Trong khi lượng xuất khẩu sầu riêng từ Thái Lan sang Trung Quốc đột ngột giảm mạnh, xuất khẩu sang Việt Nam tăng gấp 3 lần lên 256 nghìn tấn. Tờ Nikkei đặt nghi vấn liệu có phải kinh tế Việt Nam tăng trưởng tốt nên người tiêu dùng Việt mạnh tay chi tiền mua sầu riêng ngoại, hay còn lý do nào khác?
Sầu riêng được biết đến ở nhiều nước Đông Nam Á với biệt danh là “vua của các loại hoa quả”. Tại Thái Lan, trái ngược với đà giảm mạnh của tiêu thụ nội địa, xuất khẩu sầu riêng lại tăng chóng mặt.
Theo tạp chí Nikkei, trong năm 2017, lượng xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan đã tăng cao gấp 5 lần so với tiêu thụ nội địa nhờ vào sự tăng trưởng ấn tượng của các nền kinh tế tại khu vực châu Á. Dù tiêu thụ nội địa giảm 40%, từ 180 nghìn tấn xuống còn khoảng 100 nghìn tấn trong khoảng thời gian trên, xuất khẩu tăng vọt lên 500 nghìn tấn từ 380 nghìn tấn trước đó.
Đáng chú ý, xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan đã ghi nhận bước ngoặt thay đổi trong năm 2017 khi Việt Nam bất ngờ vượt Trung Quốc trở thành nhà nhập khẩu lớn nhất của nước này. Cụ thể, trong khi lượng xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc giảm 29% so với năm 2016, xuất khẩu sang Việt Nam tăng gấp 3 lần lên 256 nghìn tấn. Con số này thậm chí cao gấp 26 lần so với 3 năm trước đó.
Tờ tạp chí của Nhật Bản đặt câu hỏi liệu có phải do kinh tế Việt Nam tăng trưởng tốt nên người Việt Nam mạnh tay chi tiền mua sầu riêng Thái hay không?
Tuy nhiên, theo Hiệp hội các nhà xuất khẩu tỉnh Chanthaburi (Thái Lan), trong số sầu riêng xuất sang Việt Nam có đến 80-85% sầu riêng được tái xuất sang Trung Quốc.
Điều này đồng nghĩa với việc Thái Lan chỉ đang mượn Việt Nam là nơi để tạm nhập và tái xuất sầu riêng sang thị trường Trung Quốc.
Thực tế, không chỉ sầu riêng, nhiều loại trái cây khác của Thái Lan cũng đang “nhờ” Việt Nam bán hộ sang Trung Quốc. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2017, có gần 900 triệu USD hoa quả xuất khẩu có xuất xứ Thái Lan nhập khẩu vào Việt Nam và sau đó tái xuất sang Trung Quốc, chiếm gần 1/4 tổng trị giá xuất khẩu hoa quả. Con số này cũng được đưa vào thành tích xuất khẩu rau quả của cả nước.
Riêng 5 tháng đầu năm 2018, Việt Nam nhập 266 triệu USD trái cây Thái Lan và xuất sang Trung Quốc là 266 triệu USD. Đặc biệt, gần như 100% các loại quả măng cụt, sầu riêng, nhãn… nhập từ Thái được tái xuất sang Trung Quốc qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc.
Chia sẻ trên Đất Việt, TS Dương Văn Chín, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu nông nghiệp Định Thành thuộc Tập đoàn Lộc Trời, cho rằng việc nhập trái cây Thái Lan để xuất sang Trung Quốc vẫn được tính cả vào số liệu xuất khẩu của Việt Nam là không hợp lý.
Vị chuyên gia này chỉ rõ trái cây trồng trên đất Việt được xuất khẩu có nghĩa là tạo được công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người nông dân. Như vậy mới có ý nghĩa. Đối với tình trạng tạm nhập tái xuất, chỉ có doanh nghiệp lời được chút tiền và không giúp ích gì cho xã hội.
“Khi số liệu mập mờ nghĩa là nền tảng để xử lý vấn đề sai và chúng ta cứ bay ở trên mây, nghĩ rằng mình bán trái cây được nhiều USD nhưng thực chất là bán giùm người ta”, ông Chín nói.
Vị chuyên gia cho rằng nếu người Trung Quốc muốn nhập khẩu một loại nông sản nào đó, vậy thì thay vì nhập từ Thái Lan rồi bán lại cho Trung Quốc, doanh nghiệp Việt hãy cố gắng cải thiện chất lượng nông sản Việt để bán cho Trung Quốc. Lợi thế của Việt Nam là giáp biên giới với Trung Quốc, đường đi rất gần. Do đó, một khi cải thiện chất lượng trái cây ngang ngửa với Thái Lan, chắc chắn sẽ bán được nhiều sang Trung Quốc và bán được với giá cao. Điều này vừa giúp cho người nông dân cải thiện sinh kế, vừa giúp phát triển ngành nông nghiệp nước nhà.
Vỹ An