Là loại rau quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày, rau dền đỏ không chỉ mang lại giá trị dinh dưỡng cao mà còn có công dụng thanh lọc cơ thể, giúp mát gan tiêu độc, đồng thời có khả năng tẩy sạch chất phóng xạ trong cơ thể.
Rau dền là loại rau mùa hè có tác dụng mát gan, thanh nhiệt. Rau dền có nhiều loại phổ biến nhất là rau dền cơm, sau đó đến các loại như rau dền đỏ, dền trắng, dền gai…
Dền đỏ (đỏ) là loại dền có lá lớn màu đỏ, thân mọng nước, khi nấu chóng nhừ, thường được dùng để luộc hoặc nấu canh rất ngon.
Theo y học cổ truyền, rau dền đỏ có vị ngọt, tính mát, tác dụng thanh nhiệt, làm mát máu, lợi tiểu, sát trùng, trị kiết lỵ, huyết nhiệt sinh mụn nhọt…
Về khía cạnh dinh dưỡng, rau dền đỏ chứa nhiều protid, glucid, nhiều vitamin và chất khoáng. Hàm lượng chất sắt trong rau dền nhiều hơn so với bó xôi, hàm lượng canxi gấp 3 lần.
Đặc biệt trong hạt rau dền đỏ có một loại acid amin quan trọng nhất mà cơ thể con người không thể tự tạo ra, với hàm lượng cao hơn ngô 3 – 3,5 lần, lúa mì 2 – 2,5 lần.
Từ hạt dền đỏ, người ta ép được một thứ dầu dùng làm nguyên liệu để sản xuất các thuốc chống viêm (steroid).
Ngày nay, nhiều nước trên thế giới đã bắt đầu chú ý đến rau dền đỏ để giải quyết vấn đề protid. Tổ chức lương thực và nông nghiệp thế giới (FAO) đã khẳng định vai trò của rau giền đỏ trong kinh tế phụ gia đình.
Ngoài ra, các nhà bác học Nhật Bản đã phát hiện khả năng tẩy sạch chất phóng xạ trong cơ thể con người của rau dền đỏ; còn dầu hạt dền được sử dụng để điều trị các bệnh do nhiễm phóng xạ.
Cành và lá dền cơm chứa protid, glucid, vitamin C, caroten, các vitamin nhóm B… Trong cành và lá dền đỏ chứa protid, glucid, chất khoáng, canxi, vitamin C, caroten, các vitamin nhóm B. Lá dền đỏ chứa nhiều các vitamin hơn, đặc biệt là vitamin C. Thân và lá chứa các sterol và acid palmatic. Hạt chứa tinh bột và acid béo không no, các sterol. Dền cơm vị ngọt, tính hàn. Dền đỏ vị ngọt, mát, vào đại tràng. Công năng chủ trị: thanh nhiệt, mát gan, ích khí và khai khiếu. Dùng cho các trường hợp kiết lỵ, táo bón, rối loạn tiết niệu, đau mắt đỏ, sưng đau họng, côn trùng cắn đốt. Hằng ngày dùng 100 – 250g bằng cách nấu, xào, ép nước.
Một số bài thuốc từ rau dền đỏ
Chữa phát ban: Rau dền 10g, rễ hoặc lá lức 10g, ké hoa vàng 8g, rễ sắn dây 8g, cỏ mần trầu 8g, dây chiều 8g, rau má 8g, dây giác đỏ 8g, kinh giới 6g, cam thảo đất 6g, bạc hà 4g, gừng sống 2 lát. Sắc uống. Chữa sốt nóng thời kỳ đầu.
Chữa sản hậu: Lá dền đỏ 50g, rửa sạch, thái lát, nấu bỏ bã lấy nước, thêm gạo nếp nấu thành cháo. Ăn trong ngày.
Chữa chảy máu do sẩy thai: Rễ dền đỏ và rễ bí ngô với liều lượng bằng nhau, sắc uống.
Cháo rau dền đỏ: Rau dền đỏ 200g. Rửa sạch, nấu lấy nước; lấy nước rau nấu cháo với gạo lứt. Ăn khi đói. Món này tốt cho phụ nữ trước, sau khi sinh con có hội chứng kiết lỵ; người cao tuổi viêm ruột, kết lỵ.
Canh rau dền: Rau dền đỏ 200g. Rửa sạch, nấu canh. Dùng cho các bệnh nhân ung thư cổ tử cung, hội chứng lỵ, u tuyến giáp trạng lành tính.
Canh rau dền thịt lợn: Rau dền đỏ 60g, thịt lợn nạc 60g, nấu dạng canh. Dùng thích hợp cho các người bệnh bướu giáp trạng lành tính.
Kinh nghiệm dân gian lấy lá giã nát, nước uống và bã đắp chữa rắn cắn.
Kiêng kỵ: Phụ nữ có thai và người hư hàn tiêu chảy dùng hạn chế.
Tổng hợp