Đông y có nhiều trường phái dưỡng sinh và trị bệnh khác nhau phụ thuộc vào từng tình huống cụ thể. Trường phái ‘phù dương đương đại’ của lão Trung y Lý Khả cho chúng ta góc nhìn tổng quát về vấn đề sinh hoạt trong mùa nắng nóng dưới lối sống của người hiện đại.
Lão Trung y Lý Khả tiên sinh thiếu niên đã tòng quân, học y trong hoàn cảnh không thuận lợi. Ông đã hành y hơn 50 năm, tinh thông lâm sàng, sở trường trị chứng nặng nguy cấp, cứu sống rất nhiều người, là trưởng môn “phái phù dương đương đại” (trợ giúp dương khí). Lý tiên sinh tuổi hơn 80, tinh thần sung mãn, hàng ngày đều ngồi phòng khám, tinh lực dồi dào cũng do là biết cách dưỡng sinh có đạo.
Lý tiên sinh cho rằng, người hiện đại thời nay không chỉ người phương bắc dương hư, người phương nam cũng như thế. Mà dương hư của phía nam tỉ lệ còn cao hơn, hầu như 100%, không chỉ một chứng hỏa, chứng nhiệt. Người bình thường có thể cho rằng, phương nam khí hậu nóng nực, con người sống trong hoàn cảnh môi trường nóng bức thiêu đốt; nội nhiệt, ngoại nhiệt kết hợp với nhau thì dễ bị hỏa chứng, nhiệt chứng, hoặc là nhiệt làm hao tân thương âm, dễ bị chứng âm hư, nhưng sự thực lại không phải như vậy.
Người miền nam bị bệnh chủ yếu biểu hiện thường có “sợ lạnh”- biểu hiện điển hình của dương hư. Cho nên tỉ lệ dương hư ở người miền nam do đó mà cao, là có quan hệ mật thiết với phương thức sinh hoạt trong cuộc sống thời nay.
Sử dụng điều hoà – tổn thương biểu dương của cơ thể
Một nhân tố quan trọng mà người thời nay dễ tổn thương dương khí là do sử dụng điều hòa tràn lan, đặc biệt tại miền nam lại càng phổ biến. Trong phòng bật điều hòa, nhiệt độ thường ở mức mười mấy độ C, mà nhiệt độ bên ngoài lại những hơn 30 độ. Nếu từ ngoài bước vào phòng điều hoà thì không khác gì hòn than nóng ném vào trong thùng đá lạnh, cơ thể khó tránh khỏi liên tục lặp đi lặp lại tiếp thụ nóng – lạnh – nóng – lạnh, mỗi ngày luân phiên xen kẽ lặp lại nhiều lần. Vậy là rất nhiều người xuất hiện cái gọi là “bệnh điều hòa”.
Do đó, lão Lý cho rằng, việc sử dụng điều hòa đã cải biến nhịp điệu sinh học của cơ thể dưới điều kiện khí hậu tự nhiên, phá hỏng đi tiết tấu sinh lý mà cơ thể con người hình thành để thích ứng với biến đổi khí hậu tự nhiên hàng mấy nghìn năm nay.
Điều hòa sinh ra hàn thấp, hoàn toàn là tà khí rất tổn thương cơ thể, thậm chí mức độ ‘sát thương’ còn lớn hơn cả hàn tà trong giới tự nhiên. Khí âm hàn từ điều hòa liên tục xâm nhập cơ thể, mà tích lũy qua năm này tháng khác, từng tầng từng tầng tích đọng hàn khí. Hàn khí tích lũy trong cơ thể sẽ trở thành cơ sở của rất nhiều bệnh tật. Biểu hiện thường thấy là đau đầu, viêm mũi mãn tính, chứng âm thử đều có quan hệ với hàn tà từ điều hòa.
Gọi là chứng âm thử, chính là ngày nắng nóng do cảm thụ hàn mà dẫn tới một chứng bệnh, nó không giống với chứng thử nhiệt. Nhìn thì thấy đều là bệnh bị vào mùa nắng nóng, trên thực tế là một loại chứng âm hàn. Như thường xuyên cảm mạo khó khỏi, phụ nữ trẻ đau bụng kinh, bệnh sản hậu, bệnh hen suyễn ở trẻ em, tiêu chảy không rõ nguyên nhân (thậm chí có người ăn xong nằm điều hòa, sau đó vừa nôn vừa tiêu chảy)…
Đối với bệnh dương hư miền nam, lão Lý còn phát hiện một loại tình huống là sốt cao không hạ. Lão Lý cho rằng rất nhiều khi phát sốt không phải là điều xấu, bởi vì hàn khí xâm nhập cơ thể, dương khí của cơ thể khởi trỗi dậy mà kháng đấu, nên mới phát sốt. Hàn tà là từ bên ngoài (quạt gió điều hòa) xâm nhập cơ thể, thông qua phát sốt phát nhiệt làm cho hàn tà thấu phát ra bên ngoài, cái bệnh này cũng theo đó thuyên giảm. Nhưng có người khi phát sốt lại thường ăn dưa hấu, đá lạnh, hoặc là dùng lượng lớn kháng sinh, đem hỏa nhiệt của phần ngọn tầng bề mặt bên ngoài tiêu đi, trên thực tế thì hàn khí bên trong kia chưa hề thấu tán ra ngoài, do đó sẽ phát sốt liên tục, thậm chí điều trị nhiều ngày không được- sốt không hạ xuống. Như vậy cứ liên tục không ngừng tích lại gốc rễ của bệnh, hễ gặp phải môi trường tương đồng, bệnh sẽ lại phát tác.
Thói quen dùng đồ lạnh ngày nắng nóng – Thương dương bên trong cơ thể
Một nhân tố khác làm dương khí người miền nam hư nhược là thói quen ăn uống. Do khí hậu nóng, người miền nam thích ăn đồ sống lạnh, quanh năm uống nước lạnh, tắm nước lạnh.
Theo Trung y nhìn nhận, miền nam là Bính Đinh Hỏa, khí hậu của nó đặc điểm là nóng nhiệt. Ngoài giới tự nhiên khí hậu nóng bức, mùa hè dương khí của nhân thể lại không ngừng thăng lên, phần dương bên trong cơ thể sẽ trống rỗng. Trong hoàn cảnh này, người phương nam chắc chắn tổn hao dương khí nhiều hơn người phương bắc. Ăn đồ sống lạnh nhiều thì làm hao tổn dương khí. Do đó, người miền nam nên thường xuyên bảo trì dương khí, hạn chế đồ sống lạnh.
Chế độ làm việc nghỉ ngơi
Thói quen làm việc nghỉ ngơi của người hiện đại cũng là nguyên nhân làm dương khí cơ thể tổn hao, đặc biệt là người sống ở thành thị lớn, nhịp sinh hoạt đa phần không tốt – ngủ muộn, dậy sớm. Điều này trái với quy luật bảo vệ sức khỏe tự nhiên mà Hoàng đế nội kinh nhắc đến: “Mặt trời mọc thì làm, mặt trời lặn thì nghỉ”. Để hợp với đạo dưỡng sinh, con người cần bảo trì tiết tấu đồng điệu với giới tự nhiên, mặt trời lặn sau núi thì nghỉ ngơi, buổi tối trước 10h thì nên phải vào giấc.
Nếu mà âm dương đảo lộn, con người và giới tự nhiên không thể đồng bộ nhịp điệu, vào giờ Tý (12 giờ đêm) một khi khí dương khởi sinh, nhân thể bắt đầu tạo huyết, thanh trừ phế thải cặn bã trong cơ thể, mà vẫn chưa đi ngủ, không thể bảo đảm giấc ngủ giờ Tý đầy đủ, giấc ngủ sâu; vậy thì công năng trong cơ thể sẽ bị suy giảm, đồng hồ sinh học bị cải biến, thậm chí là bị phá hỏng.
Lão Trung y họ Lý tổng kết: “Điều hòa sinh hàn tà, thương biểu dương của cơ thể; uống lạnh nhập vị phủ, thương dương trong cơ thể; ngủ nghỉ thất thường, thương nguyên dương của người. Do đó, thời nay 8/10 – 9/10 người dương hư”. Lão Lý chủ trương dưỡng sinh từ phù dương mà bắt tay vào làm, cần thời thời khắc khắc cố hộ dương khí.
Theo wenku.baidu.com
Liên Hoa