Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy chỉ trong vòng gần 2 thập kỷ đến nay, mật độ tinh trùng của nam giới giảm khoảng 50%. Tùy theo từng nơi mà con số này có xê dịch lên xuống chút ít nhưng đều rất…giật mình. Điều đó có thể là tác động trực tiếp của nhiều yếu tố khác nhau, trong đó chất lượng thực phẩm chiếm một vai trò vô cùng quan trọng. Các loại thực phẩm như rượu, bia, thuốc lá…hoàn toàn không tốt cho sức khỏe sinh sản của nam giới.
Các yếu tố quyết định khả năng thụ thai
Chất lượng trứng, số lượng và chất lượng của tinh trùng là những yếu tố then chốt để có một em bé khỏe mạnh. Các nghiên cứu đã cho thấy đàn ông cũng bị suy giảm khả năng thụ thai theo thời gian như phụ nữ. Tinh trùng có thể bị biến dạng và mang khuyết tật khi người đàn ông bắt đầu già đi. Tuy nhiên, tuổi tác không phải là yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến khả năng thụ thai, mà sự lựa chọn lối sống, thói quen sinh hoạt, như việc hút thuốc và uống rượu bia là hai tác nhân phổ biến gây ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
Hút thuốc lá ảnh hưởng đến sự thụ thai
Đại đa số các đấng mày râu chỉ nghĩ rằng thuốc lá là tác nhân gây ung thư, các bệnh liên quan tới hô hấp, tim mạch, ảnh hưởng tới thai nhi… mà chưa biết thuốc lá có ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng. Nam giới hút thuốc lá sẽ làm giảm số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng, gia tăng tỉ lệ tinh trùng chết và bất thường về hình dạng, chức năng. Những người thường xuyên hút thuốc lá có hàm lượng protamine trong tinh trùng thấp hơn so với những người không hút thuốc lá. Các protein này có vai trò quan trọng trong quá trình phân chia tế bào và chúng đảm bảo quá trình hình thành nhiễm sắc thể diễn ra đúng đắn trong quá trình thụ thai.
Thử nghiệm trên động vật cho thấy nicotin và các chất thơm gốc benzen trong thuốc lá có thể làm teo tinh hoàn hoặc dị dạng tinh trùng. Ở người, lượng tinh trùng giảm nhiều hay ít phụ thuộc vào lượng thuốc hút, với người nghiện thuốc càng nặng thì điều này càng rõ. Nguy hiểm hơn, thuốc lá còn làm giảm nghiêm trọng dòng máu đến dương vật, một số trường hợp gây liệt dương. Việc cai thuốc lá có thể cải thiện đáng kể chất lượng tinh trùng, hoặc làm ngăn chặn tình trạng xấu hơn có thể xảy ra.
Nicotin trong khói thuốc gây hại không chỉ với nam giới, mà còn ảnh hưởng đến cả nữ giới. Việc tiếp xúc với nicotin có thể gây co thắt ống dẫn trứng, làm tăng nguy cơ chửa ngoài tử cung. Ngoài ra, hút thuốc gây nên viêm hệ thống sinh dục làm tinh trùng khó xâm nhập vào trứng.
Thức uống có cồn và việc thụ thai
Tương tự như việc hút thuốc lá, việc sử dụng thường xuyên rượu bia cũng gây ra các vấn đề liên quan đến khả năng sinh sản. Sử dụng rượu có thể gây rối loạn hạ đồi, bao gồm thay đổi cấu trúc tinh hoàn, thiểu năng tinh hoàn và giảm nồng độ testosteron trong huyết thanh… Hậu quả là số lượng tinh trùng phóng thích sẽ ít hơn bình thường và một lượng lớn trong số tinh trùng này không đủ sức khỏe để thực hiện một hành trình dài để tìm đến và kết hợp với trứng của người phụ nữ. Sự giảm nồng độ tinh dịch và giảm phần trăm hình dạng tình trùng bình thường có thể tìm thấy ở những người nghiện rượu và thuốc lá mãn tính.
Phụ nữ tiêu thụ các loại thức uống có cồn trước khi mang thai cũng có không ít tác hại. Thức uống này làm suy giảm cơ hội thụ thai và tăng nguy cơ sẩy thai. Vì vậy, để việc thụ thai diễn ra thuận lợi như ý muốn, các chuyên gia khuyên các cặp vợ chồng hãy dừng việc hút thuốc và uống rượu. Việc kiêng cử này nên diễn ra trước kế hoạch mang thai khoảng 3 tháng để đạt được hiệu quả tối đa.
Dược liệu giúp chống lại những bất thường về tinh trùng
Trong đông y có nhiều vị thuốc quý giúp chống lại những bất thường về số lượng và chất lượng tinh trùng. Phải kể đến là Ba kích, Nhục thung dung, Tỏa dương, Bạch tật lê… Trong đó ưu việt nhất là cây sâm cau.
Theo cuốn “Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam”, Sâm cau (Curculigo orchioides Gaern.) có tác dụng ôn thận tráng dương, mạnh gân cốt, dùng chữa nam giới tinh lạnh, liệt dương, người già đái són, tê thấp, lưng gối vận động khó khăn. Liều dùng mỗi ngày 12-20g dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu uống.
Thử nghiệm điều trị bằng sâm cau cho những cặp vợ chồng vô sinh với nam giới có các chứng giảm số lượng tinh trùng, tinh trùng yếu, tinh trùng chết, kết quả cho thấy có sự thay đổi đáng kể về khả năng sống và đặc tính hình thái của tinh trùng sau một tháng điều trị. Ở tháng thứ hai có sự tăng về số lượng và khả năng chuyển động của tinh trùng, đồng thời số lượng tinh trùng non giảm. Sau ba tháng điều trị, tinh trùng bình thường phát triển ở 80% bệnh nhân nam giới, 15 trong số 50 bệnh nhân điều trị đã có con.
Ngoài ra sâm cau còn có tác dụng giải độc cơ thể mạnh. Rễ sâm cau được thử nghiệm dưới dạng cao cồn có hoạt tính chống viêm và kích thích miễn dịch. Trong y học cổ truyền Trung Quốc, nước sắc thân rễ sâm cau tán bột được dùng làm thuốc bổ chung, thuốc hồi sức để điều trị suy nhược cơ thể, đau lưng, viêm khớp, viêm thận mãn tính…
Tuệ Linh