Rất nhiều độc giả Việt Nam đều không hề xa lạ với quyển sách Hành trình về phương Đông, tuy nhiên đằng sau quyển sách ấy lại là những mối duyên rất kỳ lạ. Dưới đây là lời kể của anh Nguyễn Văn Phước – người sáng lập và CEO của nhà xuất bản First News – về hành trình gắn với quyển sách này và tác giả của nó.
Cơ duyên
Cách đây đã khá lâu, vào một buổi tối trong lúc gặp nhiều khó khăn về tinh thần cuộc sống, tôi tình cờ được đọc cuốn sách đặc biệt Hành Trình về Phương Đông của dịch giả Nguyên Phong (bản in cũ sờn gáy từ rất lâu rồi mượn được của người bạn). Tôi chọn một nơi yên tĩnh để đọc cuốn sách này – hay đúng hơn là cầm cuốn sách để dỗ giấc ngủ, vì tên cuốn sách cũng gợi một điều gì đó rộng mở cần khám phá – và nhất là biết rõ tên cuốn sách cũ sẽ chẳng hề liên quan gì đến những vấn đề đang nặng nề trong tâm trí mà tôi đang muốn thoát ra. Nhưng thật lạ lùng, cuốn sách như hút lấy tâm trí tôi với những bí ẩn vô hình trong thế giới chúng ta đang sống từng bước được giải mã, sáng tỏ. Tôi đọc một mạch xong cuốn sách và quay lại các phần đọc lại để ráp nối các khám phá kỳ thú đến kinh ngạc được sắp xếp kết nối với nhau một cách thật logic, khoa học – đến khi trời gần sáng mà không hề thấy mệt.
Đọc xong cuốn sách tôi cảm thấy rất nhẹ nhàng, bừng sáng, như đã giải quyết xong mọi vấn đề lo nghĩ bận tâm của mình trước giờ. Cuộc thám hiểm khám phá những điều huyền bí từ những đạo sĩ bí ẩn Ấn Độ của những nhà khoa học Anh Quốc thời xưa trong câu chuyện cũng là ước mong khám phá của chính mình. Cuốn sách đã làm tôi sáng tỏ hầu như những thắc mắc lúc bấy giờ về nhân quả, tâm linh, luân hồi, tôn giáo, về Phật Giáo, Thiên Chúa Giáo… và các loại đạo khác trên thế giới.
Sau này tôi tìm hiểu mới biết cuốn này cùng với những cuốn Nguyên Phong chọn dịch là những cuốn sách được người Việt Nam đọc nhiều nhất, ngang với Đắc Nhân Tâm, Quẳng Gánh Lo Đi, Hạt Giống Tâm Hồn… dù không được giới thiệu quảng bá gì, chủ yếu do truyền miệng vì những cuốn sách này thực sự hay và giúp ích được cho nhiều người – vì người Việt Nam từ trong tiềm thức, bản năng rất muốn, rất thích khám phá, muốn có những trải nghiệm về tâm linh, nhân quả và hiểu về cách sống thuận với những quy luật vô hình của đất trời, vũ trụ.
Gấp cuốn sách lại, tôi rất xúc động, và tự nhiên có một ý tưởng, ước mong thật sự là được chính thức xuất bản cuốn sách quí giá này. Vì trước giờ nhà xuất bản (NXB) First News luôn đi tìm kiếm những cuốn sách hay của các tác giả nổi tiếng trên thế giới về giới thiệu với bạn đọc Việt Nam thì First News rất nên có cuốn sách giá trị do một người Việt Nam dịch, viết này, để bạn đọc có thêm một đầu sách hay cũng như hy vọng có thể giúp được những ai đó trong hoàn cảnh như tôi đã từng tình cờ đọc được.
Cuộc điện thoại lúc 2h sáng
Nhưng suốt một thời gian dài, tôi cùng các cộng sự First News tìm cách liên hệ với dịch giả Nguyên Phong bằng mọi hình thức, dù được biết dịch giả đã rời Việt Nam từ trước hay ngay sau giải phóng. Nhiều người kể rằng, rất khó có ai tiếp cận được với ông khi để cập về việc xuất bản sách, rất nhiều người từng đến gặp, liên hệ với ông về các tác phẩm của ông trong hàng chục năm nhưng đều không được hồi đáp.
Không nản lòng, trong nhiều năm, tôi đã kiên trì tìm nhiều cách tìm kiếm, liên lạc với ông, và sau cùng, ơn đất trời, ông đã nghe cuộc điện thoại tôi gọi từ Việt Nam đến văn phòng ông ở Đại Học Carnegie Mellon ở Mỹ lúc 2h sáng giờ Việt Nam, cuộc nói chuyện kéo dài hàng giờ đồng hồ. Rất mừng vui, sau đó Trí Việt – First News được dịch giả Nguyên Phong – giờ là Giáo sư John Vu, từng là Phó chủ tịch của Boeing, đang là Viện Trưởng Viện Công Nghệ Sinh Học Đại Học Carnegie Mellon, một trong 10 người sáng tạo nhất nước Mỹ đứng sau Bill Gates và Steve Jobs – gửi văn bản ký tên xác nhận đồng ý cho Trí Việt – First News in, xuất bản tất cả các tác phẩm do ông dịch, phóng tác, viết từ trước tới giờ.
Tôi và tất cả anh em Trí Việt đều quá đỗi mừng vì ước mơ đã thành sự thật. Riêng tôi đến giờ còn rất ngạc nhiên, không hiểu sao, cho đến ngay cả lúc này, tôi chưa từng có dịp được gặp Giáo Sư, dù trước đó rất nhiều người, không chỉ ở Việt Nam, Mỹ và Canada… tìm gặp mà không thành – ông đã tin tưởng giao cho tôi và Trí Việt xuất bản tất cả những tác phẩm tâm huyết của mình cùng những hướng dẫn rất tận tình, ân cần, chu đáo. Mãi sau này, sau nhiều lần trò chuyện điện thoại với ông, tôi mới xúc động cảm nhận được một phần lý do.
Biết ơn tấm chân tình của GS John Vu, tôi và các bạn Trí Việt trong nhiều năm đã chuyển, trao tặng cuốn sách này cùng các sách khác của GS John Vu – Nguyên Phong đến các nhà tù trại giam để tặng cho các phạm nhân, các trung tâm cai nghiện ma tuý, các thư viện vùng sâu vùng xa…
NXB Mỹ xin phép dịch cuốn sách sang tiếng Anh
Một điều vô cùng ngạc nhiên, là trên cuốn sách cũ đó, ghi là dịch giả Nguyên Phong dịch từ Journey To The East, nhưng chúng tôi truy tìm trên internet, và liên hệ truy tìm tất cả các NXB của Ấn Độ, Anh, Pháp, Mỹ… lúc bấy giờ, kể cả những NXB đã đóng cửa, mà không tìm được phiên bản gốc, dù là dạng file hay bản in sách cổ.
Mãi sau này, tới năm 2009, cuốn sách kỳ bí này mới “tái xuất” trở lại trên thế giới bằng tiếng Anh, sau khi bản tiếng Việt ra mắt ở Việt Nam gần bốn thập kỷ. Cụ thể NXB Booksurge Publishing (Mỹ) đã tìm mọi cách liên lạc với dịch giả Nguyên Phong suốt một thời gian dài mua bản quyền để xin phép được chuyển ngữ cuốn sách tiếng Việt này ra tiếng Anh với tựa đề ‘Journey To The East’ – Author: Nguyên Phong – phát hành trên Amazon và các nhà sách trên thế giới. Và độc giả Mỹ, Phương Tây rất yêu thích, say mê tác phẩm này.
Một cuốn sách có số phận kỳ lạ
Không chỉ là một trong những cuốn sách xuất sắc về nội dung, “Hành trình về Phương Đông” còn có một số phận kỳ lạ. Và không chỉ bây giờ mà suốt vài chục năm qua rất nhiều diễn đàn trong và ngoài nước đã tranh luận rất nhiều về nguồn gốc, xuất xứ cuốn sách này. Mà người đã tạo ra nó lại yên lặng như không hề có liên quan.
Theo nhiều người nói trước đó, cuốn sách là một phần trong bộ hồi ký nổi tiếng của giáo sư Baird T. Spalding (1857-1953), “Life and Teaching of the Masters of the Far East” (xuất bản năm 1953) ghi nhận đầy đủ về cuộc hành trình gay go nhưng kỳ thú, tràn đầy sự huyền bí ở Ấn Độ, Tây Tạng, Trung Hoa và Ba Tư. Nhưng sự thật sau cùng lại dường như không phải như vậy: Cuốn sách “Hành trình về Phương Đông” này có thể là một cuốn độc lập, nội dung khác hoàn toàn – chỉ liên quan đến cái tên Baird T. Spalding mà thôi.
“Hành trình về Phương Đông” còn khiến nhiều người tò mò không kém là vì dịch giả của cuốn sách là Nguyên Phong, một người nổi tiếng và đầy bí ẩn.
Không xuất hiện trên truyền thông, mà chỉ sống ẩn danh nên có rất nhiều người không biết về dịch giả Nguyên Phong. Nguyên Phong chính là bút danh của Giáo sư John Vu (tên thật là Vũ Văn Du). Ông là một tác giả, dịch giả nổi tiếng của các tác phẩm về văn học, tâm linh phương Đông, giáo dục và công nghệ.
Sinh năm 1950 tại Hà Nội, ông Vũ Văn Du rời Việt Nam du học ở Mỹ từ năm 1968 và tốt nghiệp cao học ở hai ngành Sinh vật học và Điện toán.
Ngoài công việc chính là một kỹ sư cao cấp tại Boeing trong hơn 20 năm, ông vẫn tiếp tục nghiên cứu trong vai trò nhà khoa học tại Đại học Carnergie Mellon và Đại học Seattle. Hơn nữa, ông còn giảng dạy tại một số trường đại học quốc tế tại Trung Hoa, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Đức, Pháp… về khởi nghiệp, giáo dục và lĩnh vực công nghệ phần mềm.
Ông từng giữ vị trí Phó Chủ tịch phụ trách kỹ thuật của Boeing. Ông đã từ chối nhận nhiều giải thưởng uy tín của Mỹ và từ chối các cuộc phỏng vấn của các hãng thông tấn lớn.
Các tác phẩm do ông dịch đã được First News – Trí Việt xuất bản ở VN gồm: “Ngọc sáng trong hoa sen”, “Bên rặng Tuyết Sơn”, “Hoa trôi trên sóng nước”, “Minh triết trong đời sống”, “Đường mây qua xứ tuyết”, “Trở về từ xứ tuyết”, “Khởi Hành”, Kết Nối, Dấu Chân Trên Cát, Kiến tạo thế hệ Việt Nam ưu việt, ‘Huyền thuật và các Đạo sĩ Tây tạng’…
Không phải ngẫu nhiên mà cuốn sách có số phận khá ly kỳ. Trong phần tái bản mới có ghi: “Xuất bản lần đầu ở Ấn Độ năm 1924, “Hành trình về phương Đông” đã gây tranh cãi không chỉ ở nước Anh mà ngay cả ở châu Âu và Mỹ. Sau đó, vì tự ái và sĩ diện, Chính phủ Anh cấm phát hành cuốn sách này ở Anh Quốc, rồi Chiến tranh Thế giới thứ hai xảy ra, cuốn sách không còn được tái bản nữa và thất lạc” .
Có người cho rằng, rất có thể, chính Nguyên Phong là tác giả của cuốn sách, đã viết phóng tác theo sự trải nghiệm tiềm thức của mình. Vì một lý do nào đó – ông đã không thừa nhận điều này – rất có thể khi phóng tác còn khá trẻ, mới 24 tuổi, bản chất khiêm nhường, không muốn để tên mình là tác giả mà mượn tên GS Baird T. Spalding và để mình là người dịch. Thế nên mới có sự “biến mất” bí ẩn của tác giả, NXB (đóng cửa) và ngay cả nguyên tác cũng không lưu lại ở bất cứ thư viện lớn nào trên thế giới. (Tôi hoàn toàn đồng cảm và chia sẻ với Giáo sư nếu điều lý giải này là đúng – vì trước đây, khi còn trẻ, khi dịch, biên tập sách, tôi thỉnh thoảng có đưa vào một số câu châm ngôn mình nghĩ ra khá độc đáo, hợp ngữ cảnh nhưng không dám để tên mà đều ghi: “- Khuyết danh”. Xin bạn đọc lượng thứ).
Giáo sư John Vu là người rất đau đáu đến tương lai đất nước và quan tâm đến hướng đi của thế hệ trẻ Việt Nam, mấy năm trước GS mỗi ngày đều đặn viết trên Facebook cá nhân chia sẻ những hướng dẫn, kinh nghiệm học tập, khởi nghiệp và các vấn đề về công nghệ, giáo dục cho các bạn trẻ Việt Nam, lượng sinh viên Việt Nam theo dõi trên Facebook của Giáo sư lên đến vài trăm ngàn followers, nhưng giữa năm 2016 Giáo sư đột ngột dừng viết Facebook không một lời giải thích làm tất cả mọi người rất ngạc nhiên và cảm giác bị hụt hẫng. Lý do thực sự khiến Giáo sư buộc phải dừng viết Facebook hướng dẫn lớp trẻ Việt Nam là một câu chuyện bi hài chưa từng có tiền lệ liên quan đến Việt Nam mà có thể tôi sẽ chia sẻ sau này.
Cuộc điện thoại cuối cùng với GS John Vu
Sau nhiều năm có nhân duyên được kết nối trò chuyện với GS John Vu, tôi đã từng được chia sẻ tâm sự hàng trăm giờ điện thoại với GS, thường là sau quá nửa đêm về sáng, giờ Việt Nam – khi đó là khoảng giữa giờ sáng hay đầu chiều tại Đại học Carnegie Mellon ở Mỹ, nơi GS đang là Viện trưởng Viện Công nghệ Sinh học.
Tôi đã được nghe GS chia sẻ về rất nhiều chuyện mà có lẽ chưa từng kể với ai, vì GS nói rất ít khi nói chuyện chia sẻ với người Việt từ rất nhiều năm qua, từ sự thật nhân duyên khi viết phóng tác tác phẩm nổi tiếng “Hành trình về Phương Đông” – tác phẩm gối đầu giường đang được yêu thích nhất về khoa học tâm linh của hầu hết độc giả và người Việt Nam khắp nơi trên thế giới nhiều thập kỷ nay – ngay từ khi 24 tuổi, 1974, khi GS tình cờ ghé một tiệm sách cũ nhặt lên một cuốn, đọc như bị thôi miên và về thức đêm viết lại theo ký ức tiềm thức kỳ lạ của mình.
GS kể về ngọn nguồn rõ từng cuốn đã dịch viết, dù đã trải qua thời gian rất lâu “Ngọc sáng trong hoa sen”, “Bên rặng Tuyết Sơn”, “Hoa trôi trên sóng nước”, “Minh triết trong đời sống”, “Đường mây qua xứ tuyết”, “Trở về từ xứ tuyết”, “Dấu Chân Trên Cát”, “Huyền thuật và các Đạo sĩ Tây tạng”…. về lời nguyền tâm linh bí mật ngôi mộ Tần Thuỷ Hoàng, về bài học Tam Quốc Diễn Nghĩa, từ đập thuỷ điện Cảnh Hồng, Vân Nam Trung Quốc dẫn đến nguyên nhân hạn hán, ngập mặn ở các tỉnh miền Tây Đồng Bằng Sông Cửu Long, từ câu chuyện ở quảng trường Thiên An Môn đến những người tập Pháp Luân Công ở Trung Quốc, từ ước mơ của GS đối với sự rèn luyện khởi nghiệp của giới trẻ sinh viên Việt Nam đến mong muốn hướng đi của quê hương đau đáu Việt Nam, so sánh nền giáo dục và triết học trong giáo dục của các quốc gia, phân tích tình hình thế giới từ Phi Châu đến Trung Đông, sự tiên đoán suy thoái kinh tế sẽ xảy ra ở Châu Âu, sự trúng cử định mệnh và động lực tầm nhìn khoa học xuyên suốt kỳ lạ của Tổng thống Donald Trump khi muốn đưa nước Mỹ giữ vững vị trí số 1 thế giới đúng như lời hứa “Make America Great Again”, đến lời cảnh báo cuộc tháo chạy của các nhà máy lớn, công xưởng của công ty hàng đầu nước Mỹ ra khỏi Trung Quốc vài năm trước khi xảy ra cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Trung… và cả bí mật nguyên nhân vì sao GS dừng không viết Facebook tiếng Việt trên mạng xã hội dù hàng ngàn bạn trẻ Việt Nam vẫn đang mong chờ…
Trong tất cả các cuộc trao đổi qua điện thoại và email, GS luôn vô cùng nhẹ nhàng và khiêm tốn, trong từng câu từng chữ, dù tôi nhỏ tuổi hơn GS rất nhiều nhưng GS luôn gọi bằng “anh”. Các chủ đề nói chuyện thường là khi tôi hỏi, lúc thì GS kể, có những cuộc điện thoại kéo dài nhiều tiếng đồng hồ kết thúc khi gần sáng. Tôi đã thật xúc động vì không thể nghĩ người đang nói chuyện rất cởi mở, chân tình với mình lại là một nhà khoa học lừng danh thế giới đứng Top 10 nước Mỹ, từng là Phó chủ tịch tập đoàn máy bay Boeing hàng đầu của Mỹ và hiện đang là Viện trưởng Viện Công nghệ Sinh học của một trường đại học danh tiếng uy tín thứ tư nước Mỹ.
Vào một tối Thứ Bảy yên tĩnh sau ngày cuối bận rộn, bất ngờ vào lúc hơn 11h đêm, tôi nhận được tin nhắn – lần đầu tiên tôi nhận được tin nhắn qua điện thoại của GS từ Carnegie Mellon: “Anh Phước. Tôi đang ở trường thu dọn vật dụng sách vở, cuối tháng này là ngày cuối cùng ở Carnegie Mellon. Tôi sẽ rời xa và tìm một nơi cách biệt để tĩnh lặng thiền”.
GS chưa từng dùng điện thoại nhắn tin, mà thường dùng email trao đổi trong nhiều năm và trò chuyện trực tiếp khi tôi canh giờ gọi. Linh cảm trực giác báo cho tôi biết hôm nay là một ngày rất đặc biệt – nên tôi liền chọn một chỗ yên tĩnh và gọi cho GS, và dùng một điện thoại khác để ghi lại lời GS vì sợ rằng mình sẽ quên, điều mà trước nay tôi chưa từng làm, vì vẫn luôn tin còn nhiều dịp được nói chuyện với GS nữa – còn lần này linh tính tôi sực nhớ tôi đã nghe GS trong một vài lần trò chuyện đã đề cập đến ngày được “rời xa trần thế” để thiền định cho hành trình sắp tới này rồi…
Hai năm về trước lần đầu khi nghe GS nói về điều này tôi đã hỏi: Vì sao anh lại muốn trở về? Khi anh đã làm được rất nhiều việc đủ mọi lĩnh vực mà trên đời rất hiếm người làm được?
GS đáp: Chúng ta có hai thế giới cần khám phá và trải nghiệm, một là ở thế giới này cần làm tất cả những điều cần làm – hai là một thế giới nội tâm bên trong chúng ta…
Nguyễn Văn Phước (Người sáng lập, CEO của Công ty Sáng tạo văn hóa Trí Việt – First News)
Tác giả đăng trên Facebook Nguyễn Văn Phước, gửi TTVN biên tập.