Bắc Cực và Nam Cực là 2 địa điểm xa xôi, lạnh nhất trên Trái Đất nhưng đối với chim cánh cụt – loài động vật có thể sinh sống trong khu vực băng giá, Nam Cực mới là môi trường sống lý tưởng hơn so với Bắc Cực. Tại sao lại như vậy? Chẳng lẽ vì Bắc Cực không lạnh bằng Nam Cực?
Nhắc đến 2 địa cực của Trái Đất, người ta sẽ liên tưởng đến 2 vùng đất lạnh lẽo và khắc nghiệt nhất hành tinh với điều kiện khí hậu hầu như là băng giá, nhiệt độ luôn dưới 0oC. Với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt như vậy, không mấy sinh vật có thể tồn tại ở 2 khu vực quanh năm nay băng giá này.
Tuy vậy, mỗi vùng đất đều có sinh vật đặc trưng mà khu vực đó mới có và Bắc – Nam Cực cũng vậy. Bắc Cực có gấu trắng (gấu Bắc Cực), còn Nam Cực có chim cánh cụt. Tuy nhiên một điều đặc biệt khiến nhiều thắc mắc là tại chim cánh cụt sống được ở Nam Cực mà sống được ở Bắc Cực như gấu trắng?
Trước hết chúng ta điểm qua một vài thông tin về Nam Cực:
Nam Cực là vùng đất lạnh lẽo và hoang sơ nhất trên thế giới đúng theo nghĩa đen. Đây là địa điểm “cao” nhất trên thế giới:
- Châu Nam Cực là nơi lạnh nhất trên thế giới: nhiệt độ thấp nhất ghi nhận là -89oC.
- Là nơi khô hạn nhất: lượng mưa trung bình hàng năm chỉ ở mức 55mm. Ngoài ra, một số vùng ở châu Nam Cực đã không có mưa hoặc tuyết suốt 2 triệu năm trở lại đây.
- Gió mạnh nhất trên Trái Đất: tốc độ gió tối đa nơi đây là 100m/s. Với tốc độ gió như vậy, bản đủ hiểu rằng cái lạnh nơi đây đủ khiến nó trở thành “địa ngục trần gian”.
Phần lớn châu Nam Cực bị băng tuyết phủ quanh năm, 98% diện tích là băng tuyết và dày tới 1,9 km, có nơi dày 3,5km. Trong khi đó, ở Bắc Cực, lớp băng lạnh này chỉ dày từ 2m đến 4m.
Những chi tiết trên chứng tỏ điều kiện khí hậu ở Nam Cực khắc nghiệt như thế nào và nó hơn rất nhiều so với khí hậu tại Bắc Cực.
Còn bây giờ đến lượt chim cánh cụt:
Tuy không phải là loài sinh vật duy nhất sinh sống tại Nam Cực nhưng chim cánh cụt lại là sinh vật đặc hữu của cực Nam thế giới mà không có ở bất cứ 1 vùng đất nào khác. Sở dĩ loài động vật này có thể tồn tại được trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như vậy bởi chúng có cấu tạo cơ thể giúp thích nghi với khí hậu lạnh:
- Thứ nhất là dưới lớp da chim cánh cụt là một lớp mỡ khá dày bao bọc, đây là điều quan trọng nhất giúp nó chịu lạnh.
- Thứ hai là chim cánh cụt có một lớp lông rất mịn, chống thấm nước tốt. Nhờ vậy chim có thể lặn xuống nước mà nước không ngấm vào da được. Hơn nữa, lớp lông mịn này là tồn tại một lớp không khí mỏng giữa da và lông có tác dụng chống lạnh rất tốt, nhất là khi chúng lặn xuống biển kiếm thức ăn.
- Thứ 3 là lối sống bầy đàn. Chim cánh cụt thường sống tập trung thành đàn lớn, lên đến hàng nghìn con và các cá thể trong đàn có thể sưởi ấm cho nhau trước cái lạnh thấu xương ở Nam Cực.
Có người sẽ thắc mắc rằng Bắc Cực có gì khác Nam Cực đâu, dù cho Bắc Cực không lạnh bằng nhưng đó vẫn là môi trường sống lý tưởng cho chim cánh cụt.
Vậy điểm khác biệt là ở đâu?
Có lẽ lý do đơn giản đầu tiên là chúng không thể bay để thoát khỏi lũ gấu trắng và cáo tuyết chuyên rình rập các bầy chim làm tổ ở đây vào mùa hè. Nếu chim cánh cụt sống ở Bắc Cực, chúng chẳng khác nào miếng mồi béo bở cho 2 loài ăn thịt trên.
Lý do thứ 2 là ở Nam Cực quá an toàn cho chúng. Chẳng có bất cứ một mối đe dọa nào hết nên chúng không phải lo bị săn bắt khi làm tổ và đây là mảnh đất quá an toàn cho việc định cư lâu dài.
Lý do thứ 3 là trở ngại về địa lý. Nếu muốn sống ở Bắc Cực, chim cánh cụt phải di chuyển lên phía Bắc và chúng phải bơi qua vùng biển ấm quanh xích đạo. Cứ tưởng tượng là thấy điều đó không dễ chịu gì, giống như bạn hay tôi phải chạy vòng quanh với một bộ đồ trượt tuyết toàn thân trong một ngày nắng nóng.
Nếu có sự thay đổi khí hậu khiến chim cánh cụt di chuyển lên phía Bắc nhưng có nhiều vùng nước ấm và nghèo dinh dưỡng trên đường di chuyển đến Bắc Cực, đấy là còn chưa kể tới những loài động vật săn mồi như cá mập, sư tư biển… luôn rình rập trên đường di chuyển của chim cánh cụt.
Vậy nên chim cánh cụt đâu có dại gì mà rời bỏ Nam Cực vì vùng đất này quá ổn và an toàn đối với cuộc sống của chúng.
Sơn Tùng