Bắc Kinh gần đây không hề bình tĩnh. Từ ngày 22 đến 24 tháng 10, lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình đã tham dự hội nghị các nhà lãnh đạo BRICS tại Kazan, Nga, và trở về Bắc Kinh vào nửa đêm ngày 24. Đáng chú ý, trước khi ông Tập đến Bắc Kinh, một trong những Ủy viên Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), Phó Chủ tịch Ủy ban Quân sự Trung ương Trương Hựu Hiệp, đã có chuyến thăm Việt Nam với lịch trình dày đặc.
Theo thông tin từ Thông tấn xã Việt Nam, được mời bởi Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Thượng tướng Trương Hựu Hiệp đã dẫn đầu đoàn đại biểu thực hiện chuyến thăm chính thức Việt Nam từ ngày 24 đến 26 tháng 10.
Theo truyền thông, trong hai ngày 24 và 25, ông Trương Hựu Hiệp đã nhận được sự tiếp đón trọng thể từ phía Việt Nam. Ngày 24, Đại tướng Phan Văn Giang đã chủ trì lễ đón và có cuộc hội đàm với ông; sau đó, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm đã tiếp ông Trương Hựu Hiệp. Ngày 25, Chủ tịch nước mới được bầu của Việt Nam, ông Lương Cường, cũng đã có cuộc gặp với ông Trương Hựu Hiệp.
Theo chuyên gia các vấn đề thời sự người Hoa – Chu Hiểu Huy (周晓辉), việc ông Trương được đón tiếp với nghi thức cao như vậy là điều rất hiếm hoi, tương tự như sự tiếp đón mà Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã nhận được trong chuyến thăm gần đây.
Theo ông Chu Hiểu Huy, trong các cuộc trao đổi, ông Trương Hựu Hiệp không đề cập đến tên của ông Tập Cận Bình, và đại diện cho phía Trung Quốc nói rằng “luôn coi trọng tình hữu nghị truyền thống giữa hai Đảng, hai quốc gia, và hai quân đội”, điều này tiết lộ thông tin không bình thường.
Khi gặp mặt, ông Lương Cường có nhắc đến tên ông Tập Cận Bình, nhưng ông Trương Hựu Hiệp không đáp lại, mà chỉ bày tỏ vui mừng khi lần đầu tiên với tư cách là Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương đến thăm Việt Nam và chúc mừng ông Lương Cường đảm nhận chức vụ Chủ tịch nước. Chỉ không lâu trước đó, ông Tập đã gửi điện chúc mừng ông Lương Cường, vậy ông Trương Hựu Hiệp đang chúc mừng với tư cách gì?
Trong cuộc gặp với Đại tướng Phan Văn Giang, ông Trương đã nhấn mạnh rằng “quan hệ Việt – Trung rất đặc biệt, tình hữu nghị Việt – Trung do các lãnh đạo qua các thời kỳ dày công vun đắp đã trở thành tài sản quý giá của hai dân tộc, góp phần duy trì và phát triển tốt đẹp tình hữu nghị truyền thống, mang lại lợi ích cho nhân dân hai nước”. Ông vẫn không nhắc đến tên ông Tập.
Chuyên gia Chu Hiểu Huy cho rằng, từ nội dung các cuộc hội đàm giữa ông Trương Hựu Hiệp và ba nhà lãnh đạo Việt Nam, có thể thấy rõ những dấu hiệu về sự thay đổi quyền lực tại Bắc Kinh, cũng như việc ông Tập không còn nắm giữ quyền lực quân sự như trước.
Vậy, lý do gì đã khiến ông Trương Hựu Hiệp quyết định tự mình đến Việt Nam? Theo các báo cáo, trong cuộc gặp giữa hai ông Phan Văn Giang và Trương Hựu Hiệp, vấn đề tranh chấp trên biển đã được bàn thảo. Đại tướng Phan Văn Giang nhấn mạnh rằng quan điểm nhất quán của Việt Nam là giải quyết mọi tranh chấp và bất đồng bằng phương pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế, bao gồm cả Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), và nhanh chóng đạt được và ký kết Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) có tính thực tiễn, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và có lợi cho tất cả các bên liên quan thông qua thương lượng. Đây cũng là quan điểm mà Cố Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã trình bày với ông Tập Cận Bình trong chuyến thăm Trung Quốc năm 2022.
Sau đó, hai bên đã ký kết Biên bản ghi nhớ về việc tăng cường hợp tác quốc phòng giữa Bộ Quốc phòng Việt Nam và Bộ Quốc phòng Trung Quốc, cùng với Thỏa thuận hợp tác biên phòng giữa hai bộ quốc phòng.
Ông Lương Cường cũng đã đánh giá cao những thành quả đạt được từ cuộc hội đàm giữa hai tướng Phan Văn Giang và Trương Hựu Hiệp. Theo các phương tiện truyền thông Việt Nam, điều này có nghĩa là hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam và Trung Quốc đã được nâng cấp, và mối quan hệ chiến lược đã được làm sâu sắc hơn.
Và có lẽ vấn đề Biển Đông đã được bàn thảo không phải với không khí căng thẳng.
Trước đó, Bộ Ngoại giao Ấn Độ cũng đã thông báo vào ngày 21 tháng 10 rằng, Ấn Độ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận về việc tuần tra quân sự ở khu vực biên giới Himalaya, nhằm chấm dứt tình trạng đối đầu quân sự kéo dài kể từ khi xung đột biên giới bùng phát vào năm 2020. Thỏa thuận này sẽ dẫn đến việc quân đội Ấn Độ và Trung Quốc “tách rời” tại “đường kiểm soát thực tế”. Có thông tin cho rằng đây là do Bắc Kinh đã có những nhượng bộ.
Ngoài ra, trong bài phát biểu tại hội nghị BRICS ở Nga, lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc đã không còn tự mãn, không còn chỉ trích Mỹ và châu Âu một cách gián tiếp, và không còn nhắc đến việc duy trì hệ thống quốc tế lấy Liên Hợp Quốc làm trung tâm. Điều này và việc hợp tác quốc phòng Việt – Trung đã được nâng cấp, cũng như tình hình biên giới Trung – Ấn đã dịu bớt, cho thấy Trung Quốc đang thay đổi cách tiếp cận ngoại giao trước đây. Sự giảm căng thẳng với các nước láng giềng và việc hạ thấp chỉ trích đối với Mỹ và châu Âu có phải là do khủng hoảng nội bộ hay là để làm cho phương Tây bớt cảnh giác và chờ cơ hội hành động?
Điều kỳ lạ là, đối với chuyến thăm Việt Nam của ông Trương Hựu Hiệp, các phương tiện truyền thông của Đảng Cộng sản Trung Quốc và quân đội vẫn chưa đưa tin, cho thấy Bắc Kinh đang không hề yên ả, có thể báo hiệu rằng sẽ có những sự kiện lớn xảy ra tại Bắc Kinh trong thời gian tới.