Bệnh quai bị còn được gọi là bệnh viêm tuyến mang, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus paramyxovirus gây nên, lây nhiễm trực tiếp bằng đường hô hấp và hay gây thành dịch trong trẻ em, thanh thiếu niên. Biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh là thường gây vô sinh ở nam giới. Vì vậy khi mắc bệnh cần hết sức chú ý để tránh các biến chứng .
Theo Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, mùa đông xuân là mùa bệnh quai bị xuất hiện nhiều nhất. Khi bị nhiễm bệnh, virus nhân lên trong khoang tỵ hầu và hạch bạch huyết. Virus tăng cao trong huyết thanh khoảng 12-15 ngày sau nhiễm và lan ra các cơ quan khác. Thời gian lây là từ 6 ngày trước cơn toàn phát sưng tuyến mang tai cho đến 2 tuần sau khi có triệu chứng bệnh lý.
Ngoài viêm tuyến mang tai điển hình, viêm tinh hoàn là biến chứng thường gặp nhất của bệnh quai bị ở nam giới sau tuổi dậy thì. Tỷ lệ có biến chứng viêm tinh hoàn ở các trường hợp quai bị sau tuổi trưởng thành có thể từ 20-35%.
Khi bị viêm, tinh hoàn đau và sưng to, thường kèm với sốt. Bệnh thường tự khỏi vài ngày sau đó. Tuy nhiên, quá trình teo tinh hoàn có thể sẽ diễn tiến từ từ ở khoảng 50% những bệnh nhân này. Trong những trường hợp còn lại, quá trình sinh tinh có thể dần dần trở về bình thường.
Hiện tại trong Y học vẫn chưa có một loại thuốc nào đặc trị bệnh quai bị nhưng có những phương pháp hỗ trợ chữa trị những triệu chứng của bệnh, cụ thể:
Hạ sốt
Khi bệnh nhân mắc quai bị chắc chắn ở thời kỳ toàn phát nhất định sẽ sốt, sốt càng cao thì bệnh càng nặng. Tốt nhất nên tìm cách hạ sốt cho người bệnh, có thể nhúng khăn với nước ấm rồi chườm lên trán.
Bên cạnh chườm khăn lạnh, bệnh nhân nên uống nhiều nước, không chỉ uống nước lọc bệnh nhân nên uống nước cam, chanh để tăng cường sức đề kháng. Nhưng thời gian này bệnh nhân nên uống nước ấm, nhất định không được uống nước lạnh, nước đá sẽ làm vùng hàm đau nhức khó chịu.
Giảm sưng đau
Khi tuyến mang tai sưng đau làm cho bệnh nhân rất khó chịu, hãy dùng một chai nước ấm rồi quấn vào khăn, áp lên vùng hàm bị sưng.
Vệ sinh cá nhân sạch sẽ
Vệ sinh răng miệng sạch sẽ là việc làm hết sức cần thiết. Lúc tuyến mang tai đang sưng chắc chắn không thể đánh răng bằng bàn chải, người bệnh có thể súc miệng bằng các loại dung dich vệ sinh răng miêng, nước muối sinh lý…
Nhiều người khuyên không nên tắm trong thời gian mang bệnh nhưng điều đó không đúng. Trong lúc mắc bệnh càng phải giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, tuy nhiên không được tắm nước lạnh vào lúc này. Bởi vì thời gian mắc bệnh sức đề kháng sẽ bị suy giảm nghiêm trọng, nếu như ngâm mình quá lâu trong nước lạnh sẽ làm cho bệnh nhân dễ bị cảm và bệnh khó lành.
Chế độ nghỉ ngơi phù hợp
Trong thời gian mang bệnh, bệnh nhân không nên hoạt động mạnh sẽ ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe người bệnh.
Nhất là đối với những bệnh nhân bị viêm tinh hoàn do biến chứng quai bị thì càng không được vận động mạnh, vì nó sẽ ảnh hưởng đến tinh hoàn.
Chế độ ăn uống phù hợp
Đối với bệnh nhân quai bị không nên ăn những loại thực phẩm cứng, lạnh, nóng cay,… làm cho bệnh càng thêm trầm trọng hơn.
Đối với người bệnh nên ăn những món lỏng như: cháo, canh, súp,… vừa dễ tiêu hóa lại không bị đau. Nếu như bệnh nhân khó nhai thì có thể ăn bằng ống hút.
Những thức ăn lỏng phù hợp với người bệnh quai bị
Bệnh nhân mắc bệnh quai bị nên ăn nhiều rau xanh nhất là nên ăn nhiều khổ qua, khổ qua có tác dụng trị bệnh hiệu quả. Có thể chế biến rất nhiều món từ loại quả này.
Bệnh nhân muốn rút ngắn thời gian chữa trị thì nên kiêng thực phẩm chua, cay như xoài, cóc, ổi, ớt… và không nên ăn những thực phẩm có thành phần nếp như bánh chưng, xôi… Những món này không những có hại cho dạ dày mà còn gây trở ngại lớn cho người bệnh, vì lúc này ngay cả việc há miệng cũng thấy khó khăn.
Một số bài thuốc dân gian chữa quai bị
Bên cạnh điều trị Tây Y thì bệnh nhân có thể tham khảo một số phương pháp chữa quai bị bằng mẹo dân gian dưới đây:
Hạt gấc
3-4 gam hạt gấc cộng với 5 gam cây cói chiếu rồi đốt thành than. Khi đã thu được than thì trộn đều với nhau rồi pha với một ít dầu vừng và bôi lên vùng bị sưng.
Nhân hạt gấc
4-5 nhân hạt gấc giã hơi nát rồi đốt thành than, pha với 5ml giấm thanh, cộng với 6-10 gam tinh cối đá. Trộn tất cả lại với nhau và bôi vào chỗ bị sưng.
Hoặc đơn giản hơn, dùng 2-3 nhân hạt gấc, pha với 10ml rượu hoặc giấm thanh. Lấy nhân hạt gấc mài vào giấm hoặc rượu rồi bôi lên vùng bị sưng.
Hạt cam thảo và lòng trắng trứng
Lấy một ít hạt cam thảo dây, nghiền thành bột rồi trộn với lòng trắng trứng gà. Dùng hỗn hợp này bôi lên vùng sưng, mỗi ngày một lần.
Lá na, lá gấc, lá cà độc
Lấy 3 loại lá này mỗi thứ một ít, rửa sạch, giã nhỏ rồi đắp vào chỗ bị sưng.
Đây là những bài thuốc lưu truyền trong dân gian giúp chữa bệnh quai bị. Bên cạnh kiêng cử và ăn uống phù hợp thì bệnh nhân có thể áp dụng những phương pháp dân gian để rút ngắn thời gian trị bệnh.
Minh Nguyên