Mùa đông tới, số bệnh nhân đột quỵ gia tăng, nhu cầu sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn cũng theo đó mà tăng lên. An cung ngưu hoàng hoàn tuy tốt, nhưng nếu dùng không đúng, có thể dẫn tới những hậu quả nhất định.
1. Không phải cứ đột quỵ là dùng
Có người nghĩ rằng do An cung ngưu hoàng hoàn chủ trị “trúng phong hôn mê”, nên khi trong nhà có người đột nhiên nói không rõ lời, tay chân tê bì không có lực, thì liền cho bệnh nhân uống 1 viên, rồi mới tìm cách đưa đến bệnh viện.
Trưởng khoa Đông y, Bệnh viện trực thuộc thứ 3 của Học viện Y học Quảng Châu, bác sĩ Hạnh Vũ Hiền cho biết, mặc dù An Cung có tác dụng điều trị trong giai đoạn cấp tính của đột quỵ, do tính chất hàn lạnh của thuốc, cần chú ý phân biệt sử dụng. Đối với người thể trạng Tỳ Vị hư hàn cần đặc biệt cẩn trọng khi sử dụng.
Bệnh nhân hôn mê do đàm nhiệt có thể sử dụng. Nhưng đối với bệnh nhân đàm nhiệt không rõ ràng hoặc Tỳ Vị hư hàn thì không thích hợp, nếu dùng sẽ làm tình trạng tồi tệ hơn. Ví dụ: cùng là hai bệnh nhân đột quỵ đang hôn mê, một người có thể cần sử dụng thuốc thanh nhiệt hóa đàm, tỉnh thần khai khiếu, trong khi người kia lại cần sử dụng ôn hóa đàm thấp, tỉnh thần khai khiếu. Điều này những người bình thường không thể phân biệt được, cần thiết phải được xử lý bởi các bác sĩ Y học cổ truyền.
Bác sĩ Hạnh Vũ Hiền nói rằng chỉ có những cơn đột quỵ do nhiệt bế, nghĩa là “hôn mê đột ngột, mặt đỏ thở thô, mắt môi méo lệch” mới là chứng có thể chỉ định An cung, những loại trúng phong khác đều không thích hợp chỉ định dùng. Chẳng hạn như đột quỵ hôn mê (bao gồm rêu lưỡi trắng dày, người hàn đờm trở khiếu) thì không thích hợp, nếu không có thể làm tình trạng của họ trở nên tồi tệ hơn.
2. Không nên dùng để phòng ngừa bệnh tim mạch
Từ trước tới giờ An cung luôn là một loại thuốc thiết yếu được sử dụng trong Y học cổ truyền để điều trị các chứng cấp. Đây là một loại thuốc sơ cứu, không phải là thuốc phòng ngừa. Trưởng khoa Hạnh chỉ ra rằng bệnh nhân mắc các bệnh về tim mạch và mạch máu não phải được điều trị theo triệu chứng. Ví dụ, nên dùng thuốc hạ huyết áp để điều trị tăng huyết áp, hạ lipid máu đối với lipid máu cao, v.v.
Uống thuốc An cung để phòng ngừa không chỉ tốn kém, mà hiệu quả hạ huyết áp không thể so sánh với thuốc hạ huyết áp thông thường. Hơn nữa, An cung chứa các chất độc hại như Chu sa và Hùng hoàng. Theo từ điển dược học có ghi chép, thành phần chính của Chu sa là thủy ngân sunfua, chứa khoảng 86,2% thủy ngân và 13,8% lưu huỳnh. Các loại thuốc thành phần có chứa Chu sa không nên dùng quá lượng hoặc lâu dài, đặc biệt là những người có chức năng gan và thận bất thường càng không nên dùng, để không gây ngộ độc thủy ngân và làm bệnh nặng hơn. Do đó, An cung không nên được sử dụng trong một thời gian dài hoặc quá liều, nghĩa là khi thần chí đã bắt đầu thanh tỉnh thì phải ngừng sử dụng.
3. Không nên sử dụng cho di chứng của đột quỵ
Sau giai đoạn cấp tính của đột quỵ, hầu hết bệnh nhân có mức độ di chứng khác nhau (ngôn ngữ kém, liệt nửa người, méo miệng), thời kỳ này được gọi là di chứng đột quỵ. Bác sĩ trưởng khoa Hạnh cho biết những người còn sống sau đột quỵ là những người được cứu sống, nhưng chức năng vận động ít nhiều đều bị ảnh hưởng, lúc này nên bước vào giai đoạn điều trị phục hồi chức năng. Trong thời kỳ phục hồi chức năng, bệnh nhân đột quỵ có thể được điều trị Y dược học cổ truyền kết hợp xoa bóp và châm cứu… Thời điểm này, dùng An Cung không chỉ không hiệu quả mà người thể trạng yếu còn có thể bị chóng mặt, tiêu chảy và các triệu chứng khác.
4. Không phải càng hết hạn càng có giá trị
Đông dược cũng có thời hạn sử dụng. Thuốc đông y hạn sử dụng thường là 2 – 3 năm, và tối đa là 5 năm. Các loại thuốc sắc thường là 1 năm. Tất nhiên, như “Đông dược lục trần” (sáu loại thuốc đông dược nên để lâu rồi mới sử dụng gồm: Chỉ xác, Trần bì, Bán hạ, Ma hoàng, Ngô thù, Lang độc) hiệu quả có thể tốt hơn khi để lâu mới sử dụng. An cung là một loại thuốc đông y thành phẩm. Xạ hương tự nhiên trong thuốc, Ngưu hoàng thuộc nhóm thuốc thơm dễ bay hơi, để quá lâu sẽ ảnh hưởng đến tác dụng chữa bệnh. Cái gọi là An cung “càng cũ càng tốt” trên mạng, và giá thậm chí cao tới hàng trăm triệu hoàn toàn là kinh doanh quảng cáo thổi phồng, không có cơ sở khoa học.
5. Không nên dùng cho massage
Massage (xoa bóp) chủ yếu là thông qua tác dụng lên các bộ phận ở bề mặt cơ thể để điều chỉnh các tình trạng sinh lý và bệnh lý bên trong. Coi An cung như một “tinh dầu massage”, như một công cụ truyền dẫn trong massage xoa bóp không chỉ là lãng phí, mà còn không phát huy được hiệu quả mà An Cung nên có.