Dị ứng với ma? Kỳ lạ nhưng có lẽ là thật.
Vũ trụ có đầy rẫy những bí ẩn đang thách thức những hiểu biết của chúng ta hiện nay. Trong chuyên mục “Khoa học siêu thường” Đại Kỷ Nguyên thu thập các câu chuyện về những hiện tượng lạ thường để kích thích trí tưởng tượng và mở ra những khả năng chưa từng nghĩ đến. Chúng có thật hay không? Bạn là người quyết định.
Câu chuyện của những người nhạy cảm khác thường
Emily là một nhà văn du ký [1], và cô tin rằng mình có một độ nhạy cảm đặc biệt với những địa điểm được cho là bị ma ám.Cô nói rằng trong cả cuộc đời mình cô đã sống “quá đồng cảm”. Chẳng hạn, nếu ai đó đang bị đau đầu mà bước vào phòng cô, thì Emily cũng có thể bị đau đầu lây, hay nếu ai đó đang bị đau lưng, lưng cô sẽ bắt đầu đau ngay khi cô nhìn vào mắt họ.
Emily thường bị hành hạ bởi chứng viêm đại tràng co thắt và hiện giờ còn mắc thêm chứng đau cơ xơ hóa. Khi cơn đau kinh niên bùng phát, thì độ nhạy cảm tinh thần của cô sẽ lên đến mức đỉnh điểm. Cô có thể cảm nhận được những nguồn năng lượng cảm xúc từ những ngôi nhà mà cô chưa từng đến.
Cô đã chứng kiến hiện tượng đài radio và những vật dụng khác di chuyển trước sự hiện diện của cô. Cô tin rằng mình từng tiếp xúc với các linh hồn. Emily tự hỏi mức độ nhạy cảm lâu năm của cô có liên hệ với những trải nghiệm kỳ dị này hay không?
Hank sở hữu một doanh nghiệp nhỏ. Khi lên 5 tuổi, anh đã gặp một tai nạn ô tô và bị chấn thương ở đầu. Từ thời điểm đó, anh nói, anh đã phát triển được khả năng cảm nhận cảm giác của người khác. Hank không hề nhận ra điều không bình thường này cho tới khi gặp một người anh cho là có khả năng thần giao cách cảm, và người này đã giúp anh rèn giũa khả năng của mình.
Ngày nay, Hank có một nhóm những người bạn như vậy, và rất nhiều người trong số họ nói rằng mỗi khi họ xuất hiện, thì đồng hồ đeo tay, máy tính, và các thiết bị khác sẽ gặp sự cố.
Sally đã li dị và có ba đứa con trưởng thành. Cô bị dị ứng từ bé, cũng giống như những người khác trong gia đình cô. Cô cho rằng bản thân mình khá nhạy cảm với điện vì người thủ thư nơi cô sống luôn muốn cô đứng tránh xa ra, bởi lẽ mỗi khi cô đến gần, các mục lục điện tử online sẽ gặp sự cố. Đôi lúc Sally cảm thấy sự hiện diện của ai đó mặc dù không có ai ở xung quanh, hay nghe thấy một giọng nói mà không có nguồn gốc rõ ràng. Những cảm nhận này đã xảy ra trong suốt cuộc đời cô, đặc biệt khi cô trải qua một giai đoạn khó khăn trong cuộc hôn nhân của mình.
Edward là một bác sĩ, anh thích thể thao và có sức khỏe tốt, mặc dù trong vòng 15 năm qua anh mắc phải một triệu chứng gọi là tình trạng nhạy cảm đa hóa chất (multiple chemical sensitivity).
Hiện nay anh chỉ tiếp xúc với chất tẩy, sơn, thuốc trừ sâu, và nước hoa, đồng thời anh cũng vận hành một phóng khám cho những người đang phải trải qua tình trạng tương tự. Đôi lúc, Edward kể lại, anh cảm thấy sự hiện diện của một cái gì đó vô hình hoặc nhìn thấy một bóng hình. Một số bệnh nhân của anh cũng đã kể lại các trải nghiệm tương tự.
Bốn người kể trên là điển hình cho rất nhiều các trường hợp tương tự. Tôi đã phỏng vấn và trao đổi thư từ với những trường hợp như vậy trong một cuộc nghiên cứu về những cảm nhận dị thường vốn đã được tiến hành trong suốt 15 năm qua.
Những người được hỏi thường báo cáo một hoặc nhiều triệu chứng sau đây: dị ứng, đau kinh niên, mệt mỏi kinh niên, đau nửa đầu, và khó ngủ. Họ cũng báo cáo có sự nhạy cảm cực đại trước ánh sáng, âm thanh, mùi hương, kết cấu—và cảm nhận.
Trong hầu hết các trường hợp, họ thường tỏ ra là những người thân thiện, biết mình biết người, và hòa đồng khá tốt với môi trường xung quanh. Tuy nhiên, nhận thức của họ lại luôn ẩn chứa những câu hỏi như: Chuyện gì đang diễn ra vậy? Những người này phải chăng bị hoang tưởng? hay có thiên hướng ảo tưởng? hay là bị ám ảnh bởi sức khỏe bản thân?
XEM THÊM: Sự phức tạp và mãnh liệt trong cảm xúc của những đứa trẻ thiên tài
Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã bắt đầu nghi ngờ rằng có lẽ “một ngành khoa học thần kinh về mức độ nhạy cảm,” khi kết hợp các nhân tố của tự nhiên (nature) và nuôi dưỡng (nurture), có thể lý giải được những nhận thức kỳ lạ này tốt hơn so với những cách trả lời mang tính tiêu chuẩn khác.
Hiển nhiên, rất nhiều người có khả năng đánh lừa bản thân một cách vô thức hoặc lừa dối người khác một cách ý thức. Nhưng cũng đáng để xem xét xem liệu một vài cá nhân có khả năng phản ứng trước các kích thích bên ngoài, cũng như một người mắc chứng đau nửa đầu có thể phản ứng trước ánh sáng, âm thanh, mùi vị, hay các thay đổi trong khí áp hay không. Theo cách hiểu này, cái mà chúng ta phân tách ra thành cảm giác “ngoại lai” có thể không nhất định là như vậy. Thay vào đó, nó có thể hình thành một cách nhận thức mà, trong khi khá lạ lẫm đối với hầu hết con người chúng ta, thì lại hoàn toàn tự nhiên đối với một số người, nếu xét đến cách thức vận hành đặc thù của não bộ, cơ thể, và cảm xúc của họ.
Chúng ta đều khác biệt
Chúng ta đều biết rằng một số người sở hữu các giác quan cực kỳ sắc bén. Những người có thể phát hiện ra một thành phần vi lượng trong một bữa ăn tổng hợp, hay có thể phản ứng dữ dội khi nhìn thấy một loại vải nào đó cứ như thể nó đang tấn công họ. Trong suốt cuộc đời, chúng ta phản ứng với các loại và mức độ cảm xúc khác nhau. Phụ nữ thường nhạy cảm hơn đàn ông, mặc dù độ nhạy cảm của họ sẽ dao động lên xuống trong các giai đoạn dậy thì, rụng trứng, mang thai, và mãn kinh.
Do ảnh hưởng của yếu tố di truyền, môi trường bản thân, hay chỉ đơn giản là tuổi tác, độ nhạy cảm của một người sẽ không bao giờ giữ nguyên ở một trạng thái cân bằng. Hãy thử nghĩ về việc bạn bị cận thị nặng hơn so với 10 năm về trước, hay những người mất đi thị lực có thể tăng cường khả năng nghe hoặc ngửi một cách sắc bén hơn.
Nếu bạn nhớ chương trình truyền hình M*A*S*H, bạn sẽ có thể hồi tưởng lại nhân vật Radar O’Reilly và cách anh có thể nghe tiếng máy bay trực thăng tiếp cận bệnh viện phẫu thuật trước tất cả những người khác. Một số người có thể làm được như vậy. Chúng ta đều biết về những người có phản ứng nhanh hơn những người khác—một đặc điểm thường xuất hiện vào thời thơ ấu.
Vào năm 2011, trang Psychology Today (Tâm lý học ngày nay) đã đăng một bài viết có tựa đề “Giác quan và độ nhạy cảm,” trong đó cung cấp tư liệu về cách thức những người cực kỳ nhạy cảm trải nghiệm thế giới, và điều này hơi có phần giống với câu chuyện cổ tích “Công chúa và hạt đậu.” Họ thường có thể nhận ra rất nhiều thứ nhanh hơn và đầy đủ hơn, bao gồm cả cảm xúc của riêng họ và của những người khác.
Thực tế của vấn đề là (như câu chuyện ở trang bìa tờ tạp chí New Scientist đã chỉ rõ), “Không có hai người nào có thể sống trong cùng một thế giới giác quan. … Khi một người nhìn nhận rằng hầu như tất cả mọi thứ chúng ta biết về bản thân và thế giới là dựa vào thông tin thu thập được qua các giác quan, thì thực tế là những sự khác biệt khách quan tồn tại giữa mọi người đã cho thấy rằng cái thực trạng ‘đồng nhất’ của chúng ta có thể bao hàm một phạm vi rộng lớn hơn rất nhiều so với các đánh giá trước đây.”
Có lẽ chúng ta không nên vội bác bỏ những báo cáo lặp lại về hồn ma khi người báo cáo hiện tượng này thường là những người bị ảnh hưởng bởi các chứng dị ứng kéo dài, các cơn đau nửa đầu, hội chứng mệt mỏi kinh niên, chứng đau cơ xơ hóa, viêm đại tràng co thắt, rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý, hay cảm giác kèm.
Câu hỏi của tôi là: Liệu cái thực trạng đồng nhất đó có thiếu mất đi một nhân tố—một yếu tố cảm xúc ẩn nấp đâu đó—mà một số người cực kỳ nhạy cảm “sở hữu” chính vì do sự hòa hợp trong cảm xúc của chính họ? Có lẽ chúng ta không nên vội bác bỏ những báo cáo lặp lại về hồn ma khi người báo cáo hiện tượng này thường là những người bị ảnh hưởng bởi các chứng dị ứng kéo dài, các cơn đau nửa đầu, hội chứng mệt mỏi kinh niên, chứng đau cơ xơ hóa, viêm đại tràng co thắt, rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý, hay cảm giác kèm.
Cho dù có hiện đại hay khoa học như thế nào đi nữa, thì tất nhiên các câu chuyện ma đều xuất hiện xuyên suốt các độ tuổi và ở mọi xã hội. Một số thứ quá phổ biến, quá mang tính đặc trưng của con người, xứng đáng để không bị đè nén hoặc bác bỏ, mà thay vào đó phải được nghiên cứu một cách nghiêm túc. Theo đánh giá của tôi, mối liên hệ của các báo cáo về ma và những người nhạy cảm với môi trường sẽ cho chúng ta một cách thức mới để bắt đầu quá trình giải mã bí ẩn này.
Michael Jawer đã nghiên cứu nền tảng thân-tâm của tính cách và sức khỏe trong 15 năm qua. Các bài viết và bài nghiên cứu của ông đã được đăng trên tạp chí Spirituality & Health (Sức khỏe & Tâm linh), Explore: The Journal of Science and Healing (Khám phá: Tạp chí Khoa học và Trị liệu), Noetic Now (Tạp chí Lý trí đương thời), và Science & Consciousness Review (trang web chuyên cung cấp tài liệu chuyên đề về sự nhận thức). Jawyer đã diễn thuyết trước Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ và đã có bài phỏng vấn với nhiều sách báo khác nhau. Quyển sách mới nhất của ông, viết chung với Thạc sĩ, Tiến sĩ Marc Micozzi, là “Your Emotional Type (Trạng thái Cảm xúc của bạn).” Trang web của nó là www.youremotionaltype.com. Quyển sách trước đó của ông là “The Spiritual Anatomy of Emotion (Giải phẫu Tâm linh của Cảm xúc),” trang web của nó làwww.emotiongateway.com. Có thể liên hệ với Jawyer qua địa chỉ email sau mjawer@emotiongateway.com.
Bản gốc đăng trên tờ Psychology Today (Tâm lý học ngày nay).
Chú thích của người dịch:
[1] Văn du ký: Thể loại văn học trong đó tác giả viết bài về trải nghiệm của họ khi đi du lịch.
Michael Jawer