Thói quen đọc sách rất có lợi cho sự phát triển của trẻ, nhưng việc lựa chọn những cuốn sách hay, kích thích sự phát triển lành mạnh của trẻ nhỏ không phải dễ dàng với các bậc phụ huynh.
Khi trẻ còn trong bụng mẹ
Từ tháng thứ ba của thai kỳ, cơ quan thính giác của thai nhi đã bắt đầu phát triển. Đến tuần thứ 18 cha mẹ có thể bắt đầu đọc sách cho bé. Lúc này, thai nhi có thể nghe được âm thanh từ thế giới bên ngoài bụng mẹ thông qua dây rốn và nước ối, môi trường truyền âm thanh hiệu quả.
Mẹ lựa chọn các tựa sách có tính đạo đức nhân văn, không nhất thiết phải là sách truyện cho trẻ nhỏ. Những giá trị tốt đẹp trong cuốn sách mà mẹ truyền đạt sẽ giúp bé phát triển trí não từ trong bụng mẹ.
Trẻ từ 0 đến 18 tháng
Trẻ ở độ tuổi này, cha mẹ có thể đọc cho bé nghe trong lúc cho ăn hoặc khi chơi với bé. Những cuốn sách có màu sắc tươi tắn, hình vẽ đơn giản, dễ thương, sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Hình tượng nhân vật trong sách cũng phải phù hợp với nhận thức của trẻ, chính xác, rõ ràng, đơn giản, gần gũi như: con mèo, quả chuối, đồ vật…
Trẻ từ 18 tháng đến 3 tuổi
Trẻ bắt đầu hứng thú tìm hiểu thế giới xung quanh và biết được nhiều từ ngữ, tự bập bẹ những câu thơ, bài hát. Cha mẹ hãy cùng đọc sách với con, giải thích cho trẻ nội dung câu chuyện.
Trẻ ở lứa tuổi này có thể xem một cuốn sách nhiều lần, đọc đi đọc lại cũng là một phần trong quá trình học hỏi. Trẻ khó tập trung nên sách chọn cho con cần ngắn gọn, đơn giản, có nhiều tranh vẽ. Những quyển sách khổ lớn với một nhân vật chính xuyên suốt, nội dung dễ hiểu, có kết thúc rõ ràng sẽ phù hợp với trẻ.
Trẻ từ 3 đến 6 tuổi
Giai đoạn này trẻ đã hoàn thiện dần các kỹ năng, bắt đầu học hỏi thông qua việc quan sát những người xung quanh. Cha mẹ hướng dẫn trẻ cầm sách sao cho đúng như: khoảng cách từ mắt đến sách, lật giở trang sách cẩn thận, đánh dấu trang đang đọc dở và cất sách ngăn nắp.
Do tính hiếu động, kỹ năng, hiểu biết đã tăng, con có thể muốn bắt chước cha mẹ lật từng trang sách, đặt những câu hỏi tại sao, nhận xét nhân vật trong câu chuyện. Cha mẹ nên chọn những cuốn sách nhiều màu sắc, kích thước về hình dạng, để dạy cho trẻ kiến thức hình khối, màu hoặc sách có nhiều tranh ảnh động, thực vật, con người, vật dụng… để cùng con giải đáp.
Trẻ từ 6 đến 9 tuổi
Trẻ ở lứa tuổi này bắt đầu học được từ mới, các khái niệm mới mỗi ngày và có thể tự đọc sách một mình. Cha mẹ tránh chọn các tựa sách quá nhiều chữ gây khó khăn cho trẻ. Những cuốn sách có câu từ đơn giản, mạch chuyện rõ ràng, thực tế như miêu tả cuộc sống thực tế như bạn bè, gia đình, trường học… là lựa chọn tốt cho trẻ từ 6 đến 9 tuổi.
Tìm những cuốn sách có từ ngữ và các cụm từ được lặp lại nhiều lần, cách gieo vần và dễ hiểu. Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể mua loại sách chỉ có hình vẽ minh họa giúp bé rèn luyện kỹ năng kể chuyện.
Trẻ từ 9 đến 12 tuổi
Đây là độ tuổi trẻ đã có những nhận thức nhất định về thế giới xung quanh. Vì vậy, chúng không còn thích câu chuyện với nhân vật có tính cách đơn giản, quyển sách có kết thúc dễ đoán. Trẻ sẽ thích đọc sách có nội dung phức tạp, có chiều sâu và đòi hỏi phải suy nghĩ.
Cha mẹ có thể chọn cho trẻ loại sách phiêu lưu mạo hiểm, khoa học viễn tưởng. Trẻ cũng có thể đọc những quyển sách về cuộc đời các nhà khoa học, danh nhân, nghệ sĩ, vận động viên thể thao, anh hùng dân tộc. Sau độ tuổi này, cha mẹ cho trẻ chủ động tìm mua tựa sách mà mình thích.
Để rèn trẻ tính ham đọc sách ngay từ nhỏ, cha mẹ có thể kết hợp các trò chơi như đố tên nhân vật, kể lại câu chuyện, cho trẻ bày tỏ quan điểm và nhận xét về câu chuyện… Tuỳ từng độ tuổi mà độ khó của trò chơi tăng dần đều. Việc làm này không chỉ kích thích trẻ hào hứng với sách hơn mà còn giúp trẻ hiểu sâu hơn về câu truyện, tự tìm tòi, chắt lọc được những giá trị tốt đẹp thông qua sách vở.
Sách là “món ăn tinh thần”, sự giúp đỡ của phụ huynh, từ cách chọn sách đến đọc sách cùng con sẽ góp phần ngăn chặn những “món ăn” độc hại. Chọn đúng loại sách theo độ tuổi sẽ kích thích niềm đam mê đọc, giúp nuôi dưỡng, hình thành thói quen đọc sách lành mạnh ở trẻ.
Minh Lan