hại cho người khác.
2. Kiểu cha mẹ can thiệp quá mức hoặc bao bọc quá mức
Có một kiểu cha mẹ muốn biến con cái thành những tác phẩm điêu khắc của chính mình. Họ muốn con cái phải trưởng thành theo hình ảnh mong muốn trong lòng mình nên quản chế nghiêm khắc mọi hành vi của chúng.
Trong cuốn “Tăng quảng hiền văn” viết rằng: “Đại gia dạy con em lễ nghĩa, tiểu gia giáo huấn con cái rất ác”, cũng chính là nói về đạo lý này.
Có một cư dân mạng chia sẻ những trải nghiệm trưởng thành của mình rằng từ nhỏ cô đã là một cô gái ngoan ngoãn. Lên trung học cô nghe lời cha mẹ nên theo học khoa tự nhiên. Khi thi vào cấp 3 cô cũng nghe lời cha mẹ, đến khi tốt nghiệp tìm việc gì cô cũng đều vâng lời cha mẹ mà không bao giờ tự hỏi mình thực sự thích gì…
“Tôi 20 tuổi mà như pho tượng gỗ, mọi thứ đều nghe theo sự sắp đặt của cha mẹ. Cha mẹ nói thế nào thì tôi làm thế nấy”.
Sau khi đi làm cô ấy mới dần tỉnh ngộ rằng tình yêu thương bao bọc của cha mẹ đã khiến cô mất đi quá nhiều thứ: “Tôi đã mất đi khả năng suy nghĩ độc lập, mất đi ý thức tìm ra giá trị của riêng mình. Tôi đã quen vâng lời người khác, lấy lòng người khác, không dám và cũng không đủ dũng cảm để nói “không” với họ”.
Có lẽ những trải nghiệm này cũng là bức tranh tả thực của không ít gia đình tại Việt Nam.
Ngoài việc can thiệp quá nhiều vào cuộc sống của con cái, có những bậc phụ huynh còn bảo vệ con cái quá mức. Họ ước chi có thể làm hết thảy mọi việc, chỉ cần con cái họ yên tâm học hành là được.
Nhưng hễ bao bọc quá mức thì trẻ khi lớn lên dễ trở thành những “đứa trẻ to xác”. Khi phải tự mình đối diện với thế giới chúng rất dễ phải uống một bát canh “đắng ngắt”. Những ví dụ như vậy nhiều vô số.
Nếu mọi chuyện nhất nhất đều bắt con phải nghe theo lời mình thì nhân phẩm cha mẹ cao đến đâu, nhân phẩm con cái sẽ chỉ cao đến đó. Phong độ cha mẹ lớn đến đâu, phong độ con cái cũng lớn đến đó. Cuộc đời của bạn chính là khuôn đúc cho cuộc đời của con cái mình.
3. Những ông bố bà mẹ thực sự ưu tú đều làm thế này
Khi những bậc phụ huynh khác can thiệp quá mức hoặc bao bọc con cái quá mức thì những bậc cha mẹ cao minh đều đang “buông tay” cho con cái mình.
9 nàng tố nữ của Lương Khải Siêu ai nấy đều giỏi giang. Đặc điểm giáo dục con cái lớn nhất của ông chính là không ỷ thế vào uy quyền của bậc phụ huynh. Ông làm bạn với những người con của mình, cùng nhau chia sẻ và bồi đắp tinh thần tự lập tự cường của chúng.
Giống như những ông bố bà mẹ khác, khi con cái phải đứng trước sự lựa chọn trọng đại trong cuộc đời mình, ông sẽ đưa ra rất nhiều đề xuất. Nhưng ông lại không yêu cầu chúng phải nhất nhất nghe theo lời mình. Ví như Lương Tư Trang khi chọn chuyên ngành cho mình, ban đầu ông hy vọng cô sẽ chọn môn sinh học và viết một bức thư nói rằng: “Hết thảy mọi học vấn điều tốt nhất là gần với thiên tính của mình, như vậy thường sẽ chỉ phải bỏ ra phân nửa công sức mà thu được thành tựu gấp bội…. Môn mà cha giới thiệu cho con chưa chắc đã hợp với con. Con cần tự mình trải nghiệm và quyết định, đừng để tâm quá đến lời của cha”.
Suốt bao năm qua vẫn có rất nhiều bậc phụ huynh không hiểu đạo tự nhiên, chỉ ỷ vào quyền uy của mình mà quên mất trọng tâm của việc giáo dục chính là sự tôn trọng sinh mệnh.
Mỗi một đứa trẻ đều là độc nhất vô nhị. Chúng chỉ có thể là chính mình, chứ không thể trở thành hình ảnh mà cha mẹ mong muốn.
Hãy để con cái rời khỏi vòng an toàn bên cha mẹ, thì chúng mới có thể suy nghĩ độc lập, tự mình tìm hiểu, khám phá và đối diện với cuộc sống. Như vậy chúng mới có được bầu trời kiến thức bao la, mới có được tầm nhìn cao xa và nhân phẩm cao cả hơn.
Kahlil Gibran, tác gia người Ả Rập có câu rằng: “Con cái chỉ nhờ sự giúp đỡ của bạn mà đến thế gian này, nhưng chúng không phải đến vì bạn. Chúng ở bên cạnh bạn nhưng lại hoàn toàn không thuộc về bạn. Điều chúng ta cần làm là tận dụng hết khả năng để kéo căng dây cung, khiến mũi tên hướng về phía trước đi được vừa nhanh, vừa xa hơn”. Ông cũng âm thầm dùng bối cảnh ấy mà nói với bạn rằng: “Đừng đuổi theo chúng!”
Theo Soundofhope
Hiểu Mai biên dịch