Đơn kim được thu hái trên núi, nơi có không khí trong lành, nguồn nước không ô nhiễm, khi vào cơ thể, sẽ nhanh chóng hút các chất độc trong cơ thể, đặc biệt là gan để thải ra ngoài. Uống thường xuyên sẽ giúp thanh lọc cơ thể.
Đơn kim còn được gọi là Xuyến chi, Đơn kim thảo, Cúc áo, Cương hoa thảo, Tiểu quỷ châm, Quỷ châm thảo, tên khoa học là Bidens bipinnata L, thuộc họ Cúc – Asteraceae.
Đơn kim còn là cây thuốc, loài cây sống hằng năm, mọc thẳng đứng, có nhiều nhánh và cao từ 30cm tới 1m. Thân và cành của cây có rãnh chạy dọc, khi già có màu nâu tía, thân non có lông.
Theo Y học cổ truyền, cây đơn kim có vị ngọt nhạt, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tán ứ, tiêu thũng. Vì dễ thu hái, nên thảo dược này thường được dùng để chữa:
Rắn cắn, mề đay, nổi mẩn, bị thương, lở trĩ: Lá Đơn kim 10g, rửa sạch, giã nát đắp vào chỗ đau hoặc vết thương.
Viêm họng, viêm thanh quản: Đơn kim lấy cả lá và hoa, Kim ngân hoa, Sài đất, lá Húng chanh, Cam thảo đất, mỗi thứ 10 – 15g. Sắc với 700ml nước lấy 300ml, chia 2 lần uống trong ngày. Sắc uống ngày một thang.
Viêm gan virus: Đơn kim cả hoa và lá 20g, diệp hạ châu (chó đẻ răng cưa) 2g, Cam thảo đất 15g, Bồ bồ 15g, hạt Dành dành 12g. Sắc uống ngày một thang.
Chấn thương phần mềm, tụ máu đau nhức: Đơn kim cả lá và hoa, lá cây đại, 2 loại thảo dược lấy cùng một lượng bằng nhau. Giã nát, băng đắp vào chỗ đau, thực hiện ngày 1-3 lần. Khi máu tụ tan, hết đau nhức thì ngừng đắp thuốc.
Đau răng, sâu răng: Đơn kim cả hoa và lá, giã nát với một ít muối trắng. Viên thành viên nhỏ, nhét vào chỗ đau răng hoặc sâu răng.
Trẻ sốt cao: Đơn kim hoa và lá 20g, Sài đất 20g, giã nát vắt lấy nước cho trẻ uống ngày 2-3 lần, còn bã thuốc đắp lòng bàn chân cho trẻ.
Chữa viêm thận cấp tính: Đơn kim (lấy đọt non) 15g, thái nhỏ, sắc lấy nước, đập 1 quả trứng gà vào trộn đều, thêm chút dầu vừng vào nấu chín ăn ngày 1 lần.
Chữa viêm gan vàng da do thấp nhiệt: Đơn kim 30-60g, hoặc phối hợp với Đại táo 30-60g, sắc lấy nước uống.
Trị đau lưng do thận hư, mệt mỏi yếu sức: Dùng 60g Đơn kim, Hồng táo 30g, sắc lấy nước chia làm 2 lần uống.
Chữa lỵ do nhiễm khuẩn: Đơn kim (lấy đọt non) 100g, sắc lấy nước, nếu xích lỵ (lỵ phân lẫn máu) gia đường trắng, nếu bạch lỵ (lỵ phân mũi nhầy) gia đường đỏ, khuấy đều, chia 3 lần uống trong ngày. Dùng trong 3 ngày liên tục.
Ngoài ra, Đơn kim cũng thường dùng để nấu nước tắm (100-200g nấu với 4-5 lít nước), rồi lấy bã xát kỹ để trị mẩn ngứa. Thường chỉ dùng 1-2 lần thấy kết quả, lá tươi giã nát dùng đắp lên mi mắt khi bị đau mắt. Vào mùa hè dùng cây lá nấu thay chè uống phòng chống bệnh đường ruột.
Lưu ý: Đơn kim mọc trên núi thì tác dụng tốt. Đơn kim gần nhà máy, đường quốc lộ hay nguồn nước thải sẽ chứa nhiều độc tố, do bản chất Đơn kim là hút chất độc.
Hạ Mai