Theo một số nghị sĩ chủ chốt của Đảng Cộng hòa Mỹ, Trung Quốc đã lợi dụng các hoạt động đầu tư và thương mại để trục lợi và cần phải chịu trách nhiệm về những hành vi không đúng đắn này.
Phát biểu trong phiên khai mạc một cuộc điều trần về chính sách đầu tư và thương mại mang tính trục lợi của Trung Quốc diễn ra vào trung tuần tháng 7, Nghị sĩ Ted Poe cho biết: “Trung Quốc không cùng chia sẻ những giá trị với chúng tôi. Chúng ta lâu nay đã thấy điều đó trong hồ sơ về nhân quyền của họ và giờ thể hiện càng rõ trong những chính sách thương mại của họ”.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump ngày 6/7 đã bắt đầu đánh thuế mạnh với hàng hóa Trung Quốc nhằm xử lý hành vi gian lận kéo dài cả thập kỷ khiến kinh tế Mỹ thiệt hại hàng trăm tỷ đôla. Mục tiêu chính của gói đánh thuế này là các sản phẩm công nghệ của Trung Quốc đã được hưởng lợi từ chính sách công nghiệp do nhà nước “chống lưng”, trong đó có chương trình “Made in China 2025”.
Chính quyền Trung Quốc đã công bố chương trình sản xuất này cách đây 3 năm, theo đó Trung Quốc đặt mục tiêu thống trị trong 10 ngành công nghệ cao vào năm 2025, trong đó có ngành công nghệ thông tin tiên tiến, robot, hệ thống tự động hóa và máy bay.
“Như thể là Đảng Cộng sản Trung Quốc không muốn có bất kỳ đối thủ nào tồn tại vậy, họ muốn một hệ thống toàn cầu đảm bảo chắc chắn cho sự thống trị của họ”, theo lời Nghị sĩ Poe, cũng là chủ tịch Ủy ban ngoại giao Hạ viện chuyên trách lĩnh vực thương mại, khủng bố và không phổ biến vũ khí hạt nhân.
“Kế hoạch này còn bao gồm việc (Trung Quốc) vượt Mỹ để dẫn đầu về kinh tế, chính trị và sức mạnh quân sự,” vị nghị sĩ bang Texas nói.
Trong những năm gần đây, chính quyền Trung Quốc đã dùng 4 thủ đoạn chính để đạt được tham vọng kinh tế, gồm đánh cắp tài sản trí tuệ, cưỡng ép việc chuyển giao công nghệ để đổi lấy việc gia nhập thị trường, trợ cấp các công ty Trung Quốc, và mua lại các doanh nghiệp nước ngoài để sở hữu những công nghệ nhạy cảm.
Các cơ quan quản lý của Mỹ những năm qua cũng ngày càng cảnh giác với việc Trung Quốc mua lại các doanh nghiệp và đã chặn một số giao dịch do lo ngại về an ninh quốc gia.
Mặc dù Bắc Kinh đã bắt đầu tiết chế kế hoạch “Made in China 2025”, nhưng có chứng cứ cho thấy Trung Quốc không có ý định từ bỏ tham vọng của mình.
Chính quyền Trung Quốc đang gây sức ép khổng lồ bắt các doanh nghiệp nước này tăng tỷ lệ nội địa hóa trong các lĩnh vực công nghệ cốt lõi lên 40% vào năm 2020 và 70% vào năm 2025. Tính tới tháng 6/2018, Trung Quốc vẫn theo sau Mỹ về công nghệ.
Công ty sản xuất vi mạch (chip) lớn nhất của Mỹ là Micron Technology tháng trước đã cáo buộc Fujian Jinhua Integrated Circuit Co – một công ty vi mạch quốc doanh của Trung Quốc, và đối tác Đài Loan đã cố gắng ăn cắp bí mật thương mại của Micron tại trụ sở của hãng ở Đài Loan.
Theo các phương tiện truyền thông, Micron cho rằng mình trở thành mục tiêu tấn công sau khi đã từ chối một đề nghị mua lại. Công ty Fujian và đối tác Đài Loan đã hợp tác để mua chuộc nhân viên Micron đánh cắp các bí mật của hãng.
Nghị sĩ Ted Yoho – Chủ tịch Ủy ban Ngoại giao Hạ viện phụ trách khu vực Châu Á và Thái Bình Dương, cho rằng Trung Quốc nên hành xử một cách đáng tôn trọng và tuân thủ quy tắc.
Chia sẻ trên kênh NTD, Nghị sĩ Yoho (thuộc Đảng Cộng hòa) cho biết: “Chúng tôi muốn thấy Trung Quốc thành công nhiều hơn những gì họ đang có, nhưng chúng tôi muốn họ đạt được điều đó một cách đáng tôn trọng, không phải qua cưỡng chế, không phải qua gian lận”.
“Tuy nhiên, nếu họ không thực hiện, chúng tôi buộc phải ngăn chặn”, ông Yoho nói. “Tôi đứng 100% về phía Tổng thống Trump để giúp cân bằng thâm hụt thương mại Mỹ.”
Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đã leo thang trong tháng qua khi chính quyền Trump áp thuế với 34 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc vào ngày 6/7. Sau đó, Trung Quốc cũng ngay lập tức đáp trả bằng chính sách thuế quan của mình.
Sau đó, ngày 11/7, chính quyền Trump lại công bố kế hoạch áp thuế 10% với 200 tỷ đôla hàng nhập khẩu của Trung Quốc, nâng thêm 1 bước căng thẳng thương mại với Bắc Kinh.
Theo Nghị sĩ Poe, thuế quan là một cách để Tổng thống Trump ngăn chặn “hành vi bất hợp pháp và không đúng đắn của Trung Quốc”.
Tuy nhiên, theo Robert Atkinson, Chủ tịch Hiệp hội công nghệ thông tin và đổi mới, Trung Quốc hiện không sẵn lòng đàm phán và sẽ cố dùng mọi thủ đoạn để gây khó khăn cho các công ty Mỹ. Họ có thể điều tra các công ty về các vi phạm chống độc quyền không có thật và từ chối cấp phép cho các doanh nghiệp Mỹ.
Ngoài ra, chính quyền Trung Quốc còn có những cách khác. “Mọi người chắc đã nghe những câu chuyện mà các thanh tra nhập khẩu ở Trung Quốc đang từ chối hàng hóa nhập khẩu,” ông Atkinson nói
“Có một điểm là nhất định chính phủ Trung Quốc sẽ phải chịu thiệt hại nhiều hơn. Họ phụ thuộc nhiều hơn vào xuất khẩu so với Mỹ.”
Ông Atkinson cho rằng, trong trung và dài hạn, các doanh nghiệp có thể chuyển chuỗi cung ứng của họ đến những nơi như Việt Nam hay Ấn Độ.
“Trung Quốc hoàn toàn không có khả năng kiểm soát điều này”, ông nói.
Ngoài kế hoạch “Made in China 2025”, chính quyền Trung Quốc đã khởi động sáng kiến “Một vành đai, Một con đường” vào năm 2013 nhằm tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng và quan hệ đối tác trên khắp châu Á, châu Phi và châu Âu. Dự án nhằm mục đích làm sống lại và hiện đại hóa con đường tơ lụa cổ đại.
Theo Nghị sĩ Poe, sáng kiến này là một cái bẫy nợ cho các nền kinh tế đang phát triển. Trung Quốc đánh lừa các quốc gia dễ bị tổn thương bằng cách cung cấp cho họ các khoản vay lớn. Ông cho biết thêm rằng gần 90% công việc xây dựng sẽ do các nhà thầu, công nhân và nhà cung cấp ở Trung Quốc đảm nhận.
“Trong khi đó, Bắc Kinh hối lộ và ép buộc chính quyền địa phương nhằm đảm bảo tầm ảnh hưởng của Trung Quốc,” Nghị sĩ Poe nói. “Điều này dẫn đến việc một số quốc gia bị buộc phải đứng về phía lợi ích của Trung Quốc hoặc chấp nhận sự hiện diện của quân đội Trung Quốc.”
Lưu Hạnh