Khi đối mặt với thủ thành đối phương khi đá penalty, những cầu thủ thực hiện cú sút sẽ đối mặt với vô vàn áp lực về tinh thần cũng như tâm lý. Vậy những áp lực đó là gì và họ giải quyết vấn đề này như thế nào?
Trong bóng đá, ở mỗi trận đấu quan trọng, khi cả 2 đội bóng bất phân thắng bại ở cả hai hiệp thi đấu chính và phụ thì bắt buộc phải dùng đến loạt sút 11 m để phân định thắng thua giữa 2 bên. Đây là một công việc gì không hề dễ dàng, có người thành công, có người thất bại vì họ vừa trải qua 120 phút thi đấu vô cùng mệt mỏi khiến nên khi thực hiện sút luân lưu, rất nhiều cầu thủ đều căng thẳng và hồi hộp. Đây là điều không thể tránh khỏi với đại đa số cầu thủ bóng đá trên thế giới.
Dưới góc độ khoa học mà xét, các chuyên gia tâm lý học nói gì về về tâm lý căng thẳng của các cầu thủ bóng đá khi đối mặt với thủ môn đối phương trên loạt sút luân lưu 11 m?
Theo nghiên cứu của các nhà tâm lý học, có 2 nhân tố ảnh hưởng đến các cầu thủ mỗi khi thực hiện các cú đá ở chấm 11 m:
Nhân tố khách quan:
Ở mỗi trận đấu lớn và căng thẳng, các cầu thủ không chỉ chịu áp lực từ việc thi đấu trên sân mà xung quanh họ là hàng nghìn, hàng triệu người hâm mộ đang la hét và hàng trăm triệu người trên khắp thế giới đều đang dõi theo từng động tác nhỏ nhất với hy vọng cầu thủ của mình thực hiện thành công việc sút tung lưới đối phương nên việc họ bị căng thẳng và lo lắng là điều không thể tránh khỏi.
Không chỉ có những cổ động viên, họ còn chịu áp lực từ các đồng đội cùng đội ngũ ban huấn luyện – những người đã đặt trọn niềm tin vào các cầu thủ. Vì vậy việc thành công hay thất bại trong những tình huống sút 11 m còn đều phụ thuộc vào nhiều yếu tố: bản lĩnh, sự tự tin, bình tĩnh cộng thêm sự may mắn hoặc căng thẳng, áp lực hay kém may mắn.
Nhân tố chủ quan (chính):
Trên tờ Independent, các chuyên gia bóng đá Anh đã đưa ra lời khuyên thẳng thắn rằng các cầu thủ nêm luyện cho mình một “tinh thần thép” khi đối mặt với thủ môn đối phương: “Hãy lờ thủ môn đi, coi như họ không tồn tại vì chính thủ môn là một trong những nguyên nhân khiến các càu thủ mất bình tĩnh nhất.
Tiếp đó, hãy sút theo đúng hướng mà mình đã định trong đầu trước khi sút là xong.”
Lời khuyên này nghe có vẻ dễ dàng thực hiện nhưng vấn đề chính ở đây là việc thực hiện sẽ ra sao. Vì theo một nghiên cứu cho thấy, các cầu thủ thường rơi vào tình trạng lo âu, căng thẳng và mất tập trung khi đối mặt với thủ môn xuất phát từ chính việc quan sát thủ môn của đối phương, không biết họ có đoán được hướng sút của mình hay không. Thay vì giữ một tinh thần thoải mái thì họ lại lo lắng khi chú ý đến thủ môn, điều này khiến cú sút không được như mong muốn.
Chuyên gia tâm lý thể thao tại Đại học Exeter (Anh), Greg Wood cho biết: “Hầu hết trong mọi trường hợp, sự chú ý của cầu thủ đến thủ môn làm gián đoạn ý định ban đầu và khiến khả năng bóng bay vào người thủ môn hay ra ngoài tăng cao hơn hơn bình thường.”
Trong nhiều giải đấu lớn, không ít những trường hợp thủ môn đánh lạc hướng các cầu thủ thực hiện cú đá ở chấm 11m, nổi bật là pha đánh lừa ngoạn mục của thủ thành Bruce Grobbelaar của câu lạc bộ Liverpool trước AS Roma trong khuôn khổ UEFA Champion Leauge năm 1984 hay thủ thành Fabian Barthez (Manchester United) lừa cầu thủ đối phương khi thực hiện quả 11 m tại giải Ngoại hạng Anh 2001 – 2002.
Video: Pha cứu thua trên chấm 11m của thủ thành Fabian Barthez
Chuyên gia Greg Wood cho biết thêm: “Bằng những động tác tay chân, thủ thành hoàn toàn có thể đánh lạc hướng cầu thủ thực hiện cú đá luân lưu, thậm chí còn tạo thêm tâm lý căng thẳng cho đối phương.”
Như vậy, 3 yếu tố người hâm mộ, đồng đội và huấn luyện viên cùng thủ thành đối phương đã tạo nên tâm lý căng thẳng cho các cầu thủ khi sút luân lưu 11 m.
Vậy, các cầu thủ giải quyết vấn đề này như thế nào?
Nhà nghiên cứu tâm lý học thể thao Recep Gorgulu và giáo sư Tim Woodman đều khẳng định rằng cách để một cầu thủ thực hiện thành công 1 cú sút 11 m nằm ở chỗ anh ta dùng chính não bộ của mình để “thực hiện” cú sút theo 2 bước rõ ràng:
- Bước 1: Xác định tất cả các phương án có thể thực hiện thành công pha sút phạt.
- Bước 2: Tưởng tượng tất cả kịch bản dẫn đến việc sút hỏng rồi xác định nhanh chóng những yếu tố gây cản trở đó và sau đó là thời gian thực hiện bước đầu tiên.
Hai bước thực hiện này diễn ra đông thời và diễn ra trong thời gian rất nhanh để khi tiếng còi của trọng tài vang lên thì họ đã thực hiện xong 2 bước đã đặt ra rồi sau đó thực hiện cú sút theo hướng mà mình đã xác định.
Nói tóm lại trước khi thực hiện bất cứ một cú sút 11m nào, các cầu thủ phải làm được 3 bước sau:
- Đầu tiên: Loại bỏ những tiếng la hét, cổ vũ từ cổ động viên cùng những hy vọng củ đồng đội, huấn luyện viên ra khỏi đầu.
- Tiếp theo: Tưởng tượng thủ môn đối phương không tồn tại; chỉ có mình, trái bòng và khung thành bỏ trống.
- Cuối cùng: Xác định hướng sút mà ban đầu mình đã đặt ra.
Khi kết hợp tốt 3 bước trên thì việc ghi bàn là không thành vấn đề, tuy nhiên để có thể thực hiện được việc này trong một khoảng thời gian ngắn thì không phải cầu thủ nào cũng có thể làm được, những ai phải thật sự bình tĩnh và điềm đạm cùng óc tư duy mới có thể làm được nên số cầu thủ không sút trượt 1 quả penalty nào trong sự nghiệp là điều vô cùng hiếm.
Video:
Sơn Tùng