Cổ ngữ có câu: “Nhân sinh, sự không như ý, tám chín phần mười”, đa phần đều không như ý. Có người công việc không thuận lợi, có người gia đình không hạnh phúc, có người việc học hành không lý tưởng. Tất cả những điều này có thể gây ra áp lực tâm lý, uất ức buồn bực mà sinh bệnh.
Có một số người có năng lực chịu đựng áp lực tương đối tốt, chỉ tâm niệm “lùi một bước biển rộng trời trong”, tâm lý không vui vẻ rồi cũng rất nhanh qua đi; có một số người lại không đủ khả năng chống chịu áp lực, đối với sự việc không như ý, suốt ngày canh cánh trong lòng, tâm lý chán nản thất vọng, nghĩ ngợi lung tung, ức kết trong tâm không giải khai, dần dà lâu ngày, sẽ hình thành chứng trầm cảm.
Nguyên nhân của trầm cảm
Chứng trầm cảm có 2 nguyên nhân lớn: Nhân tố thể chất và nhân tố hoàn cảnh. Nhân tố hoàn cảnh chính là áp lực; áp lực có thể làm con người ta rơi vào vòng xoáy của phản ứng tâm lý cảm xúc, phẫn nộ, bi thương, sầu lo, sợ hãi, thường xuyên không như ý, có thể dẫn tới trong tâm không vui vẻ, tình chí sa sút, phiền muộn.
Nhân tố thể chất đặc biệt quan trọng. Cùng áp lực như nhau, kích thích giống nhau, có một số người có thể buồn sầu, một số người lại không, đây chính là khác biệt về thể chất, cũng chính là khả năng chống chọi stress là không giống nhau. Ưu thế của điều trị bằng Đông y, chính là căn cứ theo thể chất mà điều trị, thư can giải uất, bổ dưỡng tâm thần, cải thiện vấn đề mất cân bằng của khí huyết, âm dương của nhân thể.
Tại sao nữ giới mắc chứng trầm cảm nhiều hơn?
Chứng trầm cảm nữ giới chiếm tỷ lệ rất cao, gấp 2-3 lần nam giới. Tại sao nữ giới tỷ lệ bị trầm cảm lại tương đối cao? Từ góc độ của Đông y mà nhìn Nhân, Can là “Tạng cương”, cơ quan “cương cường”, cần can huyết đến để nhu dưỡng, dưỡng huyết nhờ nhu can, tạng can nhu thuận, thì có thể phát huy tốt chức năng.
Nhưng mà, phụ nữ mỗi tháng có kinh nguyệt, thường xuyên hành kinh, dễ tạo thành can huyết khuyết tổn, tạng can không được nhu dưỡng của huyết dịch, thì có thể biến thành cương cường, công năng không tốt, rất dễ bị áp lực của hoàn cảnh kích thích, dẫn tới can khí uất kết, khí cơ của tạng can không thông thuận.
Ngũ hành Đông y giảng: “Can mộc khắc tỳ thổ”, can khí uất kết, can mộc sẽ có thể đến khắc tỳ thổ, tạng can có thể ức chế chức năng tiêu hóa của tạng tỳ, dẫn tới tỳ khí hư nhược; tỳ khí hư nhược, lại có thể làm khí huyết được tạo thành không đầy đủ, can huyết khuyết tổn khiến tình hình càng nghiêm trọng, khả năng kháng stress càng không đủ, càng dễ trầm cảm.
Muốn tìm lại khả năng chống stress, thì can đởm cần phải sung túc
Tạng can là cơ quan giúp cơ thể đề kháng bệnh, đối kháng áp lực vô cùng quan trọng. Đông y ví tạng can giống như “Đại tướng quân”, Hoàng Đế Nội Kinh nói: “Can giả, tướng quân chi quan, mưu lự xuất yên”. Tạng can thì giống như “Đại tướng quân”, có năng lực cường đại to lớn, đối ngoại đề kháng bệnh tà, đối nội thư giải áp lực. Mà “can huyết” là binh lực năng lực của đại tướng quân, bạch huyết cầu trong can huyết có thể tiêu diệt vi khuẩn, virus, can huyết đầy đủ, có thể làm tạng can nhu thuận, phát huy tốt chức năng, thư can giải uất, thư giải áp lực.
Can là “Đại tướng quân”, sở hữu binh lực cường đại, nhưng mà dùng binh phải dựa vào mưu lược, không dựa lực cường bạo; đởm chính là quyết đoán của can, là trợ thủ đắc lực của can. Hoàng Đế Nội Kinh nói: “Đởm giả, trung chính chi quan, quyết đoán xuất yên”. Đởm xử sự “trung chính”, không thiên không lệch, rất công bằng, sinh xuất quyết đoán cho can, làm cho âm dương điều hòa, do đó can – đởm là một thể, can đởm tương chiếu, cùng nhau kháng địch, đối kháng áp lực stress.
Sài hồ: thần dược thư can giải uất
Sài hồ là vị thuốc thư can giải uất thần kỳ, do Sài hồ tác dụng tới can, đởm, mà đởm là “khu cơ” (chức vụ trọng yếu), là mấu chốt của cơ thể, đầu mối then chốt, điều tiết khống chế khí cơ của cơ thể. Chính giống như là chúng ta muốn vào phòng, đởm chính là khóa phòng, mà Sài hồ là chìa khóa. Sài hồ khống chế “khu cơ” đởm, giống như dùng chìa khóa mở khóa cửa phòng, có hiệu quả giống như “dùng 2 lạng đọ ngàn cân”, do đó được gọi là thần dược.
Tiêu dao tán ra đời từ Thái bình huệ dân hòa tề cục phương triều đại Nam Tống, trị can huyết khuyết hư, can uất tỳ hư chứng. Từ ý nghĩa câu chữ mà nhìn nhận, Tiêu dao tán chính là làm cho con người ta vui vẻ, tiêu diêu – ung dung tự tại, thong dong, không bị ràng buộc…
Tại sao tiêu dao tán có thể làm con người vui vẻ, tiêu diêu? Do Sài hồ có thể thư can giải uất, sơ thông uất trệ của khí cơ cơ thể, hoãn giải uất hận muộn phiền trong lòng, làm cho người ta không còn tức ngực. Đương quy và Thược dược phối với nhau, dưỡng huyết, hòa huyết, bình can, can huyết được dưỡng, tức có thể dưỡng huyết nhu can, thư can giải uất, can khí lưu thông, tâm lý tự nhiên tốt lên, không sinh buồn bực. Tâm huyết được dưỡng, thì có thể giải uất kết trong tâm, tâm không phiền, ngủ ngon. Bạch truật, Phục linh, Cam thảo bổ ích khí tỳ vị, làm vị khí khai, cảm giác thèm ăn tăng mạnh, tiêu trừ mệt mỏi. Do đó Tiêu Dao Tán làm cho con người ta có tinh thần, thân tâm thư sướng (khoan khoái dễ chịu), khoái lạc tiêu diêu, chứng trầm cảm tự nhiên được cải thiện.
Tìm lại ý chí nghị lực, thì cần bổ dưỡng “tâm thần”
Tại sao bệnh nhân mắc chứng trầm cảm bị mất đi cảm hứng, ý chí nghị lực? Chính là “tâm thần” không được nhu dưỡng tốt. Hoàng Đế Nội Kinh nói: “Tâm giả, quân chủ chi quan, thần minh xuất yên”. Tâm là chủ tể của nhân thể, giống như quân chủ là chủ tể của quốc gia. Hoàng Đế Nội Kinh lại nói: “Tâm tàng thần”, tạng tâm tàng hữu “Thần”, cũng gọi là “tâm thần”, là vô hình, mắt thịt nhìn không thấy.
Tư tưởng, ý thức của con người thì là do “tâm thần” khống chế, biểu hiện bên ngoài chính là “thần minh” – tinh thần, ý chí nghị lực của con người. “Tâm thần” cần nhu dưỡng như thế nào? Đây chính là cần bổ dưỡng khí huyết, bổ tâm khí có thể tăng cường ý chí nghị lực, làm cho con người có tinh thần, có cảm hứng; dưỡng tâm huyết có thể an định tâm thần, tâm lý ổn định, không mất ngủ.
Quy tỳ thang: Danh phương trị liệu chứng trầm cảm, mất ngủ
Quy tỳ thang ra đời tự Chính thể loại yếu của Y gia Tiết Kỷ triều đại nhà Minh, là phương dược nổi danh bổ ích khí huyết, kiện tỳ dưỡng tâm, chủ trị tâm tỳ khí huyết lưỡng hư chứng, tỳ bất thống huyết chứng, đối với chứng mất ngủ, hay quên, trầm cảm, suy nhược thần kinh, xuất huyết điều trị có hiệu quả rất kỳ diệu.
Nhân sâm, Bạch truật, Phục linh, Cam thảo thì là “Tứ quân tử thang”, có thể bổ tỳ khí, bổ tâm khí, tăng cường ý chí, làm cho người ta có tinh thần, có hứng thú; Hoàng kỳ có thể tăng cường hiệu quả bổ khí; Đương quy, Toan táo nhân, Long nhãn có thể bổ tâm khí, dưỡng tâm an thần, làm tâm lý ổn định, ngủ tốt; Viễn chí nhập tâm, khai tâm khiếu, thông giao tâm thận, Mộc hương lý khí tỉnh tỳ, Sinh khương khai vị tiến thực, Đại táo bổ tỳ hòa vị.
Hai thang “Tâm dược” trị tâm bệnh
Trung dược trị liệu điều chỉnh thể chất, chỉ trị khỏi một nửa, còn lại một nửa cần dựa vào “tâm dược”, cái gọi là “tâm bệnh vẫn cần tâm dược trị”. “Tâm dược” là gì đây? là cải biến về tâm thái, là khả năng kháng stress được nâng cao.
1. Bảo trì bình thường tâm, thuận kỳ tự nhiên
Đã “nhân sinh việc không như ý, tám chín phần mười”, do đó trên phương diện tâm thái cần bảo trì tâm bình thường, thuận kỳ tự nhiên, không nên quá mức truy cầu tiền tài, địa vị, tình cảm, cần có tiết chế, gọi là “hy vọng càng cao, thất vọng càng lớn, tổn hại cũng càng lớn”, không nên để bản thân lâm vào hoàn cảnh tinh thần bị thương tổn.
2. Tu dưỡng “đạo đức”, nâng cao khả năng chống stress
Áp lực stress là do không hài hòa giữa người với người tạo thành, nguyên nhân tạo thành áp lực rất nhiều, có gia đình, sự nghiệp, học hành, tiền tài, quan hệ xã giao… Chúng ta cần đối phó với áp lực như thế nào đây? Tức cần phải giảm thiểu áp lực sản sinh, nâng cao khả năng chịu đựng đối kháng áp lực.
Muốn giảm thiểu áp lực, thì cần giảm thiểu sự không hòa hợp giữa người với người, phương pháp tốt nhất là tu dưỡng “đạo đức”, không ích kỷ, đối đãi với người chân thành, hữu thiện, câu thông giao lưu lẫn nhau, thông cảm tha thứ. Bởi vì xem nhẹ lợi ích cá nhân, sẽ không thể nào tranh đoạt danh lợi với người khác, không xung đột với người khác, quan hệ nhân tế xã giao hòa hợp, áp lực giảm nhẹ rồi, năng lực thư giải áp lực cũng theo đó mà nâng cao lên.
Kết luận
Chứng trầm cảm có 2 nguyên nhân lớn, nhân tố thể chất và nhân tố hoàn cảnh. Đông y điều trị có ưu thế là điều chỉnh thể chất: Thư can giải uất, bổ dưỡng tâm thần. Thư can giải uất dùng Tiêu dao tán, làm cho người ta vui vẻ, tiêu diêu. Bổ dưỡng tâm thần dùng Quy tỳ thang, tăng cường ý chí nghị lực, dễ ngủ. Nhưng mà, tâm bệnh còn cần “tâm dược” trị, cần bảo trì giữ gìn tâm bình thường, mọi sự thuận kỳ tự nhiên, cũng cần tu dưỡng “đạo đức”, nâng cao năng lực chống áp lực stress.
Theo epochtimes.com
Liên Hoa