Cảnh sát Anh ngày 7-3 xác nhận điệp viên 2 mang, cựu đại tá tình báo Nga Sergei Skripal và con gái Yulia là nạn nhân trong một vụ mưu sát bằng chất độc thần kinh.
Ông Skripal, 66 tuổi, cùng con gái Yulia, 33 tuổi, hôm 4/3 tới nghĩa trang thăm mộ vợ ông là bà Liudmila vài giờ trước khi bị phát hiện bất tỉnh trên ghế băng ngoài trung tâm mua sắm thành phố Salisbury.
Các nhà điều tra tin rằng bó hoa này đã bị nhiễm một loại chất độc thần kinh. Rất có khả năng thủ phạm đã gửi hoa tới nhà ông Skripal, kèm thiệp đề rằng hoa do bạn của người vợ quá cố gửi, đề nghị ông mang tới nghĩa trang hộ.
Theo AP, phát biểu với báo giới, đại diện cảnh sát Metropolitan Mark Rowley nêu rõ các thử nghiệm khoa học của các chuyên gia đã xác định chất độc thần kinh cụ thể này nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết, nhưng nhiều khả năng nó có thể là một trong 3 chất độc dưới đây.
1. Khí Sarin
Cái tên sarin bắt nguồn từ các chữ cái đầu trong tên của các nhà hóa học đã tình cờ khám phá ra nó: Schrader, Ambros, Ruediger et Van der Linde. Các nhà khoa học này đã cố gắng tạo ra loại thuốc trừ sâu mạnh hơn nhưng công thức chế tạo sau đó bị quân đội Đức Quốc xã thâu tóm để sản xuất vũ khí hóa học, và được các nhà khoa học Đức quốc xã phát triển vào năm 1938.
Khi một người hít phải hoặc hấp thu sarin qua da, chất độc này sẽ làm tê liệt trung tâm hô hấp của hệ thần kinh trung ương và khiến các cơ quanh phổi ngừng hoạt động.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sarin có khả năng gây chết người mạnh gấp 26 lần so với xyanua. Chỉ một giọt sarin nhỏ bằng kim châm cũng có thể giết chết một người.
Các triệu chứng khi một người tiếp xúc với sarin là đau đầu, buồn nôn, mờ mắt, chảy nước dãi, co giật, ngừng hô hấp và bất tỉnh. Việc hít phải một liều cao khoảng 200 miligram sarin có thể gây chết người “chỉ trong vài phút”, thậm chí không có thời gian để xuất hiện triệu chứng, theo Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học.
Vụ tấn công bằng sarin khét tiếng nhất xảy ra vào tháng 3/1988, với 5.000 người Kurd bị thiệt mạng và 65.000 người bị thương, khi quân đội Iraq sử dụng sarin để tấn công dân thường.
2. Chất độc Botulinum toxin
Các nhà khoa học hiện nay đều đồng ý rằng botulinum toxin, một hợp chất được sản xuất bởi những vi khuẩn kỵ khí, là chất độc nhất được biết đến. Chỉ cần một nanogram trên mỗi kg cơ thể của chất này cũng đủ làm tử vong ngay lập tức.
Có nhiều loại độc tố botulinum khác nhau với loại A là loại mạnh nhất. Cấu trúc của chất này là một polypeptide, bao gồm hơn 1.000 phân tử axit amin nối với nhau. Chúng gây tê liệt cơ bắp bằng cách ngăn chặn việc tạo ra các phân tử thần kinh acetylcholine.
Tuy nhiên, loại chất này lại được áp dụng trong ngành công nghiệp mỹ phẩm và làm đẹp. Một lượng nhỏ vừa đủ của botulinum sẽ làm các bó cơ mặt ngưng hoạt động và từ đó giảm thiểu nếp nhăn.
3. Chất độc VX
Đứng đầu bảng trong danh sách tình nghi là VX – một chất độc thần kinh trích xuất từ dầu nhớt bôi trơn động cơ. Ban đầu, loại chất này được phát minh và sử dụng trong thuốc trừ sâu. Tuy nhiên đến năm 1950, VX đã bị cấm trên toàn thế giới vì quá mức độc hại. Các nhà hóa học cho biết VX mạnh hơn Sarin gấp 100 lần. Nó can thiệp quá trình truyền tải thông điệp thần kinh giữa các tế bào bằng cách tác động lên một loại phân tử có tên là acetylcholine.
Sau khi acetylcholine đã truyền đi thông điệp thần kinh, chúng cần phải được phá hủy bằng một loại enzyme có tên là acetylcholinesterase. Nếu không chúng sẽ tiếp tục gửi đi tín hiệu mãi mãi. VX ngăn chặn hoạt động của enzyme acetylcholinesterase, khiến cho acetylcholine hoạt động liên tục. Từ đó cơ bắp của bạn sẽ mất kiểm soát và bạn sẽ chết vì co thắt và ngạt thở.
Vụ tấn công bằng VX nổi tiếng nhất gần đây là vụ ám sát Kim Jong-nam – anh cùng cha khác mẹ của chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un hồi đầu năm 2017. Ông Kim Jong-nam đã gục ngã ngay lập tức tại sân bay Kuala Lumpur sau khi bị hai người phụ nữ tiếp cận và bôi lên mặt ông chất độc thần kinh đáng sợ này.
Hoài Anh