Nguyên nhân tăng động của trẻ qua cái nhìn của Đông y

Trẻ nhỏ tính khí cáu kỉnh, thường xuyên lớn tiếng tranh cãi, gào thét, phát cuồng, rối loạn giấc ngủ… được quy nạp vào hội chứng tăng động ở trẻ. Vậy đâu là nguyên nhân và giải pháp điều trị? Mời độc giả cùng tìm hiểu qua phương pháp của Đông y.

Chứng rối loạn hiếu động thái quá, còn được gọi là rối loạn hiếu động thái quá thiếu tập trung, trẻ em mắc bệnh này được gọi là trẻ tăng động. Tuy nhiên, đây đều là lý thuyết y học phương Tây. Y học cổ đại không có cách nói “trẻ tăng động”.

Một trong những biểu hiện chính của trẻ tăng động là không chú ý tập trung, không phải vì trẻ bướng bỉnh nghịch ngợm không vâng lời, mà chỉ đơn giản là không thể vâng lời, không thể tập trung. Khi đó trẻ có động tác quá nhiều, lượng hoạt động quá lớn, rất khó để duy trì bình tĩnh, thiếu khả năng tự kiểm soát. Vì vậy, những đứa trẻ đó khó có thể thích ứng với cuộc sống môi trường hoàn cảnh ở trường học, khó kết bạn, thường bị xã hội tẩy chay kỳ thị.

Quan điểm của Đông y đối với trẻ tăng động

Trong quan điểm của Đông y, nguyên nhân bệnh của những đứa trẻ như vậy chủ yếu là “thận tinh bất túc”, không có đầy đủ thận tinh để tư dưỡng não tủy, khiến não bộ phát triển không hoàn thiện, chi phối của đại não đối với cơ thể cũng không kiện toàn, do đó trẻ không thể tập trung tinh lực chuyên chú vào một việc.

Thận tinh bất túc cũng có thể làm “tâm âm” không được thận tinh tư dưỡng, tâm hỏa thiên vượng, do đó bệnh nhân rất khó bảo trì nội tâm tĩnh lặng và thân thể an tĩnh. Trẻ lúc nào cũng trong trạng thái hiếu động, thậm chí cả thời gian ngủ so với bạn bè cùng trang lứa cũng ngắn hơn, “hỏa” của sinh mệnh sự sống bị thiêu đốt nhanh chóng, rút ngắn tuổi thọ.

Thận tinh bất túc do tiên thiên bất túc (thận tinh không đủ do phần tiên thiên thiếu khuyết)

Nguyên nhân chủ yếu tạo thành thận tinh bất túc là tiên thiên bất túc, cũng chính là nói, trẻ em trước khi được sinh ra đã có vấn đề rồi. Vậy thì điều gì đang xảy ra vậy? Cha mẹ trước khi mang thai hút thuốc lá, nghiện rượu, ma túy, thức đêm hoặc mắc bệnh… hoặc là bố mẹ tuổi tương đối cao thể chất tương đối kém, sinh ra tinh tử – noãn tử chất lượng không tốt, do đó khi mang thai, thai nhi tiên thiên bất túc, thận tinh khuyết tổn.

Tăng động do nhân tố hậu thiên chủ yếu có 2 dạng:

Một là loạn dùng thuốc. Trẻ nhỏ hễ sốt là cho dùng thuốc hạ sốt, hủy hoại mất hình thức tăng nhiệt sinh lý của trẻ, làm quá trình phát triển bình thường của trẻ bị trở ngại. Tại sao lại nói vậy? Bởi vì cổ nhân của chúng ta từ rất sớm đã phát hiện, trẻ em trong 2 năm đầu tăng trưởng cần trải qua thời kỳ “bốc hơi”, mà đặc điểm thời kỳ bốc hơi là sẽ sốt định kỳ.

“Sốt” này một mặt có thể làm “thận tinh” chuyển hóa thành “thận khí” đồng thời phân tán lên não bộ, sinh xuất thông minh tài chí; mặt khác lại lấy thận khí phân bố đến cơ quan toàn thân giúp tạng phủ phát triển, đồng thời hoàn thiện hệ thống miễn dịch.

Trẻ em sau khi dùng thuốc hạ sốt thì quá trình sốt sẽ bị ngưng, do đó đại não của trẻ phát triển không hoàn thiện, phát triển của nội tạng cũng không kiện toàn. Đây cũng là một nguyên nhân chủ yếu tại sao hiện nay trẻ em bị chứng tăng động ngày càng nhiều.

Hai là sự phát triển ngũ tạng (tâm, can, tỳ phế, thận) của trẻ em cũng không hoàn thiện, ngũ hành không cân bằng. Do đó, ưu tiên sở thích của trẻ em đối với thực phẩm cũng xuất hiện thiên lệch nghiêm trọng. Thiên về một vài loại thực phẩm nào đó, không ăn uống đa dạng, xuất hiện suy dinh dưỡng nghiêm trọng, nội tạng và đại não do không được cung cấp dinh dưỡng bình thường mà làm cho quá trình phát triển thêm một bước xấu đi. Vì vậy, trên phương diện ăn uống tiến hành điều chỉnh cho cân bằng cũng là một khâu tối quan trọng.

Làm thế nào để điều trị trẻ tăng động?

Đông y điều trị chú trọng bổ thận tinh. Thuốc bổ thận tinh rất nhiều, như Kỷ tử, Thục địa, Hoàng tinh, Hạch đào, vừng đen, đậu đen, tủy động vật, cá mực, hải sâm… còn có viên hoàn Đông y “Lục vị địa hoàng hoàn”. Nhưng tại sao có lúc cho trẻ uống rồi mà lại không thấy hiệu quả? Bởi vì thận tinh bất túc dẫn tới ngũ tạng phát triển không hài hòa, do đó có thể còn có vấn đề ở các cơ quan khác, từ đó biểu hiện ra triệu chứng khác nhau, do đó trong điều trị cũng khác nhau.

Chủ yếu có những tình huống sau:

Tỳ vị hư nhược: Chức năng tỳ vị hư nhược không thể tiêu hóa hấp thụ thuốc, do đó không đạt được hiệu quả trị liệu. Do đó muốn bổ thận tinh, cần phải kiện tỳ vị, chức năng tỳ vị khỏe mạnh rồi mới có thể hấp thu tốt thuốc bổ thận. Nếu phối ngũ hợp lý phương thuốc bổ thận và kiện tỳ, thì có thể tăng cường hiệu quả điều trị. Thuốc kiện tỳ của Đông y có Trần bì, Bạch truật, Đảng sâm, Sơn tra, Thần khúc… còn có thuốc Đông y thành phẩm như “Tứ quân tử thang”…

Can hỏa vượng thịnh: Có trẻ vốn có cơ địa thể chất “Can hỏa thiên vượng” do thận tinh bất túc, thận thủy thiếu khuyết không thể chế hỏa, do đó can hỏa quá vượng, tính khí cáu kỉnh, thường xuyên lớn tiếng cãi lộn, gào thét, phát cuồng. Những trẻ này trong khi bổ thận kiện tỳ đồng thời cần thanh can lương huyết. Đông dược như Hợp hoan, Hoàng cầm, Uất kim, Sơn chi tử… đều có tác dụng thanh can hỏa. Thuốc Đông y thành phẩm “Kỷ cúc địa hoàng hoàn” và “Gia vị tiêu giao tán” có thể thanh can giáng hỏa tư âm bổ thận.

Đàm nhiệt phiền tâm: Có trẻ do tỳ hư thấp thịnh, do đó thích ăn thực phẩm chiên rán quay nướng, dẫn tới đàm thấp trong cơ thể hóa hỏa, hỏa nhiệt nhiễu loạn tâm thần, do đó trẻ suốt ngày quấy khóc không yên, buổi tối khó vào giấc ngủ, mà thường thường mơ ác mộng nửa đêm giật mình tỉnh giấc, những trẻ này ngoài bổ thận kiện tỳ ra, còn cần trừ đàm định tâm.

Trẻ nhỏ sinh trưởng phát triển là có tính giai đoạn, qua đi giai đoạn này phần phát triển này sẽ hoàn thành xong rồi, định hình rồi, muốn nắn chỉnh lại, độ khó có thể rất cao. Do đó sau khi phát hiện bệnh tình, nhất định phải điều trị sớm.

Trẻ nhỏ vốn thận tinh bất túc, có thể dẫn tới rất nhiều phương diện phát triển không kiện toàn, do đó có thể xuất hiện rất nhiều chứng trạng đi kèm, cần phải biện chứng luận trị mới có thể khai được phương thuốc tốt. Vì vậy, không được tự mình tùy tiện tại nhà loạn phối phương dược cho trẻ uống, cần có hướng dẫn của thầy Đông y.

Liên Hoa