Có một ngày nào đó, bạn thấy cha ra ngoài mãi không về. Cả nhà tán loạn đi hỏi khắp nơi. Khi bạn bắt gặp bóng dáng người đàn ông ấy. Ông bảo với bạn, ông quên lối về nhà.
Một ngày nào đó, bạn từ công ty khấp khởi về nhà chỉ để tặng cho mẹ món quà nho nhỏ. Mở cửa với nụ cười hồ hởi, mẹ lại nhìn bạn với ánh mắt xa lạ, hỏi rằng bạn là ai?
Cha mẹ của bạn có lúc tỉnh táo, có lúc lại mơ hồ, không thể tự chăm sóc bản thân. Vừa cơm nước xong lại bảo sao chưa dọn cơm? Ra ngoài đường, lúng túng tránh xe cộ. Hay có những lúc tiểu tiện không tự chủ. Cha mẹ bạn gần như không thể nói chuyện và cũng không còn nhiều hồi ức, kể cả người được xem là ‘cuộc sống của họ’ – chính là bạn.
Nhưng lúc này, bạn nhớ nhé! Đây là một dạng của sa sút trí tuệ người già hay còn gọi là bệnh Alzheimer. Lúc mà cha mẹ bạn có những dấu hiệu lú lẫn người già hãy tận tâm chăm sóc họ. Đừng vì tham vọng sự nghiệp của mình mà đưa họ ngay vào trung tâm chăm sóc sức khỏe người già. Cũng đừng vì họ đang gây thêm cho bạn nhiều rắc rối mà bạn trách móc họ. Hãy nghĩ về khoảng thời gian thơ ấu, cha mẹ đã giúp đỡ chúng ta từng bữa cơm, giấc ngủ thế nào…
Bởi vì mọi người thường trở nên hay quên một chút khi họ già đi. Vậy thì, làm thế nào bạn biết được cha mẹ mình mắc bệnh Alzheimer – sa sút trí tuệ người già? Theo thống kê cứ 8 người từ 65 tuổi trở lên thì có 1 người bị dạng mất trí nhớ ‘tàn khốc’ này. Trong giai đoạn đầu tiên, Alzheimer có thể không biểu hiện rõ ràng. Nhưng có một số dấu hiệu cảnh báo sớm cho bạn.
1. Dấu hiệu cảnh báo
- Bộ nhớ và lời nói
Ở bệnh Alzheimer giai đoạn đầu, những ký ức dài hạn thường vẫn còn nguyên, trong khi những ký ức ngắn hạn trở nên sơ sài. Người thân yêu của bạn có thể quên cuộc trò chuyện vừa mới diễn ra. Họ có thể lặp lại câu hỏi vừa được bạn trả lời. Căn bệnh này cũng làm gián đoạn lời nói, vì vậy họ có thể phải vật lộn để nhớ những từ thông dụng trong khi giao tiếp.
- Hành vi
Ngoài việc mất trí nhớ, Alzheimer có thể gây nhầm lẫn và thay đổi hành vi. Người thân của bạn có thể bị lạc ở những nơi quen thuộc. Sự thay đổi tâm trạng và mất năng lực trong phán đoán cũng phổ biến, như là vệ sinh cá nhân kém. Những người đã từng gọn gàng, ngăn nắp có thể bắt đầu mặc quần áo luộm thuộm và quên tắm gội.
3. Đừng bỏ qua các dấu hiệu
Thật khó để đối mặt với việc người thân của mình mắc căn bệnh này, nhưng tốt hơn là nên đưa họ gặp bác sĩ sớm nếu có dấu hiệu cảnh báo. Các triệu chứng có thể xuất hiện do mất cân bằng tuyến giáp. Và nếu đó là bệnh Alzheimer, các phương pháp điều trị sẽ có hiệu quả tốt nhất khi chúng được sớm sử dụng.
4. Chẩn đoán bệnh Alzheimer
Không có xét nghiệm nào đặc hiệu cho bệnh Alzheimer, vì vậy bác sĩ sẽ dựa vào mô tả của bạn về những thay đổi ở người thân. Một bài kiểm tra nhỏ trạng thái tâm thần, một hoặc các bài kiểm tra sàng lọc khác có thể đo các kỹ năng tinh thần và trí nhớ ngắn hạn của họ. Kiểm tra thần kinh và quét não có thể được sử dụng để loại trừ các vấn đề khác, như đột quỵ hoặc khối u.
5. Điều gì xảy ra với não?
Bệnh Alzheimer gây chết tế bào thần kinh và mất mô khắp não. Khi bệnh nặng hơn, mô não co lại và các khu vực chứa dịch não tủy trở nên lớn hơn. Các vấn đề này gây hại cho bộ nhớ, lời nói và hiểu biết.
6. Diễn biến của bệnh
Bệnh Alzheimer biểu hiện khác nhau ở mỗi người. Đôi khi các triệu chứng trở nên tồi tệ nhanh chóng và dẫn đến mất trí nhớ nghiêm trọng, nhầm lẫn chỉ trong vòng một vài năm. Một số người khác, những thay đổi là dần dần. Có thể mất 20 năm để căn bệnh này hoạt động. Hầu hết mọi người sống 3 – 9 năm sau khi chẩn đoán.
7. Thay đổi cuộc sống sinh hoạt
Bệnh Alzheimer ảnh hưởng đến sự tập trung, vì vậy người thân của bạn có thể không thể làm các công việc thông thường như nấu ăn hoặc thanh toán hóa đơn. Khi các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn, họ có thể không nhận ra những người hoặc địa điểm quen thuộc. Do đó, họ có thể bị lạc dễ dàng hoặc sử dụng đồ dùng không đúng cách, như dùng nĩa để chải tóc. Không kiểm soát được bản thân, vấn đề cân bằng và mất ngôn ngữ là phổ biến trong các giai đoạn sau.
8. Hội chứng mặt trời lặn
Các chuyên gia vẫn chưa giải thích được tại sao, nhưng một số người mắc bệnh Alzheimer trở nên buồn bã khi mặt trời lặn. Điều này có xu hướng kéo dài suốt buổi tối và đôi khi cả đêm dài. Để giảm bớt căng thẳng, bạn hãy giữ cho ngôi nhà được chiếu sáng tốt và đóng rèm trước khi mặt trời lặn. Cố gắng đánh lạc hướng người thân của bạn bằng một hoạt động hoặc chương trình truyền hình yêu thích.
9. Khi người thân yêu tỏ ra không quen biết bạn…
Nhiều người mắc bệnh Alzheimer gặp khó khăn trong việc nhớ tên, ngay cả những người gần gũi nhất với họ. Cách khắc phục tạm thời là đưa ra hình ảnh những người mà họ nhìn thấy thường xuyên hoặc biết rõ cùng với những cái tên được in bên dưới. Nhưng sẽ đến lúc, người thân của bạn có thể không còn nhận ra ai và có thể phản ứng như thể các thành viên trong gia đình là người xa lạ. Điều này có thể gây đau khổ, đặc biệt là cho người chăm sóc chính. Nhưng bạn nên dần học cách chấp nhận.
10. Một số việc cần làm khi phát hiện bệnh lý
- Dừng việc lái xe
Phối hợp kém, mất trí nhớ và nhầm lẫn là một sự kết hợp nguy hiểm đằng sau tay lái. Nếu bạn cảm thấy người thân của bạn nên dừng lái xe, hãy nói với họ tại sao. Nếu họ không nghe, hãy nhờ đến bác sĩ của họ. Nếu họ vẫn khăng khăng lái xe, hãy liên hệ với cơ quan quản lý giao thông để đánh giá năng lực khi lái xe. Sau đó thực hiện các kế hoạch khác cho nhu cầu di chuyển của người thân của bạn.
- Tập thể dục
Hoạt động thể chất có thể giúp người thân của bạn giữ sức mạnh cơ bắp và các động tác phối hợp. Nó cũng có thể thúc đẩy tâm trạng của họ và giúp họ bớt lo lắng. Đến khám bác sĩ để tìm hiểu các loại bài tập phù hợp. Các hoạt động lặp đi lặp lại, như đi bộ, làm vườn, hoặc thậm chí gấp quần áo có thể là biện pháp tốt nhất mang lại cho người thân bạn sự bình tĩnh.
- Vấn đề điều trị bệnh Alzheimer
Không có cách chữa trị bệnh Alzheimer và không có cách nào dừng lại tổn thương thần kinh mà nó gây ra trong não. Nhưng có những loại thuốc giúp duy trì các kỹ năng tinh thần và làm chậm ảnh hưởng của bệnh. Nếu người thân của bạn được điều trị sớm, họ có thể tự lập và thực hiện các công việc hàng ngày của mình trong một khoảng thời gian dài hơn.
11. Vai trò của người chăm sóc
Nếu bạn đang chăm sóc cho người mắc bệnh này, có lẽ bạn sẽ kiêm nhiều vị trí như đầu bếp, người dọn dẹp, tài xế và kế toán… Trong khi bạn có thể phải xử lý kế hoạch và tài chính cho gia đình, hãy khuyến khích người thân của bạn tự làm một số việc. Bạn có thể giúp người thân bằng cách gắn nhãn tủ, dùng các mảnh giấy ghi chú để nhắc nhở công việc.
- Những thách thức ban đầu đối với người chăm sóc
Ở giai đoạn đầu, những người mắc bệnh Alzheimer thường hiểu những gì đang xảy ra với họ. Họ có thể xấu hổ hoặc lo lắng và lâm vào tình trạng trầm cảm. Sau đó, người thân của bạn có thể trở nên hoang tưởng hoặc hung dữ. Hãy nhớ rằng căn bệnh này đang chi phối cảm xúc này của họ. Do đó nên có sự trợ giúp của bác sĩ chuyên khoa thần kinh và tâm thần.
- Dấu hiệu cảnh báo căng thẳng của người chăm sóc
Người chăm sóc người mắc bệnh Alzheimer có thể bị kiệt sức về thể chất và tinh thần. Dấu hiệu của người chăm sóc căng thẳng bao gồm: Tức giận, buồn bã và thay đổi tâm trạng; nhức đầu hoặc đau lưng, khó tập trung, khó ngủ.
- Tự chăm sóc bản thân
Để tránh sự kiệt sức, các bạn hãy đảm bảo mất ít nhất vài phút để làm điều gì đó bạn thích mỗi ngày. Giữ liên lạc với bạn bè và làm những điều mình thích khi có thể. Tìm một người bạn hoặc người thân hỗ trợ bạn trong việc chăm sóc người bệnh. Bạn cũng có thể tham gia nhóm hỗ trợ người chăm sóc trực tuyến hoặc địa phương.
12. Các tài liệu quan trọng
Trong khi người thân của bạn vẫn có thể đưa ra quyết định quan trọng, hãy để họ nói chuyện với luật sư về một số loại giấy tờ. Đây là những tài liệu pháp lý mà người thân bạn muốn về phương pháp điều trị y tế và chăm sóc cuối đời. Họ nên ủy quyền cho ai đó để đưa ra quyết định chăm sóc sức khỏe và thay mặt họ quản lý tài chính. Điều này sẽ giúp tránh nhầm lẫn sau này nếu họ bị mất trí nhớ nghiêm trọng.
13. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà
Nhiều người muốn ở trong nhà của họ càng lâu càng tốt. Điều đó không dễ nếu họ gặp khó khăn khi mặc quần áo hoặc sử dụng phòng tắm một mình. Một trợ lý y tế tại nhà có thể giúp vệ sinh cá nhân và các công việc hàng ngày khác cho người thân của bạn. Từ đó, bạn có thể tập trung vào công việc của mình hơn.
14. Giai đoạn nặng của bệnh
Những người mắc bệnh Alzheimer tiến triển có thể mất khả năng đi lại, nói chuyện hoặc phản ứng với người khác. Cuối cùng, căn bệnh này có thể cản trở các chức năng quan trọng, như khả năng nuốt. Đây có thể là thời gian để chuyển sang điều trị chăm sóc, giúp giảm đau và làm thoải mái cho những người mắc bệnh nan y.
15. Làm thế nào để giúp đứa trẻ trong gia đình bạn hiểu về người bệnh
Trẻ em có thể cảm thấy bối rối, sợ hãi hoặc thậm chí bực bội khi một thành viên trong gia đình mắc bệnh Alzheimer. Hãy để trẻ biết những cảm giác này là bình thường và trả lời các câu hỏi của trẻ về căn bệnh một cách trung thực. Giúp bé có thể sinh hoạt tốt với người bệnh. Bạn có thể tạo một sổ lưu niệm với hình ảnh hạnh phúc được lưu lại.
16. Bạn có thể ngăn chặn nó không?
Bạn có thể làm gì để giảm nguy cơ mắc bệnh này không? Nghiên cứu trong lĩnh vực này đang diễn ra, nhưng chế độ ăn uống và tập thể dục dường như rất quan trọng. Các nghiên cứu cho thấy những người ăn chế độ ăn Địa Trung Hải giàu rau, cá, các loại hạt và có nhiều hoạt động thể chất là những người ít mắc bệnh Alzheimer nhất.
Thực tế cho thấy rằng, một đời người đang trôi qua thật nhanh. Thời gian qua rồi thì không thể trở lại được nữa. Vậy nên, hãy tìm hiểu một số kiến thức về căn bệnh này để biết cách giúp cha mẹ bạn hay người thân không may gặp phải bạn nhé!
An Chi
Tham khảo WebMD