Cửa hàng cà phê này bán 200 mùi đựng trong những lọ thủy tinh nhỏ để bạn có thể thưởng thứ khi nghỉ ngơi thư giãn tại cửa hàng.
Supersense, một cửa hàng nằm trong khu phố Leopoldstadt của thủ đô Vienna (Áo) là một nơi đặc biệt vì rất khó để nhận biết được loại hình kinh doanh của nó.
Đó là một quán cà phê dành cho người sành ăn, một phòng thu, một gian hàng ảnh, và một số sản phẩm in ấn… tất cả được hòa quyện trong cùng một không gian với bộ sưu tập các mặt hàng kỳ lạ và cổ điển. Đây là nơi bạn có thể lang thang đi dạo, dành thời gian cả buổi chiều khi có cơ hội đến nước Áo.
Nhưng mặt hàng thú vị nhất của cửa hàng Supersense lại là “bộ kit mùi ký ức”.
Bạn đã bao giờ ngửi thấy mùi của than đốt và ngay lập tức nhớ đến lò nướng thịt béo ngậy ở công viên khi còn nhỏ và nhớ đến trò chơi đánh bóng cùng vui vẻ bên gia đình?
Đó là ý tưởng đằng sau bộ kit nhớ mùi. Bộ kit được phát triển bởi Sissel Tolaas, một nghệ sỹ người Na Uy đồng thời là nhà nghiên cứu, người được biết đến như một “chuyên gia về mùi”.
Trong xưởng thí nghiệm của mình, cô đã sử dụng kiến thức nền tảng hóa học để vừa có thể tạo ra và vừa tái tạo được các loại mùi. Tolaas đã tạo ra một thư viện chứa hơn 7.000 mùi đựng trong các bình thủy tinh nhỏ, từ mùi của chó, của rác thải tới mùi của các loài hoa và mùi cà phê. Trong những năm gần đây, cô còn nghĩ ra cách để tạo ra “mùi thành phố” – những gì bạn có thể ngửi thấy trên đường phố ở thành phố New York (Mỹ) hoặc Cape Town (Nam Phi).
Năm ngoái, trong một chương trình của bảo tàng ở Đức về Thế chiến thứ nhất, cô đã tái tạo lại mùi khí đốt của mù tạt để gợi lại thời kỳ cuộc chiến. Những người tham dự nhanh chóng bị choáng váng vì mùi rất khó chịu.
Đối với bộ dụng cụ nhớ mùi, Tolaas đã tạo ra những mùi “trừu tượng” – về cơ bản những mùi vị này bạn chưa từng ngửi trước đây và do đó không có trong ký ức. Mỗi bộ chỉ chứa một số lọ mùi nhỏ.
Khi điều gì đó xảy ra, một sự kiện quan trọng mà bạn muốn nhớ, như một đêm tự do lang thang ngoài phố với mọi thứ diễn ra theo đúng cách của bạn, hay một cuộc leo núi, một chuyến đi phượt tuyệt vời… bạn chỉ cần mở nắp lọ đựng mùi ra và ngửi.
Theo Supersense, bộ kit mùi ký ức sẽ liên kết với hương thơm đó. Sau này khi bạn muốn nhớ lại những khoảnh khắc quan trọng, bạn chỉ cần ngửi lại mùi đã lưu trong bộ kit và mọi thứ như ùa về.
Có cơ sở khoa học chứng minh ý tưởng của Tolaas. Theo nhà nghiên cứu Amanda White tại Đại học Y Penn State cho biết: “Nhiều nghiên cứu đã cho thấy mùi kích hoạt những ký ức về cảm xúc sống động hơn và làm cho cảm giác chân thực hơn, đồng thời mùi lưu giữ theo thời gian lâu hơn thông qua việc bạn chỉ tiếp xúc với hình ảnh”.
Các nhà khoa học còn phát hiện ra rằng những ký ức gây ra bởi mùi có liên quan đến hoạt động của não nhiều hơn chính bản thân mùi vừa được ngửi. Ví dụ, hương thơm của hoa hồng gợi lên một phản ứng mạnh mẽ hơn là một từ “rose” đơn giản.
Điều tương tự dường như vẫn đúng với những kỷ niệm không mấy tốt đẹp. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Clinical Psychiatry năm 2003 đã ghi nhận ba trường hợp điển hình, các mùi hương gây ra các triệu chứng rối loạn tinh thần, căng thẳng sau chấn thương và gợi nhớ các ký ức tiêu cực.
Thật vậy, theo báo cáo của Wired UK vào năm 2010 nhiều bác sĩ tâm thần đã yêu cầu Tolaas giúp đỡ các bệnh nhân của họ xử lý các ký ức bị trấn áp bằng cách tạo ra mùi kích hoạt sự ghi nhớ của não bộ.
Tolaas nói với Wired UK vào thời điểm đó: “Chúng tôi có một trường hợp tại Berlin, nơi một cậu bé đã nhìn thấy kẻ giết người bằng một cái gạt tàn thuốc lá. Tôi đã tạo ra 50 biến thể của chiếc gạt tàn và trên biến thể thứ 20 thì cậu bé này đã có thể nhớ ra ai là kẻ giết người.”
Sơn Tùng