Thời mà đôi chân “ma thuật” với những kỹ thuật dắt bóng uyển chuyển, lắt léo như đang nhảy vũ điệu samba của Pele giờ có thể lui vào quá khứ, bóng đá đại hiện đại nay đề cao tốc độ. Bằng chứng là không chỉ các tiền đạo mà những trung vệ, hậu vệ xuất sắc nhất World Cup 2014 đều sở hữu tốc độ trên 30km/h.
Mats Hummels, Raphaël Varane và Ron Vlaar – ba trong số những trung vệ xuất sắc nhất World Cup 2014 đều từng đạt tốc độ 31 km/h. Trong trận mở màn World Cup 2014 của ĐT Hà Lan, tiền vệ Arjen Robben đã ghi bàn thắng nhấn chìm đội tuyển Tây Ban Nha, thiết lập một kỷ lục chạy nước rút lên tới 37km/h trong một pha bứt phá, và trở thành cầu thủ có tốc độ nhanh nhất trong lịch sử bóng đá thế giới.
Các nhà khoa học đã dựa trên việc quan sát và nghiên cứu các giải đấu ở Premier League cho thấy, các cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp hiện nay đang chạy nước rút ngày càng nhiều và đòi hỏi sức bền nhiều hơn. Và nó đang khiến môn thể thao Vua này thay đổi rất nhanh chóng, khi tốc độ có thể “lấn lướt” kỹ thuật chơi bóng.
Tốc độ hay kỹ thuật quyết định?
Nếu bạn là một fan hâm mộ bóng đá, bạn có thể nhận thấy các trận bóng đá trong các giải đấu châu Âu đã thay đổi, và cường độ vận động của các cầu thủ bóng đá thay đổi một cách mạnh mẽ.
Thời mà đôi chân “ma thuật” với những kỹ thuật uyển chuyển, lắt léo như đang nhảy vũ điệu samba của Pele giờ có thể lui vào quá khứ, cất giữ trong những shoot hình đi vào lịch sử để những ai ưa hoài niệm có thể lật giở xem. Cầu thủ thời Y2K cần đến tốc độ và họ coi sở hữu tốc độ cũng là một khả năng trời phú. Vì vậy bóng đá hiện đại cần những cầu thủ sở hữu tốc độ Nhanh, nhanh và nhanh.
Các trận đấu diễn ra không chỉ trong hiệp chính, mà các cầu thủ còn phải chiến đấu thêm 30 phút hiệp phụ với rất nhiều nỗ lực để tránh “va” phải “màn so trí” căng thẳng trong những phút luân lưu. Không những thế, các nhà khoa học quan sát ngay cả vào những thời điểm hai bên so găng với bóng liên tục từ 10-15 phút ở các hiệp phụ, họ nhận thấy các cầu thủ trên sân vẫn giữ phong độ sung sức như đang đá ở hiệp một.
So sánh điều này với các trận đấu bóng đá trong những năm 1980, nơi cường độ vận động không thay đổi nhiều trong suốt toàn bộ trận đấu, các cầu thủ thời ấy chỉ chạy trung bình 6-7km mỗi trận. Nhưng hiện giờ, cầu thủ thời nay phải di chuyển trên sân gần gấp đôi từ 11-12km, trong đó 15% là những hoạt động tăng tốc và 4-5% là những pha bứt phá thần tốc hơn 30km/h.
Một nghiên cứu mới đây cho thấy số lần chạy nước rút ở Giải Ngoại hạng Anh đã tăng 50% trong vòng 10 năm, Nghiên cứu này dựa trên quan sát và phân tích 473 cầu thủ trong giải Premier League. Các nhà khoa học cũng nhận thấy rằng chạy nước rút cường độ cao cũng phải trả một cái giá: Sau vài phút chạy nước rút, cầu thủ sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì thể lực và tốc độ vào 5 phút kế tiếp.
Tiến sĩ Marije Elferink Gemser (ĐH Groningen, Hà Lan) đã thu thập dữ liệu gene của hàng trăm cầu thủ trẻ và theo dõi họ trong vòng 10 năm, bà đã khám phá ra rằng, yếu tố mang lại sự khác biệt và chênh lệch lớn nhất giữa các cầu thủ xuất sắc và những cầu thủ tầm trung chính là Tốc độ.
Tốc độ cũng là một thiên bẩm
Nghiên cứu mới làm sáng tỏ một lý do là tại sao trong bóng đá hiện đại thường xuất hiện hiện tượng như thể cầu thủ đang ở hai thái cực, hoặc chạy “hùng hục” trên sân với cường độ cao hoặc gần như “thư thái” dạo bộ vài phút … ngắm đồng đội và đối phương.
“Nhìn chung, tốc độ của bóng đá đã tăng lên đáng kể và có vẻ như cường độ vận động cao gần như diễn ra liên tục trong bóng đá, đó là đặc điểm của bóng đá hiện đại ngày nay, đã được thay thế bằng nhiều thời điểm chạy nước rút và tiếp theo sau là thời gian nghỉ ngơi”, nhà nghiên cứu Magni Mohr (Đại học Faroe) cho biết.
Nghiên cứu cho thấy rằng, chỉ vài phút chạy nước rút sau đó sẽ khiến cầu thủ tạm thời bị “đơ”. Vì vậy, mỗi khi không có bóng, các cầu thủ thường tận dụng thời gian để… đi bộ trên sân và dưỡng sức.
Nhà khoa học Magni Mohr đã nghiên cứu và phân tích hành vi của cầu thủ trong một loạt các trận đấu tại giải Premier League từ năm 2010 đến năm 2012. Mohr đồng thời cũng là một huấn luyện viên thể chất ở Chelsea FC từ năm 2008 đến năm 2011.
Dựa trên những kinh nghiệm có được, ông cho biết: “Khi xem Champions League, bạn thường được bình luận viên thông báo rằng cầu thủ A, hoặc B chạy 9-10 km trong suốt trận đấu. Theo tôi, điều đó không quan trọng mà hãy xem các cầu thủ chơi hiệu quả thế nào trong những thời điểm vận động cường độ cao”.
Nghiên cứu của Peter Krustrup (Đại học Đan Mạch) cho thấy trạng thái mệt mỏi kéo dài ở các cầu thủ sẽ xảy ra từ 20 đến 25 phút cuối cùng của trận đấu. Điều này cho thấy rằng, tốc độ và thể lực là hai yếu tố vô cùng quan trọng để quyết định thành bại của trận đấu, và bàn thắng thường được ghi từ những cầu thủ thay thế trong hiệp hai.
“Hiện tại có một xu hướng là rất nhiều bàn thắng được ghi trong 15 phút cuối cùng của trận đấu”, Krustrup nói, tại UEFA Euro 2016, 26% các bàn thắng đã được thực hiện sau phút 75 của trận đấu. Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí khoa học Science and Medicine in Football.
Giáo sư Stefan Szymanski (ĐH Michigan, Mỹ) sau khi thu thập dữ liệu khoảng 2.000 trận đấu ở giải Premier League từ 2005-2012 đã phát hiện rằng, trong cuộc so găng đối đầu giữa hai cầu thủ khi làm chủ bóng, ai có tốc độ di chuyển nhanh hơn sẽ có xác suất giành chiến thắng cao hơn tới 17,8%.
Năm 2013, các nhà nghiên cứu ở ĐH Oklahoma (Mỹ) đã công bố một báo cáo về sự thay đổi thể chất của một nhóm cầu thủ bóng bầu dục sau 4 năm tham dự chương trình tập luyện cường độ cao với mục đích cải thiện sức mạnh và tốc độ. Kết quả là họ rất khỏe, nhưng tốc độ chẳng được cải thiện chút nào. Vì vậy mới nói, tốc độ cũng là một yếu thiên bẩm trong bóng đá.
Xuân Trường