Kazuo Hirai – ‘Người Nhật kỳ quặc’ nắm giữ vận mệnh Sony

Khi nghĩ đến CEO của các tập đoàn lớn, người ta thường hình dung về những người đàn ông luôn mặc vest đen, mặt mày nghiêm nghị. Thế nhưng CEO kiêm Chủ tịch Sony, ông Kazuo Hirai, lại có phong cách khác hẳn.

Với ngoại hình cao ráo, đẹp trai, luôn mỉm cười thân thiện, ông Hirai không bao giờ cao giọng với nhân viên trong công việc. Thế nhưng ít ai ngờ rằng đằng sau vẻ ngoài thân thiện nhẹ nhàng đó là một người đàn ông từng có tuổi thơ và thời niên thiếu rất đặc biệt.

Tuổi thơ không yên ả

Năm đầu tiên Hirai vào cấp hai, bố của ông – một chuyên viên ngân hàng, phải nhận việc tại New York. Cả gia đình chuyển qua sống trong một khu chung cư tại đây, Hirai được gia đình gửi đi học ở trường công.

Những ngày đầu tiên quả thực vô cùng khó khăn với Hirai. Cậu bé Nhật bị ném vào môi trường mới hoàn toàn, trong khi cậu không nói được dù chỉ một câu tiếng Anh, khoảng thời gian đó cậu cảm thấy cô đơn đến tuyệt vọng.

Chắc chắn nhiều người không tin điều này, nhưng khi đó cậu bé Hirai phải luôn mang theo 3 mảnh bìa nhỏ có dòng chữ ghi bằng tiếng Anh và tiếng Nhật với nội dung “Tôi bị ốm”, “Tôi muốn đi vệ sinh”, và “Hãy gọi cho bố mẹ tôi ngay lập tức”.

Dần dần, cậu bé Hirai cũng bắt đầu có bạn. Cậu chơi với hai cậu bé cùng tuổi sống trong cùng khu chung cư. Mẹ của Hirai luôn cố gắng thuyết phục con mời bạn đến nhà chơi, mời bạn của con ăn mì ramen của Nhật để giúp Hirai có bạn. Hirai vui Halloween và Lễ Tạ ơn cùng các bạn của mình và sau một năm, Hirai đã được bạn bè xung quanh chấp nhận.

Nhưng cuộc sống không hề dễ dàng, khi bắt đầu quen với cuộc sống ở trường học Mỹ thì sau đó 2 năm bố mẹ Hirai lại trở lại Nhật, ở thời điểm đó, Hirai đã quên đi cách học và môi trường học ở Nhật. Và Hirai lại phải bắt đầu làm quen lại môi trường học tập ở chính bản quốc của mình.

Vào thời gian đó đó, trường hợp những đứa trẻ trở về từ nước ngoài như Hirai không hề phổ biến, và  những học sinh Nhật quanh Hirai lúc đó không thể quen với hình ảnh một học sinh Nhật cao lớn đã bị Mỹ hóa với giọng nói tiếng Anh cực chuẩn.

Hirai lại phải rất cố gắng để thích nghi. Sau khoảng thời gian sống ở Mỹ, Hirai cảm thấy nước Nhật như một nước mới chứ không phải chính quốc của mình.

‘Những người Nhật kỳ quặc’

Một tuổi thơ sống ở nhiều đất nước với nhiều môi trường văn hóa và giáo dục khác nhau, đã mang đến cho Hirai nhiều tính cách riêng. Sau này, Hirai vào học ở Đại học Thiên Chúa giáo (ICU) ở Tokyo. Lẽ ra ở thời điểm đó, Hirai có thể chọn đến Mỹ và học đại học ở Mỹ, tuy nhiên ông nghĩ rằng suy cho cùng mình vẫn là người Nhật và muốn sống ở Nhật lâu dài.

ICU có nhiều học sinh Nhật trở về từ nước ngoài hơn nhiều so với các đại học Nhật khác, thế nhưng so với tổng sinh viên ở trường, họ vẫn chỉ thuộc nhóm thiểu số. Những sinh viên như Hirai có khả năng nói tiếng Anh rất giỏi, nhưng họ thường bị gọi là “những người Nhật kỳ quặc” để phân biệt với “những người Nhật thuần túy” hưởng thụ nền giáo dục thuần Nhật.

Mỗi nhóm này thường chủ yếu chơi trong nhóm với nhau và thỉnh thoảng mới có những sự tiếp xúc, giao lưu.

Trong bối cảnh Nhật lúc đó, ICU là một trong những nơi hiếm hoi chấp nhận sự khác biệt, sự đa dạng của những sinh viên bị coi như “những người Nhật kỳ quặc”. Ban đầu, cuộc sống với Hirai tất nhiên không hề dễ dàng, nhưng anh quyết định sẽ sống cuộc đời của một người Nhật. Sau này khi đã trưởng thành, Hirai cho biết đó là một trong những quyết định thay đổi cuộc đời của mình.

Cuộc sống sinh viên của Hirai đã vô cùng có ý nghĩa. Hirai kiếm được nhiều tiền, số tiền gấp đôi một sinh viên Nhật có thể kiếm được ở thời điểm ấy, Hirai làm phiên dịch, dạy tiếng Anh và nhiều công việc khác. Hirai lái xe ô tô thể thao Mazda RX-7 đi học, Hirai chơi nhạc với người bạn cũ Jon Kabira, sau này Jon Kabira trở thành nhân vật khá nổi tiếng trên truyền hình Nhật.

Là một người Nhật nhưng Hirai cũng gặp khó khăn với chữ Kanji (Hán tự), vì vậy anh đã phải nỗ lực rất nhiều.

Bị coi như một người Nhật kỳ quặc cũng giống như việc bạn thuộc về một cộng đồng thiểu số. Giữa những người Nhật kỳ quặc và người Nhật truyền thống tồn tại sự khác biệt rất lớn về văn hóa. Nhiều người Nhật kỳ quặc kiên quyết không chịu hạ mình xuống chỉ để được chấp nhận, họ cũng không phản bác sự khác biệt của người khác. Họ chấp nhận sự khác biệt và đa dạng. Cách sống của Hirai cũng như vậy.

Mang sinh khí mới cho Sony

Sau khi tốt nghiệp từ trường ICU, Hirai làm việc cho CBS/Sony Records ở Tokyo. Ông làm việc cho nhiều công ty khác nhau thuộc Sony, trong đó bao gồm Sony Computer Entertainment và chính thức trở thành CEO của hãng từ năm 2012.

Được biết đến với văn hóa tự do và cởi mở, nhưng thực chất Sony lại là một tổ chức phức tạp với nhiều phòng ban. Mảng kinh doanh video game và âm nhạc của Sony lúc đó còn tương đối mới mẻ, trong khi đó các thiết bị nghe nhìn như tivi, máy quay có lịch sử lâu đời và được coi là “bộ mặt” của công ty.

Hai bộ phận này có văn hóa hoàn toàn khác biệt. Khi ông Hirai tới thăm một văn phòng của bộ phận thiết bị nghe nhìn tại quận Shinagawa, Tokyo, các lãnh đạo tại đây đều xuất hiện trong bộ vest màu nâu sáng, trong khi đó ông mặc đồ khá thoải mái. Với cả hai bên, đối phương đều là những kẻ “kỳ quặc”.

Sony từng chủ yếu sử dụng những nhân viên tốt nghiệp đại học trong nước, nhưng khi công ty phải đối mặt áp lực toàn cầu hóa ngày càng lớn, vai trò và ảnh hưởng của ông Hirai tăng lên đáng kể. Cuối cùng, năm 2012, ông được Chủ tịch khi đó là Howard Stringer bổ nhiệm làm CEO. Dù hiện có nhiều người từng theo học quốc tế như Hirai giữ vị trí quan trọng trong các công ty nước ngoài, có lẽ ông là người đầu tiên trở thành lãnh đạo của một công ty lớn “thuần Nhật”.

Dù nhiều người Nhật kỳ quặc từng được giữ các chức vụ quan trọng tại công ty nước ngoài, nhưng ông Hirai là trường hợp đầu tiên trở thành CEO của một công ty trước đó vốn chỉ có văn hóa thuần Nhật.

Thành tựu lớn nhất của ông Hirai có lẽ là đã đưa mảng điện tử tiêu dùng có lãi trở lại. Vị CEO 56 tuổi cắt giảm chi phí trong mọi bộ phận, từ tivi đến smartphone, đồng thời rút khỏi các mảng kinh doanh không có lãi. Tuy nhiên, ông cũng tăng cường vào hoạt động nghiên cứu và phát triển

Không bị ràng buộc bởi những nguyên tắc làm việc truyền thống, Hirai đã vực dậy công việc kinh doanh của công ty. Ông không ngừng khuyến khích nhân viên đưa ra các ý tưởng mới, kết quả, Sony tung ra sản phẩm đồng hồ thông minh và một số sản phẩm mới khác.

Năm nay 56 tuổi, có lẽ còn quá sớm để Hirai nói đến việc về hưu. Thế nhưng khi được hỏi kế hoạch khi về hưu, Hirai cho biết ông muốn tham gia vào nhiều chương trình có quy mô trên toàn cầu ví như Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) để cải thiện vị thế của nước Nhật trên trường quốc tế, chứ không muốn chỉ tập trung vào các vấn đề nội địa.

Kazuo Hirai sinh ngày 22/12/1960 tại Tokyo, Nhật Bản, là CEO và Chủ tịch của Tập đoàn Sony. Ông còn là thành viên hội đồng quản trị của Sony Computer. Với tư cách người đứng đầu ở Sony, ông được đánh giá là một trong những người quyền lực nhất trong ngành công nghiệp giải trí.

Quang Minh (th)