Khi Khổng Tử đi chu du liệt quốc, đến vùng đất giáp ranh giữa nước Trần và nước Thái thì gặp cảnh khó khăn không còn lương thực. Mấy thầy trò bị bỏ đói, chỉ có thể húp nước cháo cầm hơi. Thế nhưng ông vẫn điềm nhiên ngồi trước nhà gảy đàn ca hát.

Học trò của ông là Tử Lộ thấy vậy mới thưa: “Lúc này phu tử vẫn có thể ca hát, lẽ nào đây cũng là yêu cầu của lễ hay sao?”. Khổng Tử nghe vậy không trả lời ngay mà đợi sau khi chơi hết bản nhạc mới đáp: “Tử Lộ à! Trong tình cảnh này người quân tử gảy đàn chơi nhạc là để khiến cho tâm mình không kiêu ngạo phóng túng, còn tiểu nhân chơi nhạc là che giấu nỗi sợ hãi của mình. Con đi theo ta lẽ nào lại còn không hiểu tình cảnh của ta sao?”. Tử Lộ nghe nói xong mới bắt đầu bình tâm xuống.

Tử Cống nói: “Đạo của phu tử đã đạt tới cảnh giới vô cùng cao thâm cho nên không dễ dàng để người trong thiên hạ có thể dung nạp. Phu tử có thể giảm bớt tiêu chuẩn xuống một ít không?”. Khổng Tử trả lời: “Tử Cống à! Một người nông dân giỏi trồng cây không có nhất định là có được thu hoạch tốt. Một người thợ tay nghề điêu luyện không nhất định được mọi người thích. Người quân tử thực thi và tuyên dương đạo nghĩa, đó là hi vọng người thiên hạ có thể tuân theo quy tắc đạo nghĩa mà đối nhân xử thế quay về với thiên lý. Làm sao có thể hạ thấp chuẩn mực đạo nghĩa để phù hợp với con người thế tục? Như hôm nay con không tu chính đạo của con mà đi suy nghĩ làm sao để thiên hạ dung nạp, đây là vì chí hướng của con không đủ lớn”.


Tranh minh họa Khổng Tử gảy đàn. Ảnh qua: vinhblog.info

Nhan Hồi nói: “Đạo của phu tử đạt tới cảnh giới vô cùng cao thâm cho nên có một số người không thể dung nạp, nhưng cho dù có như vậy thì phu tử vẫn tận tâm tận lực đi thực thi, lấy tâm nhân đức đi cứu độ bách tính trong lửa nước. Tuy gặp phải sự ghen ghét, đố kỵ nhưng không phải vì những người đó không dung nạp, không thấu hiểu mà đạo của phu tử bị tổn hại. Đây càng chứng minh sự trân quý của đạo phải không? Trong bất kỳ hoàn cảnh nào vẫn kiên trì giữ vững chính đạo không lay động, đây chính là phẩm chất của người quân tử và chỉ có người quân tử mới làm được. Không tu dưỡng chính đạo chính là sự hổ thẹn của chúng ta. Chúng ta truyền chính đạo rồi nhưng không được những người này dung nạp thì đây chính là sự hổ thẹn của họ”. Khổng Tử nghe xong vui mừng nói: “Kiến thức của Nhan Hồi thật tốt”

Vừa đúng lúc này gió nhè nhẹ đưa đến hương thơm thoang thoảng, Khổng Tử theo hướng hương thơm truyền lại mà đi, tới một thung lũng nhỏ nơi thâm sâu tịch cốc phát hiện một nhành lan rừng đang nở, hương thơm dịu mát, lặng lẽ lan toả khắp nơi. Khổng Tử nói với các học trò của mình: “Hoa lan trong tịch cốc, không phải vì không có người mà nó không đơm hoa toả hương, trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không thay đổi bản chất của mình. Giống như người quân tử thanh tao, chính trực, kiên cường, họ là quân tử chân chính!”.

Sau đó, Khổng Tử viết bản nhạc “Ỷ Lan Thao”. Các học trò của ông đều nhận được động lực khích lệ rất lớn. Khổng Tử tiếp tục nói: “Đạo nghĩa được nội hàm trong hoàn cảnh khó khăn cũng giống như từ băng giá lạnh buốt chuyển sang ấm áp. Sau khi trải qua cái giá lạnh của mùa đông rồi mới đến sự ấm áp mát mẻ của mùa xuân. Những điều này chỉ có bậc thánh nhân mới có thể thấu hiểu”.

Tử Cống hỏi: “Tại sao lại có người không hiểu được?” Khổng Tử đáp: “Người không có đại trí nhìn xa trông rộng, chỉ nhìn những thứ trước mắt, đối với những thứ bản thân không thấy thì không tin. Đối với người có đạo đức tu dưỡng và trọng trách lớn mà nói, thường họ sẽ không bị cảnh giới bên ngoài khống chế, ảnh hưởng. Bởi vì trong tâm trí họ có đạo cho nên có thể nhìn cao trông rộng, trí huệ tinh thâm, có thể biến nghịch cảnh trở nên thuận trí”. Các học trò của ông nghe xong đều lấy lại được tinh thần, sang ngày thứ hai thì giải quyết được khó khăn.

Cả đời khổng Tử bất luận làm việc gì đều kiên trì nguyên tắc trước sau như một, tuyên dương đạo đức và thiên lý nhân nghĩa tuần hoàn, lắng nghe thiên mệnh. Người quân tử cần kiên trì theo đuổi theo tín ngưỡng của mình, tuân thủ đạo đức nhân nghĩa, ý chí không lay động. Bởi lý tưởng và ý chí của người quân tử cao thâm, nhìn xa trông rộng, có trọng trách, sứ mệnh duy trì và phát triển chân lý chính nghĩa trong xã hội, có lòng bác ái, cảnh tỉnh mọi người quy về chính đạo.

Cuộc sống cần phải biết chờ đợi

Ví như khi phấn chấn bước vào trong một quán ăn, gặp người phục vụ đưa thức ăn lên chậm trễ, ta chỉ có thể bình tâm mà chờ đợi. Khi lái xe qua một thị trấn đông đúc, hay khi gặp đèn đỏ chúng ta chỉ có cách chờ đợi. Ví như đi mua đồ trong siêu thị, khi thanh toán cũng cần xếp hàng chờ đến lượt, có vội cũng chẳng được, có gào thét cũng chẳng ích lợi gì.


Khi cần xếp hàng hãy cứ bình tâm chờ đợi. (Ảnh qua tiin.vn)

Chờ đợi luôn khiến người ta bực tức, khó chịu. Sự bực tức này sẽ khiến chúng ta khởi tâm oán trách người khác. Nhiều người cho rằng không phải chờ đợi thì có thể đi nhanh hơn, không phải lãng phí thời gian. Tuy nhiên nó cũng chỉ là xoa dịu tâm lý sốt ruột của chúng ta mà thôi. Thực tế, nó không hề giúp chúng ta sớm đạt được mục đích, nhiều khi trái lại còn tạo nên chướng ngại. 

Trước đây, có chàng trai hẹn hò với một cô gái. Vì đến chỗ hẹn sớm hơn nhưng lại không thích chờ đợi, chàng trai than ngắn thở dài sốt ruột. Lúc ấy có một thiên sứ xuất hiện. Vị thiên sứ đưa cho chàng trai một chiếc hộp, chỉ cần ấn chiếc nút trên chiếc hộp thì có thể bỏ qua khoảng thời gian chờ đợi đó.

Chàng trai rất thích thú ấn một cái, cô gái lập tức xuất hiện. Chàng trai lại nghĩ, bây giờ mà có thể kết hôn với người mình yêu thì tốt biết mấy, vậy là chàng trai ấn tiếp chiếc hộp lần nữa, lập tức thấy mình xuất hiện trong hôi trường hôn lễ. Hai người bước đi trên thảm đỏ tráng lệ trong tiếng vỗ tay chúc phúc của mọi người. Thật là tốt quá, mơ ước của chàng trai được thực hiện! 

Những nguyện vọng của chàng trai không ngừng được nhảy qua các giai đoạn mong muốn, có vợ, có con, có nhà, có sự nghiệp, tất cả đều diễn ra vô cùng nhanh chóng, chỉ bằng một cái ấn tay. Rất nhiều sự việc còn chưa được cảm nhận và hưởng thụ thì đã qua đi. Lúc này chàng trai mới nhận ra một điều, tất cả mọi việc trong đời đều có ý nghĩa của nó, cho dù là chờ đợi cũng có rất nhiều hàm nghĩa thâm sâu…

Theo soundofhope
Minh Vũ biên dịch

Xem thêm:

 

Từ Khóa: