Bong bóng tín dụng vi mô âm thầm đe dọa nền kinh tế Campuchia

Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), những khoản vay vi mô tại Campuchia đã tăng hơn 10 lần kể từ năm 2010. Nợ bình quân tại Campuchia hiện đang đứng đầu thế giới, tăng từ 200 USD lên 1.000 USD/người trong giai đoạn 2004-2014. 

Một ngày mới bắt đầu tại ngôi làng Ta Skor gần thủ đô Phnôm Pênh (Campuchia), vợ chồng ông Sophal (60 tuổi ) lại nỗ lực làm việc để cố gắng cứu những gì còn sót lại của cánh đồng lúa sau trận lũ quét.

Ông Sophal cho biết nguồn sống chính của gia đình ông cũng như nhiều hộ dân trong thôn phụ thuộc vào các cánh đồng lúa, nhưng sau vài năm mất mùa, gia đình ông bắt đầu vay từ các tổ chức tín dụng vi mô (MFI – một mô hình đã rất thành công tại nhiều nước Nam Á) để trang trải cuộc sống.

Tuy nhiên, giờ đây, ông Sophal và gia đình không biết liệu có trả nổi khoản nợ lên tới 2.000 USD hay không.

Câu chuyện của gia đình ông Sophal không hề xa lạ ở Campuchia khi MFI cùng các hoạt động cho vay nặng lãi đã xâm nhập vào mọi mặt đời sống của người dân nước này, đẩy tỷ lệ nợ hộ gia đình lên mức cao chưa từng thấy. Thậm chí, các chuyên gia kinh tế đang lo ngại tín dụng quá cao sẽ ngăn cản đà tăng trưởng cũng như gây bất ổn cho xã hội Campuchia.

Lo ngại này càng được đẩy lên cao hơn khi cả Mỹ và Liên minh Châu Âu (EU) đang xem xét rút khỏi các hiệp định tự do thương mại, điều này sẽ ảnh hưởng đến hơn 750.000 lao động ngành may mặc tại Campuchia và cũng là đối tượng chính của các khoản vay vi mô.

Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), những khoản vay vi mô tại Campuchia đã tăng hơn 10 lần kể từ năm 2010. Nợ bình quân tại Campuchia hiện đang đứng đầu thế giới, tăng từ 200 USD lên 1.000 USD/người trong giai đoạn 2004-2014. Tốc độ tăng nợ cao gấp đôi so với tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người của nước này.

Trong khi đó, Ngân hàng trung ương Campuchia cho biết có khoảng 2 triệu người nước này đang mắc nợ, với số nợ lên tới 2,8 tỷ USD tính đến cuối năm 2017.

Chuyên gia Ou Virak của Future Forum nhận định khoảng 10% người mắc nợ hiện nay tại Campuchia không có khả năng thanh toán. Dù thu nhập bình quân tăng, tình hình kinh tế vĩ mô không ổn định có thể hủy hoại toàn xã hội.

Quy mô cho vay của các MFI chiếm tới 70% thu nhập trung bình hàng năm của người dân, đó là chưa kể đến các chi phí khác.

Ngân hàng Thế giới cũng cho biết chỉ khoảng 3,6% người dân Campuchia có tiền tiết kiệm tại ngân hàng vào năm 2016 và dư nợ từ những khoản vay của MFI hiện đã chiếm tới 12% GDP của nước này.

Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đã từng cảnh báo Campuchia cần thắt chặt quản lý MFI cũng như các hoạt động cho vay nặng lãi nhằm tránh rủi ro về hệ thống tài chính. Dân số chỉ 15 triệu người nhưng Campuchia có tới hơn 70 tổ chức MFI với khoảng 1.000 chi nhánh trên cả nước.

Nhận ra hơi muộn màng, nhưng chính phủ Campuchia đã có những biện pháp nhằm ngăn chặn nợ phình to bằng động thái rút dần giấy phép của hàng chục tổ chức MFI nhằm thắt chặt thị trường. Đồng thời, vào tháng 5/2018, Campuchia đã ban hành các văn bản cảnh cáo, yêu cầu các MFI phải hạ mức lãi suất xuống gần 0% nhằm đảm bảo tính an toàn cho hệ thống tín dụng.

Tuy nhiên, các động thái trên không thể giải quyết triệt để vấn đề. Bong bóng tín dụng vi mô ở Campuchia có thể nổ bất cứ khi nào nếu chính phủ không có biện pháp xử lý.

Kiều Ngọc (Tổng hợp)