Đã bao giờ bạn nhìn chằm chằm vào một con dê chưa? Nếu có, bạn sẽ nhận ra một điểm thú vị ở loài động vật này là con ngươi của chúng có hình chữ nhật và nằm ngang, khác biệt hoàn toàn với phần còn lại trong tự nhiên. Tại sao lại như vậy?
Có thể nhiều người sẽ bất ngờ khi họ chưa từng tiếp xúc với một con dê ngoài đời thực và con ngươi của chúng lại có hình chữ nhật, nằm ngang.
Điều này quá khác biệt hơn những gì chúng ta từng biết, đa số con ngươi của người là hình cầu hay nhiều loài động vật khác có con ngươi thẳng đứng hoặc dẹt. Thực ra không chỉ dê mà cừu, bạch tuộc, ngựa, hươu,… cũng có con ngươi nằm ngang hình chữ nhật như vậy.
Vậy mục đích của đôi mắt kỳ lạ này là gì?
Đôi mắt là một trong những cánh cửa để chúng ta nhận thức và kết nối não bộ của chúng với thế giới bên ngoài. Có hai yếu tố quan trọng nhất là con ngươi – nơi tiếp nhận ánh sáng, và mống mắt – thứ kiểm soát được con ngươi.
Nếu con ngươi càng lớn, lượng ánh sáng đi qua càng nhiều nên mống mắt sẽ tự điều chỉnh cho con ngươi bé lại. Đó là cơ chế vận hành của mắt người cùng nhiều loài động vật khác. Tuy nhiên mục đích tồn tại của mỗi loài là khác nhau nên con mắt mọi loài đều không giống nhau 100% được. Hai bộ phận này của con mắt là điểm khác biệt nhất để phân biệt.
Con người, linh trưởng, các loài thuộc họ chó và nhiều loài vật khác sở hữu con ngươi hình cầu để lấy được nhiều ánh sáng vào ban ngày, cho phép cá thể sở hữu có được tầm quan sát rộng hơn.
Trong khi mèo, cá sấu… lại sở hữu con ngươi dọc vì cấu tạo này phù hợp với khả năng hoạt động về đêm. Khi có ánh sáng mạnh, mống mắt sẽ điều chỉnh để con ngươi co lại, nhằm bảo vệ mắt của những loài vật này.
Các nhà nghiên cứu đến từ đại học UC Berkeley (Mỹ) đã tiến hành phân tích 214 loài động vật khác nhau để tìm ra điểm khác biệt.
Họ phát hiện ra rằng những loài săn mồi thường có con ngươi thẳng đứng giúp chúng xác định khoảng cách con mồi tốt hơn, vì vậy việc đuối bắt sẽ dễ dàng hơn và không tốn quá nhiều sức.
Còn đối với nhóm ăn chay, bản năng tự vệ là yếu tố hàng đầu. Không giống như nhiều loài ăn cỏ khác như trâu rừng có khả năng tự vệ tốt nhờ kích thước cơ thể và số lượng lớn hay linh dương có khả năng chạy nhanh để đối phó với nhóm ăn thịt; dê không chút khả năng đặc biệt nào để tự vệ.
Điều này là câu trả lời tại sao dê có con ngươi nằm ngang. Con người nằm ngang giúp dê có khả năng tầm nhìn rộng để phát hiện ra kẻ thù từ nhiều hướng khác nhau, ngay cả khi chúng cúi đầu xuống để ăn. Vì thế chúng không cần một đồng tử thẳng đứng vì tầm nhìn sẽ bị hạn chế rất nhiều.
Martin Banks, một giáo sư nhãn khoa tại Berkeley cho biết: “Nguyên nhân đầu tiên của việc thay đổi hình dạng đồng tử là để phát hiện kẻ thù. Khi đó, chúng cần phải quan sát được mọi thứ xung quanh với những điểm mù tối thiểu.
Nguyên nhân thứ hai là chúng cần phải vừa xác định vị trí mà kẻ thù đang lao tới vừa quan sát đường đi và chạy thật nhanh để thoát khỏi vùng nguy hiểm.”
Ngoài ra, con ngươi nằm ngang cũng nâng cao chất lượng hình ảnh của các vật thể ngay phía trước con vật. Điểm này giúp chúng di chuyển dễ dàng hơn trên địa hình ghồ ghề.
Sơn Tùng