Thịt lươn (thiên ngư) là một loại thực phẩm bổ dưỡng phổ biến được nhiều người ưa chuộng. Theo Đông y, lươn có vị ngọt, tính ấm, không độc, tác dụng bổ gan, tỳ, thận, trị đái tháo đường, thích hợp với thể trạng nhiệt, rất tốt cho người gầy yếu, xanh xao, phụ nữ sau khi sinh bị suy nhược, khí huyết không điều hòa.
Lươn chứa nhiều protid, lipid, Ca, P, Mg, Fe, vitamin B1, B2, B6, PP và vitamin D. Theo Y học cổ truyền, lươn tính ôn, vị ngọt, có công hiệu bổ khí dưỡng huyết, làm mạnh gân cốt, thanh nhiệt, nhuận tràng, an thần, mạnh gân xương, thích hợp với người lao lực, ho hen, tiêu khát, kiết lỵ, phong thấp đau nhức, gân cốt rã rời, thận hư đau lưng, liệt thần kinh mặt.
Theo y học hiện đại, lươn vàng có tác dụng điều trị được bệnh đái tháo đường và tăng cường trí nhớ, hồi phục sức khỏe.
Bài 1: lươn 1 con to, đẳng sâm 25g, đương quy 15g, gân bò 30g. Lươn bỏ ruột rửa sạch, chặt thành khúc, lấy một cái nồi đất sạch cho lươn, đẳng sâm, đương quy, gân bò vào, thêm lượng nước thích hợp đun lên, sau khi chín thì bỏ ra ăn.
Bài 2: lươn to vài con, mổ bụng bỏ ruột, rút chỉ máu dọc sống lưng, dùng muối làm sạch ướp nước tương, gừng, xì dầu, ít rượu trắng. Chờ cơm sắp cạn trải đều lươn trên mặt cơm, hấp cho chín. Ăn nóng.
Bài 3: thịt lươn (15g) thái nhỏ, nấu với nước gừng (10-20ml) và ít gạo thành cơm. Ăn trong ngày.
Chữa trẻ em suy dinh dưỡng: thịt lươn 300g; đương quy, đẳng sâm, gừng tươi mỗi thứ 15g; hành tây 25g, muối ăn vừa đủ. Lươn rửa sạch, thái sợi, đương quy và đẳng sâm cho vào túi vải, bỏ vào nồi cùng thịt lươn, đổ nước nấu trong 1 giờ, vớt bỏ túi thuốc, gia hành, gừng, muối, nấu thêm 1 giờ nữa là được. Ăn thịt lươn và nước.
Chữa mồ hôi tay chân ra nhiều: lươn 1 con làm sạch, luộc qua, gỡ lấy thịt; ý dĩ nhân 20g để sống, phơi khô hoặc sao vàng, giã nhỏ thành bột; gạo nếp 30g vo kỹ, để ráo nước, giã thành bột. Trộn chung 3 thứ, thêm ít muối, đổ nước vừa đủ nấu thành cháo, ăn nóng.
Chữa thần kinh suy nhược: thịt lươn 250g thái nhỏ, hấp cách thủy với hoài sơn, bách hợp mỗi thứ 30g và nước vừa đủ. Ăn trong ngày, dùng nhiều ngày.
Canh cho người đái tháo đường: lươn 200g, bắc sa sâm 10g, bách hợp 10g, gừng, gia vị vừa đủ. Lươn làm sạch, bỏ ruột, bỏ xương, cắt đoạn nhỏ, cho gừng sống vào đun sôi rồi cho sa sâm, bách hợp vào, đun nhỏ lửa trong nửa giờ. Ăn trong bữa cơm.
Chữa ra nhiều mồ hôi, sợ lạnh dễ cảm: Dùng bài Lươn cuốn lá lốt: thịt lươn, lá lốt, gừng, hành, mắm, muối, đường, tiêu, ớt gia vị vừa đủ cuốn nướng ăn.
Chữa đại tiện ra máu, trĩ: Dùng bài Cháo lươn đậu xanh: thịt lươn, gạo mới, đậu xanh, giá đậu, rau đắng, hành ngò gia vị vừa đủ nấu ăn.
Chữa huyết hư phong thấp nhức mỏi: Dùng bài Lươn om hoa chuối: thịt lươn, hoa chuối, đậu phụ, riềng, mẻ, sả, lá lốt, tía tô, nghệ, tiêu, ớt, mắm, muối gia vị vừa đủ om nhừ ăn.
Viêm mũi dị ứng, gặp lạnh tăng: Dùng bài Miến lươn: thịt lươn, miến dong, giá đậu, rau ngổ, mùi tàu, gừng, hành tím, tiêu, ớt gia vị vừa đủ nấu ăn.
Chữa phụ nữ có kinh kéo dài (rong kinh): Dùng bài Miến lươn trộn: thịt lươn, cà rốt, hành tây, nấm mèo, miến dong, rau răm, mùi tàu, hành ngò, gia vị vừa đủ xào trộn ăn.
Chữa phế khí hư, ho, khó thở, nhiều mồ hôi: Dùng bài Miến lươn xào: thịt lươn, nấm hương, nấm rơm, thịt ba chỉ, miến dong, rau ngổ, mùi tàu, gừng, hành, tiêu gia vị vừa đủ nấu ăn.
Chữa viêm đại tràng, thể tỳ hư hàn: Dùng bài Lươn om lá cách: thịt lươn, lá cách, đậu phụ, nấm hương, lòng mề gà, bún tàu, tiêu, ớt, mắm muối gia vị. Bằng cách quấn lươn tẩm gia vị cho vào thố om nhừ ăn.
Chữa thiếu máu do khí hư không sinh huyết: Dùng bài Lươn bung chuối đậu: thịt lươn, chuối xanh, đậu phụ, thịt ba chỉ, lá lốt, tía tô, nghệ, tiêu, ớt, mắm muối, gia vị vừa đủ nấu bung nhừ ăn.
Phương Nam