Sự việc 9 học sinh ở điểm trường Nà Bản, Bắc Kạn thường xuyên có biểu hiện lạ, liên tục bị ngất, hung dữ bất thường… khiến nhiều người dân hoang mang. Các chuyên gia lo ngại sẽ lây lan và phát thành “dịch” trong tập thể.
Từ những biểu hiện lạ do nhà trường cung cấp, PGS.TS Cao Tiến Đức, Chủ nhiệm khoa Tâm thần, Bệnh viện 103 cho rằng, có thể các học sinh đang mắc phải hội chứng rối loạn phân ly.
“Đây là các biểu hiện đặc trưng của rối loạn phân ly, không phải là hiện tượng lạ ở Việt Nam. Trong vài năm gần đây, ở một số trường trung học phổ thông cũng xảy ra hiện tượng như vậy”, đó là nhận định của PGS.TS Cao Tiến Đức cho biết.
Theo PGS.TS Đức, rối loạn phân ly là một nhóm các rối loạn thường gặp và tỷ lệ này chiếm khoảng 0,3 – 0,5% dân số. Đặc biệt, bệnh hay gặp ở những người trẻ tuổi, nữ nhiều hơn nam.
Lý giải nguyên nhân cả 9 học sinh ở Nà Bản lại cùng bị một lúc, với biểu hiện tương tự, PGS Đức phân tích: “Rối loạn phân ly không lây như các bệnh truyền nhiễm khác nhưng nó cũng có cơ chế “lây” riêng trong tâm thần. Thậm chí loại rối loạn này có thể phát thành “dịch” trong một tập thể lớn.
Vì rối loại phân ly có đặc điểm tăng cảm xúc, tăng tính ám thị. Trong đó, cơ chế ám thị do các cảm xúc căng thẳng và lo sợ, các kích thích sang chấn dễ gây ra phản ứng dây chuyền tập thể.
Do vậy khi có một người trong tập thể bị, nhiều người khác có thể cũng bị, làm cho người ta có cảm giác bệnh có thể lây lan. Có khi còn bị cho là ma quỷ gây nên”.
Trước đó, thông tin nhiều học sinh ở Bắc Kạn có biểu hiện lạ, ngất xỉu, hung hăng, kiệt sức đại diện Bệnh viện Nhi Trung ương cũng cho biết đã trao đổi với ngành y tế tỉnh Bắc Kạn, nguyên nhân có thể liên quan tới tâm lý trẻ, thần kinh, ngộ độc và môi trường…
Tuy nhiên, để khẳng định chính xác nguyên nhân sẽ cần phải tiến hành rất nhiều xét nghiệm. Dự kiến, ngày 18/12/2017, các bác sĩ Bệnh viện Nhi trung ương sẽ tới Bắc Kạn khám cho 108 trẻ trong trường.
Hội chứng rối loạn phân ly là gì?
Rối loạn phân ly (RLPL) là một dạng của ám thị, hậu quả của sự quá tải. Nó là một dạng bệnh tâm thần kinh, có liên quan đến các chấn thương tâm lý, thường gặp nhất ở lứa tuổi 15-17. Đặc trưng của RLPL là có thể gây phản ứng dây chuyền, khiến nhiều người cùng mắc.
Rối loạn phân ly thường gặp ở những người thiếu tự chủ, thiếu kiềm chế, thích được chiều chuộng, thích phô trương, tinh thần chịu đựng khó khăn kém, thiếu lý tưởng sống lành mạnh. Ngoài ra cũng có thể gặp các yếu tố có hại khác như nhiễm khuẩn, nhiễm độc, suy dinh dưỡng, chấn thương sọ não.
Theo phân tích của PGS.TS Đức, nguyên nhân chủ yếu của rối loạn phân ly là do các chấn thương tâm lý hoặc hoàn cảnh xung đột. Đó là những chấn thương gây cảm xúc mạnh như lo sợ cao độ, tức giận quá mức, thất vọng nặng nề… Các rối loạn này thường phát sinh một thời gian ngắn sau khi chấn thương.
Rối loạn phân lý có những dấu hiệu đặc trưng tương tự các dấu hiệu lạ ở các em học sinh ở điểm trường Nà Bản (xã Xuân Lạc, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn) như:
– Rối loạn cảm giác: Bệnh nhân bị tăng cảm giác đau. Thường nhầm với các triệu chứng đau ngoại khoa như đau viêm ruột thừa, đau giun chui ống mật, đau vùng trước tim, đau dây thần kinh hông…
– Sững sờ phân ly: Vận động tự chủ giảm hoặc mất, người bệnh nằm hoặc ngồi bất động trong thời gian dài, không nói và không hoạt động, không có các đáp ứng với một số kích thích như tiếng động, không mất ý thức, 2 mắt mở hoặc nhắm nghiền…
– Rối loạn các giác quan: Mù, điếc phân ly, mất vị giác và khứu giác phân ly, các rối loạn thực vật – nội tạng phân ly.
– Rối loạn vận động: Lắc đầu, gật đầu, nháy mắt, múa giật, run toàn thân hoặc run cục bộ một phần chi thể. Bệnh nhân có thể liệt phân ly với các biểu hiện như liệt cứng, liệt mềm, một chi, hai chi hoặc cả tứ chi…
– Rối loạn tâm thần: quên, rối loạn cảm xúc, rối loạn tư duy…
– Các rối loạn lên đồng và bị xâm nhập: Mất ý thức tạm thời. Hành động của cá nhân như một nhân cách khác, một linh hồn khác, một vị thần hoặc một lực lượng nào đó điều khiển.
Xuất hiện một số động tác, tư thế, lời nói hạn chế và lặp lại. Các rối loạn đó xuất hiện không tự ý, không mong muốn và xuất hiện giữa các hoạt động thông thường xảy ra.
Để dự phòng bệnh này, cần tuyên truyền giáo dục phổ cập những hiểu biết cần thiết về các rối loạn phân ly. Đặc biệt chú ý rèn luyện tính cách ngay từ khi còn nhỏ, giáo dục tính đoàn kết, thân ái, tính tập thể, tránh các stress tâm thần trong sinh hoạt, học tập và công tác.
Phương Nam