Những bà mẹ nuôi con nếu không có sữa cho con bú thường tìm về nơi đây làm lễ rồi uống nước giếng để sữa “về”.
Giếng nước không bao giờ cạn
“Giếng sữa” nằm trên mảnh đất thuộc thôn Cam Lâm, xã Đường Lâm, Hà Nội. Đó là một giếng nước rất nhỏ và nông, thành được xây bằng đá ong – một loại đá cổ nổi tiếng ở sứ Đoài. Giếng nằm trên vùng đất bạt ngàn, rộng lớn – tương truyền, vùng đất này trước đây là đất của vua Ngô Quyền.
Giếng Sữa chỉ sâu chừng hơn một mét với ba lớp gạch đá ong xếp chồng lên nhau. Miệng giếng có đường kính chứng 70 – 80 cm khá hẹp và giếng chỉ cao hơn mặt ruộng chừng một mét nhưng kỳ lạ là nước trong giếng luôn trong xanh. Một người dân trong làng tự hào nói: “Rất nhiều người đã thử lấy hết nước ở giếng. Tuy nhiên, cứ mỗi khi cạn gần tới đáy không hiểu nước ở đâu lại dâng đầy giếng rất nhanh”.
Bất kể người dân nào ở làng Cam Lâm đều khẳng định Giếng Sữa không bao giờ cạn. Cụ Dương Thị Thóc, 76 tuổi, là người trông coi Giếng Sữa kể lại: “Ngày tôi còn bé, thường hay ra giếng múc nước uống, làm đình. Mùa khô hạn năm ấy, khi các ao, giếng nước trong làng đã cạn khô, trơ đáy. Người dân lúc ấy rất hoang mang, cứ tưởng cả làng sẽ chết khát. Tuy nhiên, khi ra tới Giếng Sữa, người ta giật mình vì nước ở đó trong xanh, mát lịm. Người dân thi nhau xuống múc uống rồi mang về. Sở dĩ người ta tranh nhau như vậy là sợ giếng hết nước.”
Người đến lấy nước hết sức ngạc nhiên vì có đến hàng trăm người dùng xô chậu lấy nhưng nước không hề cạn và cũng không bị vẩn đục. Mỗi lần nước dâng lên đều trong vắt và ngọt lịm. Cũng theo cụ Thóc kể lại, lúc trước đường ra giếng vòng vo, nhỏ hẹp theo lối bờ ruộng. Mỗi lần ra giếng lấy nước, mọi người phải lội ruộng vì mặt ruộng và Giếng Sữa cao tương đương nhau. Thế nhưng nước ở trong giếng không bao giờ đục khiến cho ai nấy đều không giải thích được.
Cụ Thóc rùng mình nhớ lại trận lụt lội năm 1945 khi nước sông Hồng dâng cao gây vỡ đê, cả một vùng rộng lớn nằm trong biển nước. Ngày ấy, để có thể sống sót, người dân nơi đây phải kê giường lên mấy chiếc kèo trên trần nhà để ở. Thậm chí, gà lợn cũng được sống trên những chiếc phao bằng tre nứa kết thành bè.
Thế nhưng dù bị ngập chìm trong nước nhưng trong miệng Giếng Sữa vẫn trong vắt, tinh khiết. Lúc ấy, do thiếu nước sinh hoạt nên người dân ra đây múc nước về dùng. Những ngày ấy, Giếng sữa như nguồn sữa trời ban cho người dân Cao Lâm để chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt.
Vào năm 2013, hơn 800 người ở làng Triều Khúc (Hà Nội) đến nơi đây xin nước về mở hội, ai cũng xin đầy chai nhưng nước trong giếng không hề cạn và vẩn đục, cứ trong xanh và ăm ắp nước một cách kỳ lạ.
Mất sữa về Giếng Đường Lâm
Bên cạnh Giếng Sữa còn có một ngôi miếu nhỏ rất thiêng thờ “mẹ sữa”. Người dân ở đây cho biết, làm lễ khấn vái ở miếu rồi uống nước dưới giếng có thể giúp người phụ nữ căng đầy bầu sữa để nuôi con, tránh được việc khan, thiếu hoặc mất sữa sau khi sinh. Đó là câu chuyện có thật ở đất Đường Lâm.
Hằng ngày, chiếc giếng nhỏ cùng ngôi miếu nằm lặng lẽ đón tiếp rất nhiều bà mẹ đến xin sữa cho con. Họ là những người trong vùng và lân cận, thậm chí còn có người ở các tỉnh xa như Nghệ An, Hà Tĩnh… nhưng nhiều nhất vẫn là ở Hà Nội.
Cụ Phan Thị Sót, 67 tuổi, cho hay: “Với chút lễ mọn và lòng thành tâm thắp hương khấn tạ, ai đến cũng đều được như ý cả. Đồ lễ đến đây xin sữa cũng rất giản đơn, mỗi người đến đây chỉ cần mang theo cân hoa quả, vàng hương, điều đặc biệt là lễ vật này phải để lại miếu không được mang về. Sau khi làm lễ xin âm dương được phép từ “mẹ sữa” rồi thì người xin sẽ đến giếng lấy gáo dừa múc nước giếng rồi uống mấy ngụm. Có thể dùng can lấy nước mang về nấu cơm hoặc đun lên làm nước uống. Như vậy là lời cầu nguyện sẽ được linh ứng”.
Nếu người mẹ không thể trực tiếp đến xin nước, có người đi thay thì đàn ông phải để lại 9 đồng tiền lẻ, đàn bà 7 đồng tiền lẻ. Ngày trước, khách đến thường dùng tiền xu ném xuống giếng, nhưng bây giờ dùng tiền giấy để trong ngôi miếu thờ cho gọn và sạch.
Chị Phương (Thạch Thất, Hà Tây), một người sau khi sinh con không có sữa đến đây “xin sữa” cho biết: “Tôi sinh con được 7 tháng nhưng tắc sữa 4 tháng nay, không có tí sữa nào. Khi cháu bú vào, ngực không có sữa thì cháu đẩy ra và khóc. Lúc đó nhìn con khóc thì mẹ cũng khóc. Nhờ mọi người mách bảo, hôm qua đến đây xin nước giếng mẹ đến tối muộn mới về. Sáng nay, thức dậy thấy bầu sữa ở ngực đã căng, cho con bú thì cháu bú được chiều nay gia đình tôi đến lễ tạ.
Cũng giống như trường hợp của chị Loan, vợ chồng anh Thành, ở xã Trung Giã, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã phải chạy đôn chạy đáo khắp nơi, ai mách cho phương thức nào để “thông sữa” cũng đều thử qua nhưng không thành công, buồn vì vợ không có sữa, thương con vì đã 3 tháng sau sinh không hề được hưởng một giọt sữa ngọt ngào của mẹ.
Thế rồi nghe lời bạn bè mách thử về Đường Lâm xin sữa, ban đầu anh Thành không tin việc uống nước giếng là sữa có thể về, thế nhưng vợ nài nỉ thử một lần xem sao, nếu không được thì coi như cái số của con không được biết mùi sữa mẹ. Vậy là anh Thành đưa vợ về Đường Lâm để xin nước “giếng sữa”, quả thật chỉ 2 ngày sau khi uống nước ở giếng sữa, vợ anh Thành đã có sữa cho con bú. Hàng tháng cứ vào ngày rằm là anh Thành lại cùng với vợ về “giếng sữa” để tạ ơn.
Truyền thuyết về “bầu sữa mẹ”
Không có ai biết rõ Giếng Sữa do ai xây dựng và vào thời điểm nào, chỉ biết nó đã có mặt từ rất lâu trong đời sống tinh thần và vật chất của người dân làng Cao Lâm. Khi được hỏi về nguồn gốc cái tên Giếng Sữa, cụ Thóc kể lại câu chuyện từ xa xưa: “Tôi có nghe các cụ kể lại là ngày xưa có một bà mẹ bồng đứa con nhỏ trở về quê. Khi đi qua nơi đây mới dùng lại nghỉ ngơi lấy sức đi tiếp. Lúc này, đứa con đang khóc ngằn ngặt vì đói sữa.
Người mẹ bé nhỏ đã quá mệt mỏi, hiếm sữa nên không biết lấy gì để dỗ đứa trẻ. Chợt cô ấy nhìn thấy giếng nước trong vắt. Đang cơn khát, bà uống một hơi dài. Uống xong, người mẹ thấy người khác lạ. Bầu ngực bà căng tràn sữa. Có sữa, đứa con ngừng khóc và mỉm cười. Từ đó, người dân nơi đây gọi là Giếng Sữa.”
Tuy nhiên, người mẹ trong truyền thuyết đó là ai thì cũng không ai rõ. Người thì bảo đó là huyền thoại mẹ Âu Cơ dẫn năm mươi con lên rừng. Bà đi qua vùng Đường Lâm gặp cơn nắng cháy đã chọc gậy thành giếng, cấp nguồn nước cho con mình đủ sức mạnh cho cuộc hành trình về non cao.
Nhưng cũng có người lại cho đó là huyền thoại nữ tướng Lê Thị Lan thời Hai Bà Trưng. Trên đường bà về thăm quê gặp mẹ con người hành khất, đứa trẻ khát sữa khóc ngằn ngặt trên tay. Bà liền cầm kiếm vạch đất và một tia nước vọt lên. Kỳ diệu thay, khi người mẹ uống nước rồi mớm cho con, dòng nước mát ngọt đã khiến má trẻ hồng hào và bầu sữa bà bỗng căng mọng. Và từ đó, người dân bắt đầu coi Giếng Sữa là “vị cứu tinh” của những bà mẹ khan, hiếm sữa nuôi con.
Dù những lời đồn về “giếng sữa” ngày càng nhiều, nhưng không ai có thể lý giải được tại sao nước trong “giếng sữa” không bao giờ cạn, luôn trong vắt và có tác dụng “gọi” sữa về cho những người mẹ không có sữa. Cụ Dương Hữu Số, chủ từ lăng vua Ngô Quyền cho biết, nghe chuyện về chiếc “giếng sữa” kỳ lạ của làng, năm 1965, đã có một đoàn các nhà khoa học đến thăm rồi lấy mẫu nước về nghiên cứu, nhưng kết quả thế nào thì không được thông báo đến người dân.
Theo nhà phong thủy Nguyễn Thế Thụ cho rằng, trong tự nhiên luôn ẩn chứa nhiều điều huyền bí, đặc biệt là những chuyện bắt nguồn từ lòng đất. “Trên thực tế chuyện những giếng nước không bao giờ cạn không phải là hiếm. Tôi từng gặp và biết rất nhiều giếng nằm trên triền đồi cao nhưng nước vẫn luôn cao tương đương thành giếng”.
Còn nhà ngoại cảm Nguyễn Thành Hưng, ở TP Yên Bái, người không ít lần về “giếng sữa” Đường Lâm cho rằng, cái gì được tạo ra và tồn tại đến ngày nay đều có lý do riêng mà đôi khi con người chưa thể lý giải được. Ông cho rằng có thể chiếc giếng cổ này nằm đúng long mạch của vùng nên quanh năm lúc nào cũng có nước. Bởi lý giải theo cách hiểu thì mạch nước cũng như mạch máu trong cơ thể con người, vì thế khi một chỗ nào bị mất máu, máu ở các chỗ khác sẽ truyền đến lấp đầy và mạch nước ở “giếng sữa” cũng vậy.
Nhà phong thủy Nguyễn Thế Thụ còn cho biết thêm, chuyện uống nước ở “giếng sữa” vào là có sữa còn phụ thuộc vào tâm lý, ý muốn chủ quan của người dân. Có thể nước trong “giếng sữa” chứa một số thành phần có tác dụng hỗ trợ cho việc sản sinh sữa ở những người phụ nữ mới sinh, nhưng điều đó còn tùy thuộc vào cơ địa của từng người.
Dù không biết rõ, người dân Đường Lâm cũng không mấy quan tâm đến cách lý giải vấn đề này bởi điều quan trọng nhất đối với họ, “giếng sữa” là một báu vật đáng tự hào và cần được coi trọng, giữ gìn cho cả những thế hệ mai sau.
Ảnh: thông qua laodong.com.vn
Thủy Tiên tổng hợp
Xem thêm: