Xuất khẩu rau quả Việt Nam tăng mạnh trong các năm vừa qua, thậm chí có thời điểm kim ngạch xuất khẩu rau quả còn vượt cả gạo, nông sản chủ lực. Tuy nhiên, con số tăng trưởng ấn tượng này một phần do doanh nghiệp Việt nhập khẩu hoa quả có xuất xứ từ Thái Lan rồi tái xuất sang Trung Quốc.
Số liệu mới nhất từ Tổng cục Hải quan cho thấy xuất khẩu rau quả của Việt Nam 6 tháng đầu năm 2018 đạt gần 2 tỷ USD, tăng khoảng 20% so cùng kỳ năm trước.
Trong đó, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu chính của rau quả Việt Nam với kim ngạch đạt 1,2 tỷ USD, tăng hơn 18% so với cùng kỳ năm 2017. Thị trường lớn tiếp theo là Mỹ với kim ngạch xuất khẩu khoảng 51 triệu USD, tăng gần 15%; Nhật Bản với gần 47 triệu USD, tăng 8%; Hàn Quốc với 46,5 triệu USD, tăng hơn 15%; Thái Lan với 26,1 triệu USD, tăng hơn 26%.
Tuy nhiên, theo cơ quan hải quan, con số tăng trưởng ấn tượng trên một phần do doanh nghiệp Việt nhập khẩu hoa quả có xuất xứ từ thị trường Thái Lan rồi tái xuất sang Trung Quốc.
Chủng loại hoa quả nhập khẩu từ Thái Lan chủ yếu là xoài, chôm chôm, thanh long, mít, sầu riêng, nhãn… Trong đó, gần như 100% các loại quả măng cụt, sầu riêng, nhãn… nhập từ Thái được tái xuất sang Trung Quốc qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc.
Vneconomy dẫn lời ông Nguyễn Việt Hùng, Trưởng phòng quản lý vận hành cơ chế một cửa quốc gia và ASEAN (Tổng cục Hải quan), cho biết xu thế nhập khẩu trái cây từ Thái Lan về Việt Nam rồi xuất sang Trung Quốc đã xuất hiện từ năm 2014 đến nay.
Riêng năm 2017, có gần 900 triệu USD hoa quả xuất khẩu có xuất xứ Thái Lan nhập khẩu vào Việt Nam và sau đó tái xuất sang Trung Quốc, chiếm gần 1/4 tổng trị giá xuất khẩu hoa quả. Con số này cũng được đưa vào thành tích xuất khẩu rau quả của cả nước.
Theo Thanh niên, lý do được một số nhà xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc chọn hoa quả Thái Lan thay vì hoa quả Việt Nam là các loại trái cây của Việt Nam không đáp ứng đủ nhu cầu và một số tiêu chuẩn nhập khẩu trái cây của Trung Quốc đưa ra.
Theo đó, các nhà xuất khẩu cho rằng nhiều loại trái cây Thái Lan có chất lượng và hình thức đều hơn trái cây Việt với cùng chủng loại. Trong khi đó, Trung Quốc là thị trường có nhu cầu nhập khẩu rất cao trái cây từ Thái Lan. Tuy nhiên, trong mấy năm gần đây, Thái Lan có chính sách hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc. Vì vậy, không ít doanh nghiệp Việt chọn cách nhập khẩu trái cây Thái Lan về rồi bán qua Trung Quốc để thu lời nhanh chóng thay vì phải liên kết với nhà nông rồi sản xuất theo chuỗi tốn kém hơn.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng việc cộng luôn hàng hoa quả tạm nhập tái xuất của Thái sang Trung Quốc vào kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam là không chính xác và thực tế gây khó khăn cho công tác quy hoạch, dự báo.
Vỹ An