Khoảng 1/4 số nợ nước ngoài ngắn hạn của Việt Nam năm 2017 là do Vietnam Beverage – công ty con của tỷ phú Thái Lan Charoen Sirivadhanabhakdi, đi vay để mua cổ phần của Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco).
Theo báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội, tình hình thực hiện vay và trả nợ công năm 2017 có nhiều chi tiết đáng lưu ý.
Theo đó, tổng nợ công năm 2017 là hơn 3 triệu tỷ đồng, trong đó nợ Chính phủ gần 2,6 triệu tỷ đồng, nợ được Chính phủ bảo lãnh hơn 450 nghìn tỷ đồng, và nợ của chính quyền địa phương hơn 66 nghìn tỷ đồng.
Các chỉ tiêu về nợ công năm 2017 nằm trong giới hạn được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Trong đó, nợ công bằng 61,4% GDP, nợ Chính phủ khoảng 51,8% GDP, nợ Chính phủ bảo lãnh 9% GDP, nợ chính quyền địa phương 0,6% GDP, nợ nước ngoài của quốc gia 49% GDP.
Tuy nằm trong giới hạn cho phép nhưng nợ nước ngoài của quốc gia lại có xu hướng tăng nhanh và tiệm cận ngưỡng nợ nước ngoài của quốc gia được Quốc hội phê duyệt. Cụ thể, Chính phủ cho biết tại thời điểm 31/12/2017, tổng dư nợ nước ngoài của quốc gia là hơn 2,45 triệu tỷ đồng, bằng 49% GDP, sát ngưỡng giới hạn được Quốc hội cho phép là 50% GDP.
Nguyên nhân chủ yếu là do quy mô vay nợ nước ngoài của các doanh nghiệp theo hình thức tự vay tự trả tăng nhanh. Theo đó, tốc độ tăng dư nợ của các khoản vay trung và dài hạn là 22,56%, của các khoản vay ngắn hạn là 73% so với năm 2016.
Theo số liệu, cuối năm 2017, dư nợ vay nước ngoài ngắn hạn của các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng theo hình thức tự vay tự trả cán mốc 21,9 tỷ USD. Trong đó, chủ yếu là khoản vay nước ngoài ngắn hạn của Công ty Vietnam Beverage với gần 5 tỷ USD để mua cổ phần của Sabeco hồi tháng 12/2017, chiếm khoảng 1/4 tổng số nợ.
Đáng lưu ý, theo Quyết định của Thủ tướng phê duyệt chương trình quản lý nợ trung hạn 2016-2018, hạn mức tăng dư nợ nước ngoài ngắn hạn hàng năm tối đa 10%/năm. Như vậy, mức tăng dư nợ nước ngoài ngắn hạn năm 2017 so với 2016 lên tới 73% là con số “báo động”.
Báo cáo của Chính phủ nhấn mạnh việc tăng đột biến dư nợ vay ngắn hạn nước ngoài (nợ tự vay tự trả của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng) ảnh hưởng đến chỉ tiêu an toàn nợ nước ngoài quốc gia và làm giảm dư địa vay nước ngoài quốc gia trong các năm tiếp theo.
Để đảm bảo an toàn nợ nước ngoài quốc gia, chính phủ đề xuất hạn mức vay thương mại nước ngoài của các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng theo phương thức tự vay tự trả năm 2018 tối đa 5 tỷ USD.
Vietnam Beverage là công ty do Tập đoàn bia Thái Lan ThaiBev nắm giữ 49% giá trị. Với việc nắm giữ 53,6% cổ phần, Vietnam Beverage đã chính thức nắm quyền kiểm soát với Sabeco.
ThaiBev cho biết để hoàn tất thương vụ này ThaiBev và công ty con do tập đoàn này sở hữu 100% vốn là BeerCo Limited đã thực hiện 6 khoản vay khác nhau với tổng số tiền tương đương 5 tỷ USD. Các khoản vay được thực hiện tại các ngân hàng của Thái Lan, Singapore với thời hạn 2 năm.
Để có tiền trả nợ, ThaiBev lên kế hoạch phát hành 4 đợt trái phiếu dài hạn trong năm 2018 và 2019. Đợt đầu tiên vào tháng 3/2018, ThaiBev đã phát hành trái phiếu với tổng giá trị là 1,6 tỷ USD. Các trái phiếu này có kỳ hạn từ 2 đến 10 năm, với lãi suất cố định dao động từ 1,79%/năm đến 3,6%/năm, tương ứng lãi suất bình quân 2,83%/năm và kỳ hạn bình quân chỉ hơn 6 năm.
Nguyễn Trang