Đêm 14 và 15/12, người yêu thiên văn Việt Nam có cơ hội được chứng kiến trận mưa sao băng Geminids, trận mưa sao băng đẹp nhất trong năm.
Từ nhiều năm nay, Geminids luôn được coi là một trong hai mưa sao băng lớn nhất hàng năm cùng với Perseids (tháng 8). Người yêu thích bầu trời có cơ hội quan sát mưa sao băng Geminids từ khoảng ngày 4 tới 17 tháng 12. Cực điểm của hiện tượng này sẽ rơi vào khoảng ngày 14, 15 với thời điểm quan sát lý tưởng nhất là rạng sáng ngày 15/12. Không bị ánh Trăng cản trở, ở những nơi ít ô nhiễm và lý tưởng về thời tiết, người quan sát có thể thấy từ 100 đến 120 sao băng mỗi giờ.
Tin tốt cho trẻ em hoặc những người không thích thức khuya, không thể thức khuya là mưa sao băng Geminids bắt đầu đạt đỉnh vào khoảng thời gian từ 21h đến 22h ngày 14/15, tạo thuận lợi cho những người yêu thiên văn muốn ngắm trận mưa sao băng tuyệt đẹp này.
Tuy vậy, đỉnh cao của mưa sao băng Geminids, thời điểm mà những vệt sao băng vụt qua bầu trời nhiều nhất là vào 2h sáng ngày 15/12. Nếu bạn đam mê và ham thích sao băng, thời điểm rạng sáng này là khoảng thời gian tuyệt vời nhất để thưởng thức.
Khác với hầu hết các mưa sao băng định kỳ hàng năm khác có nguồn gốc là mảnh vụn của các sao chổi để lại khi đi qua quĩ đạo Trái Đất, Geminids được gây ra bởi các mảnh của một tiểu hành tinh tên là 3200 Phaethon – một thiên thể với đường kính khoảng 5km và có chu kỳ quĩ đạo quanh Mặt Trời là 1,4 năm.
Năm nay, ngày xảy ra cực điểm của mưa sao băng Geminids rơi vào khoảng thời gian tương đương với đấu tháng âm lịch, Mặt Trăng hoàn toàn không có mặt trên bầu trời vào thời gian quan sát. Đây là một điều đáng mừng bởi các sao băng sẽ không bị che khuất bởi ánh sáng của Mặt Trăng. Mặc dù vậy, đừng quên rằng điều kiện thời tiết đóng vai trò rất quan trọng, bạn chỉ có thể nhìn thấy sao băng nếu trời không có hoặc rất ít mây. Bên cạnh đó là vấn đề ô nhiễm khí quyển do bụi và ánh sáng ở các thành phố. Càng ở xa đô thị, khả năng quan sát càng cao.
Dựa vào tên gọi của mưa sao băng này, chúng ta có thể thấy ngay nó có trung tâm nằm ở khu vực chòm sao Gemini (ở Việt Nam thường dịch là Song Tử). Đây là một chòm sao khá dễ nhận diện với hai sao rất sáng là Pollux và Castor như bạn có thể thấy trong hình dưới.
Trong toàn bộ thời gian giữa tháng 12 này, chòm sao này luôn ở trên bầu trời mỗi đêm. Nó nằm ở hướng đông vào lúc trước nửa đêm, lên tới đỉnh đầu vào khoảng 1h sáng và sau đó đi dần về bầu trời phía Tây. Hãy nhìn lên gần như ngay đỉnh đầu của mình và tìm chòm sao Gemini như hình ảnh trên. Tất nhiên, trên thực tế thì trong vài đêm trước và sau đêm cực điểm này bạn vẫn có thể quan sát thấy một số sao băng của hiện tượng.
Năm nay, các chuyên gia cũng như người yêu thiên văn tiếp tục hi vọng có thể bắt gặp hiện tượng thú vị trong trận mưa sao băng Geminids, đó là hiện tượng vệt sao băng “Earthgrazer”, sao băng “gặm Trái đất”. Đây là những ngôi sao băng bay rất chậm theo phương ngang, gần như nhập vào đường chân trời.
Hãy theo dõi thời tiết trước khi dành một đêm của bạn cho hiện tượng này. Nếu trời có mưa hoặc mây mù hay sương quá dày đặc bạn sẽ không có cơ hội quan sát. Nói một cách dễ hiểu hơn, hãy tự kiểm tra bằng cách đứng dưới bầu trời đêm khoảng 3′ cho mắt bạn quen với bóng tối và đếm thử số sao trên trời. Nếu bạn không đếm được vài chục sao ở khu vực cần quan sát thì có nghĩa là cũng không mấy hi vọng thấy được sao băng. Bạn không cần bất cứ dụng cụ nào để quan sát hiện tượng này, chỉ cần chuẩn bị áo ấm, một chiếc ghế hay giường gấp để có tư thế thoải mái nhất, và tất nhiên cũng nên lưu ý an toàn cá nhân nếu không quan sát ở nhà của mình.
Chúc các bạn may mắn!
Theo Hội thiên văn học trẻ Việt Nam – VACA