Cuộc tranh luận về việc sử dụng vũ khí phương Tây để tấn công các mục tiêu bên trong nước Nga đã nổ ra trong suốt cuộc chiến và gần đây đã được đẩy lên hàng đầu trong chương trình nghị sự. Liệu đã đến lúc phương Tây rũ bỏ nỗi lo sợ và sẽ hỗ trợ Ukraina nhiều hơn nữa?.
Kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện của Nga hơn hai năm trước, hầu hết các đồng minh quốc tế của Ukraina đều khẳng định rằng bất kỳ loại vũ khí nào họ cung cấp chỉ được sử dụng trong lãnh thổ Ukraina. Những hạn chế này ban đầu được áp đặt để ngăn chặn việc mở rộng xung đột, nhưng ngày càng có nhiều người chỉ trích nói rằng cách tiếp cận này đang ngăn cản Ukraina tự vệ và có nguy cơ tạo điều kiện cho Nga giành chiến thắng.
Peter Dickinson là biên tập viên của UkraineAlert thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, đã có bài tổng hợp cho thấy, xu thế ủng hộ việc cho phép vũ khí phương Tây do Ukraina sử dụng có thể tấn công bên trong lãnh thổ Nga đang được hình thành.
Sau đây là những thông tin tổng hợp của ông Dickinson.
Đầu tháng 5, quân đội Nga đã vượt qua biên giới phía bắc Ukraina và bắt đầu tiến về thành phố thứ hai của đất nước, Kharkiv. Cuộc tấn công này không có gì đáng ngạc nhiên; ngược lại, các quan chức quân sự Ukraina đã theo dõi sự chuẩn bị ở bên kia biên giới trong nhiều tuần, nhưng bất lực trong việc hành động.
Cuộc tấn công Kharkiv của Nga đã nêu bật sự vô lý về mặt quân sự của những hạn chế hiện hành đối với việc sử dụng vũ khí phương Tây cung cấp cho Ukraina. Các chỉ huy Nga nhận thức rõ Ukraina không có khả năng phản công và đang tích cực khai thác khu vực biên giới làm nơi trú ẩn an toàn để tập trung lực lượng và tiến hành các cuộc oanh tạc. Có thể hiểu được, điều này đang thúc đẩy các đồng minh của Ukraina, kêu gọi họ suy nghĩ lại.
Hội đồng Nghị viện NATO là tổ chức quốc tế mới nhất lên tiếng ủng hộ việc chấm dứt các hạn chế đối với việc Ukraina sử dụng vũ khí phương Tây. Các nhà lập pháp từ tất cả 32 quốc gia NATO đã thông qua tuyên bố vào ngày 27 tháng 5 kêu gọi các thành viên liên minh cho phép tấn công vào các mục tiêu quân sự bên trong nước Nga. Chủ tịch Hội đồng Nghị viện NATO Michal Szczerba tuyên bố: “Ukraina chỉ có thể tự vệ nếu có thể tấn công các đường tiếp tế và căn cứ hoạt động của Nga. Đã đến lúc phải thừa nhận thực tế này và để Ukraina làm những gì họ phải làm”.
Tuyên bố này lặp lại cuộc phỏng vấn ngày 24 tháng 5 của Tổng thư ký NATO Jens Stoltenburg với tờ The Economist của Anh kêu gọi các đồng minh NATO chấm dứt lệnh cấm sử dụng vũ khí phương Tây chống lại các mục tiêu của Nga. Ông Stoltenberg nhận xét: “Đã đến lúc các đồng minh xem xét liệu họ có nên dỡ bỏ một số hạn chế mà họ đặt ra đối với việc sử dụng vũ khí mà họ đã viện trợ cho Ukraina hay không”. “Đặc biệt là hiện nay khi nhiều cuộc giao tranh đang diễn ra ở Kharkiv, gần biên giới, việc từ chối cho Ukraina sử dụng những vũ khí này chống lại các mục tiêu quân sự hợp pháp trên lãnh thổ Nga khiến họ rất khó tự vệ”.
Một số quan chức cấp cao của phương Tây gần đây cũng ủng hộ việc chấm dứt các hạn chế. Trong chuyến thăm Kyiv đầu tháng 5, Ngoại trưởng Anh David Cameron tuyên bố Ukraina có “quyền” sử dụng vũ khí do Anh cung cấp cho các cuộc tấn công bên trong Nga.
Phát biểu tại Đức hôm 27/5, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lưu ý Ukraina đang bị Nga tấn công. Ông nhận xét : “Chúng ta phải cho phép họ phá hủy các địa điểm quân sự nơi tên lửa được phóng đi” . Ngày hôm sau, Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan Kajsa Ollongren cho biết lệnh cấm hiện tại đang buộc Ukraina phải chiến đấu “với một tay bị trói sau lưng” và lập luận rằng việc dỡ bỏ các hạn chế “không nên gây tranh cãi”.
Không phải ai cũng bị thuyết phục. Hiện tại, chính quyền ông Biden vẫn chưa sẵn sàng sửa đổi quan điểm hạn chế sử dụng vũ khí của Mỹ. Trong khi đó, một số nước châu Âu trong đó có Đức và Ý cũng kêu gọi thận trọng. Sự miễn cưỡng leo thang cuộc đối đầu hiện tại với Nga đã được thể hiện ở Brussels hôm thứ Ba, khi Thủ tướng Bỉ Alexander De Croo công bố kế hoạch cung cấp cho Ukraina 30 máy bay chiến đấu F-16, nhưng thông báo với Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy đang đến thăm rằng, các máy bay này sẽ không được sử dụng bên trong nước Nga.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã phản ứng trước những thảo luận ngày càng gia tăng về việc chấm dứt các hạn chế của phương Tây đối với các cuộc tấn công bên trong nước Nga, bằng cách cảnh báo về “những hậu quả nghiêm trọng” và ám chỉ về một phản ứng hạt nhân có thể xảy ra.
Ông nhận xét trên Tashkent tuần này: “Nếu những hậu quả nghiêm trọng này xảy ra ở châu Âu, Hoa Kỳ sẽ hành xử như thế nào, lưu ý đến sự bình đẳng của chúng ta trong lĩnh vực vũ khí chiến lược” . “Họ có muốn một cuộc xung đột toàn cầu hay không?”
Tất nhiên, những lời đe dọa hạt nhân của ông Putin không có gì mới. Kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược Ukraina, ông đã đưa ra nhiều đề cập kín đáo đến việc leo thang hạt nhân như một phần trong nỗ lực đe dọa phương Tây và giảm dòng vũ khí sang Ukraina. Các chiến thuật tống tiền hạt nhân này đã tỏ ra có hiệu quả cao, khuyến khích các nhà lãnh đạo phương Tây áp dụng các chính sách quản lý leo thang vốn đã làm suy yếu đáng kể phản ứng quốc tế đối với cuộc xâm lược của Nga.
Ông chủ Điện Kremlin hiện rõ ràng đang hy vọng cách tiếp cận tương tự có thể ngăn cản Mỹ và các đồng minh chủ chốt khác bật đèn xanh cho Ukraina tấn công Nga bằng vũ khí phương Tây. Nếu ông thành công trong hành động đe dọa hạt nhân mới nhất này, nó sẽ đưa chiến thắng của Nga ở Ukraina đến gần hơn và tạo tiền lệ nguy hiểm cho tương lai của an ninh quốc tế, theo Peter Dickinson của Hội đồng Đại Tây Dương.