‘Đệ nhất đào lẳng’ Mai Lan: Nổi danh một thời, qua đời trong bệnh tật, nghèo khó

Nghệ sĩ Mai Lan – người được mệnh danh là “Đệ nhất đào lẳng” của sân khấu cải lương đã qua đời vào sáng ngày 21/5, hưởng thọ 75 tuổi. Trong suốt hàng chục năm cống hiến nghệ thuật, Mai Lan để lại dấu ấn đậm sâu trong lòng khán giả. Nghệ sĩ xinh đẹp, tài danh một thời khi cuối đời lại chịu cảnh bệnh tật, nghèo khó đầy xót xa. 

Tài không đợi tuổi

Nghệ sĩ Mai Lan tên thật là Nguyễn Thị Lan, sinh năm 1944 ở Sài Gòn. Bà bén duyên với nghệ thuật từ khi mới 14 tuổi.

Năm 1957, Mai Lan gặp gỡ và được nghệ sĩ Minh Tài giới thiệu về đoàn cải lương Thúy Nga. Lúc bấy giờ, đoàn Thúy Nga rất nổi danh với vở cải lương Khi hoa anh đào nở, lăng xê thành công nhiều tên tuổi cải lương.

Mai Lan bước lên sân khấu với vai trò một diễn viên múa minh họa, làm nền cho những cô đào, anh kép đang hóa thân vào vai ông hoàng, bà chúa trong các vở tuồng. Dù chỉ là vai phụ, Mai Lan vẫn được khán giả ghi nhớ nhờ giọng hát hay, và gương mặt bắt sân khấu. Chỉ chưa đầy 2 năm sau khi rời chùa, cô bé Lan ngày nào đã trở thành cô đào trẻ đầy triển vọng.

Khoảng năm 1959 – 1960, Mai Lan được mời về đoàn Thanh Minh – Thanh Nga. Cộng tác được một thời gian, bà chuyển sang đoàn Hữu Tâm. Sau đó, đoàn Út Bạch Lan – Thành Được thành lập và Mai Lan được chọn vào vai độc chính.

Vai diễn Thiên Kim độc ác trong vở Tiếng chuông Thiên Mụ do hai tác giả Bạch Diệp – Minh Nguyên “đo ni đóng giày” viết riêng cho bà giúp nữ nghệ sĩ tỏa sáng và có bước tiến lớn trong sự nghiệp. Đây cũng là vai diễn chính thức đầu tiên mà Mai Lan không phải đóng thế cho người khác.

Đến khi gia nhập đoàn Dạ Lý Hương, sự nghiệp của Mai Lan bước lên đỉnh cao. Vai diễn Kim Hoa bà bà trong vở Cô gái Đồ Long được nữ nghệ sĩ thể hiện độc đáo, đầy cá tính.

Nếu như ở ngoài đời, Mai Lan là một phụ nữ hiền lành, đoan trang bao nhiêu, thì trên sân khấu lại hiểm độc, xảo quyệt bấy nhiêu. Bà chuyên trị những vai đào độc lẳng là những bà mệnh phụ ăn chơi, những cô tiểu thư hống hách, độc ác như trong Tiền rừng bạc biển, Thảm kịch tuổi xanh, Lệnh của bà, Gái bán bar, Tiền rừng bạc biển… Khán giả vẫn nhận xét những vai hống hách, độc ác dường như đã ăn sâu vào Mai Lan, khiến bà diễn “nuột” và rất tự nhiên. Biệt danh “Đệ nhất đào lẳng” cũng từ đó mà ra.

Nói về nghiệp chuyên trị vai ác, Mai Lan tâm sự: “14 tuổi tôi đã theo nghề cải lương và cũng nuôi giấc mơ thành đào chính. Nhưng rồi tôi nhận ra tướng tá mình cũng không nhon cho lắm, chất giọng lại lẳng nên đành chuyển sang vai ác. Nghệ thuật phải có vai này vai nọ chứ ai cũng chê vai phản diện hết thì làm sao dựng vở được”.

Nữ nghệ sĩ từng chia sẻ: “Ngày trước, tôi cứ ra chợ là nghe người ta xầm xì: Con mẹ này ác quá trời! Lần tôi đang diễn “Trà hoa nữ”, khán giả nhảy lên sân khấu đòi đánh, tôi hoảng hồn kiếm đường chạy. Rồi sau này, chân tôi bị đau khớp phải đi cà nhắc, có người bảo: “Tại diễn cải lương hay đá người ta quá mà!”.

Hôn nhân không vẹn toàn, tuổi xế chiều nghèo khổ

Giữa lúc sự nghiệp đang rực rỡ, Mai Lan quyết định kết hôn ở tuổi 28. Sau khi lấy chồng và sinh con, bà cũng từ giã sự nghiệp sân khấu khiến khán giả tiếc nuối. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân của nữ nghệ sĩ lại sớm nở chóng tàn. Sau những tháng ngày không hạnh phúc, bà quyết định buông tay người chồng mê cờ bạc và lăng nhăng.

Sau 7 năm rời xa sân khấu, Mai Lan đánh dấu sự trở lại với vai bà hội đồng, đóng cặp với Diệp Lang. Vẫn là lòng yêu nghề và giọng hát tự nhiên ấy, bà khiến nhiều người ngạc nhiên như thể chưa từng rời xa sân khấu.

Sau năm 1975, nghệ sĩ chuyển sang đóng kịch cho Đoàn Kịch nói Kim Cương. Lối diễn hài của Mai Lan cũng chinh phục được đông đảo khán giả và ảnh hưởng nhiều đến các nghệ sĩ thế hệ sau.

Năm 1995, trong một chuyến lưu diễn ở Bến Lức (Long An), xe chở cả đoàn nghệ sĩ bị lạc tay lái khiến “Đệ nhất đào lẳng” bị gãy chân. Sau đó, Mai Lan phải uống thuốc giảm đau thường xuyên dẫn đến thị lực ngày càng giảm và cơ thể tăng cân đột ngột.

Những năm tháng cuối đời, Mai Lan mang trong mình nhiều căn bệnh như đông máu, xương mỏng, cao huyết áp, giãn tĩnh mạch, tay chân phù nề đau nhức… nhưng lại không đủ tiền để chạy chữa. Thu nhập bấp bênh, ít ỏi, bà chủ yếu sống dựa vào hai người con gái đã lập gia đình. Hoặc thỉnh thoảng, có vài nghệ sĩ trẻ cũng như khán giả gửi bà chút ít để chi tiêu.

Sáng ngày 21/5, nghệ sĩ Mai Lan đã trút hơi thở cuối cùng, mang đi cả những cơn đau bệnh tật và nỗi nhớ sân khấu khắc khoải nhiều năm tháng qua.

Yến Yến