Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) tại Việt Nam vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn và buộc phải sử dụng đến “tín dụng đen”.
Tại diễn đàn Kinh tế Việt Nam diễn ra ngày 21/8, các diễn giả cho biết hiện nay chỉ các doanh nghiệp quy mô lớn, quy mô trung bình mới tiếp cận được nguồn vốn chính thức trên thị trường, trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) vẫn khó vay vốn chính thức và phải sử dụng đến nguồn “tín dụng đen”.
Trong chuyên đề Thị trường Vốn – Tài chính tại diễn đàn, các diễn giả cho rằng tín dụng đen không hoàn toàn xấu vì xuất phát từ nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều quan trọng là phải có hành lang, chính sách quản lý tạo điều kiện vay vốn trên thị trường phi tín dụng.
“Tín dụng đen” xuất phát từ nhu cầu thực tiễn
Các diễn giả cho rằng đa số các doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện nay có thể nói là chưa có có cấu trúc vốn. Các doanh nghiệp này được chia thành 3 loại, trong đó phần lớn được thành lập bởi những thanh niên, kỹ sư đi lên từ đam mê, mong muốn khởi nghiệp.
Trung bình vốn các doanh nghiệp SME chỉ có 10 tỷ đồng, để đầu tư vào các dự án thì phải huy động vốn. Muốn xin vay ngân hàng là rất khó vì bản thân doanh nghiệp đó còn thiếu minh bạch, vốn ít, trong khi phát hành trái phiếu doanh nghiệp lại càng khó nữa. Do đó, họ phải tìm đến vốn từ bạn bè, người thân và một nguồn vốn phi chính thức khác, hay còn gọi là “tín dụng đen”.
Ông Nguyễn Kim Hùng – Giám đốc CTCP Tái cấu trúc doanh nghiệp Việt, cho biết: “Có những doanh nghiệp vừa và nhỏ mà tới 60% tổng vốn sản xuất kinh doanh là vốn từ tín dụng đen. Chi phí sử dụng vốn phi chính thức có lãi suất rất cao. Một thị trường mà hơi nhạy cảm để đề cập nhưng lại đang hiện diện rõ ràng, công khai”.
Tại diễn đàn, các diễn giả cũng đưa ra ý kiến đề xuất Chính phủ tạo ra khung pháp lý để giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận nguồn vốn này một cách hợp lệ bởi chi phí sử dụng vốn lên đến trên 10% nhưng chưa được hoạch định vào chi phí hợp lệ. Việc tiếp cận với nguồn vốn, quỹ, công ty tài chính rất xa vời, chưa kể đến các nguồn quỹ mà Nhà nước đang khuyến khích. Bằng cách nào đó, Chính phủ có thể hợp thức hóa “tín dụng đen” để giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Fintech – một giải pháp cho tình trạng tín dụng đen
Ông Warrick Cleine – Chủ tịch kiêm CEO của hãng KPMG tại Việt Nam và Campuchia, cũng đồng ý rằng tín dụng đen không hoàn toàn là xấu, vì nó có những mặt để tạo điều kiện cho người vay tiền.
Vị chuyên gia này cho rằng cần giáo dục người dân trong việc tiếp cận các quỹ tín dụng đen, trong khi nhà nước cũng cần có biện pháp quản lý thị trường này hiệu quả. Ông đề xuất thay vì gọi “tín dụng đen” thì nên gọi là “tín dụng phi chính thức” nhằm “tránh những ý tưởng không hay”.
Chuyên gia Ngân hàng Thế giới – ông A. Alatabani, gợi mở giải pháp bằng các gói sản phẩm tín dụng khác nhau cho thị trường. Ông cho biết hiện nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thể tiếp cận vốn ngân hàng. Vì vậy, các gói sản phẩm như thuê mua tài sản có thể là kênh để các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận khoản vay; hoặc công cụ khác như Fintech.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, bà Nguyễn Thị Hồng, cũng cho rằng Fintech là một trong số giải pháp có thể hạn chế được thị trường tín dụng đen và NHNN hiện đã thành lập Ban chỉ đạo Fintech.
Bà Hồng cho biết hiện có hơn 40 công ty Fintech tại Việt Nam, nhưng 60% trong số này hoạt động chủ yếu ở lĩnh vực thanh toán, các phân khúc khác như cho vay, ngân hàng số còn hạn chế. Đại diện NHNN khẳng định cơ quản quản lý sẽ sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để thúc đẩy hình thức này phát triển tại Việt Nam.
Tuệ Minh