‘Chim sợ cành cong’, một lần bị tổn thương ngàn lần e dè, hoảng sợ

Có những nỗi sợ hãi lo phiền tựa như mũi tên độc vô hình, không cần xuyên thấu thân thể mà cũng có thể gây tổn thương, bấn loạn, thậm chí là cướp đi sinh mệnh của người ta.

Chuyện kể rằng, ở dải đất Trung Nguyên xưa, vào thời Chiến Quốc có một cung thủ thiện xạ nổi danh khắp thiên hạ tên là Đại Lỗi…

Chuyện cung thủ không cần dùng tên mà vẫn bắn chết chim

Một ngày nọ, Đại Lỗi đang tháp tùng vua nước Ngụy đi săn trên thảo nguyên thì cả hai tình cờ phát hiện một con ngỗng trời đang bay phía trên đầu. Đại Lỗi nói:

– Bẩm bệ hạ, thần không cần tên, thần chỉ cần giương cây cung không mà bắn là con chim này sẽ rơi xuống và chết.

Vua nước Ngụy nói:

– Khanh có thể làm được thật chứ?

Đại Lỗi nói:

– Bẩm, thần có thể.

Nói dứt lời, Đại Lỗi bèn giương cung của ông ta lên, kéo căng dây nhắm vào con chim đang bay và giả vờ bắn “pạch” – tiếng dây cung khô khốc vang lên, lập tức con chim lớn lảo đảo rồi rơi xuống đất ngay trước mặt nhà vua.

Ngụy Vương kinh ngạc thốt lên:

– Thật tài tình! Khanh đã không dùng đến tên, làm thế nào mà con chim đó lại có thể chết vậy?

Đại Lỗi nói:

– Bẩm bệ hạ, bởi vì đây là một con chim đã bị thương.

Vua liền hỏi:

– Làm sao mà khanh biết được điều đó?

Đại Lỗi đáp:

– Thần thấy con ngỗng hoang này bay khá chậm và tiếng kêu của nó thật thảm thương; bay chậm là vì nó đã bị thương bởi một mũi tên trước đó, còn âm thanh thê lương của nó nói cho thần biết được rằng nó đang sợ hãi vì đã bị tách khỏi đàn. Bởi vậy khi nó nghe thấy tiếng dây cung bật, nó trở nên hoảng sợ và cố gắng bay cao hơn, vết thương cũ của nó bị toác ra, cộng thêm sợ hãi và kiệt sức nên nó rơi xuống đất.

Kể từ đó, người ta thường sử dụng thành ngữ “Kinh cung chi điểu” hay một thành ngữ biến thể khác là: “Chim sợ cành cong” để mô tả người đã từng gặp những tình huống bị tổn thương và làm cho sợ hãi thì thường sẽ trở nên hoảng sợ hay nghi hoặc khi gặp phải một tình huống, hoàn cảnh tương tự (mà trước đó đã từng xảy ra). Ngạn ngữ Phương Đông có câu: “Một lần bị rắn cắn, mười năm sợ dây thừng” cũng là nhằm chỉ ý này.

Lời bàn:

Có những nỗi sợ hãi, lo phiền tựa như mũi tên độc vô hình, không cần xuyên thấu thân thể mà cũng có thể gây tổn thương, bấn loạn, thậm chí là cướp đi sinh mệnh của người ta, giống như con ngỗng trời đã chết vì hoảng sợ trong câu chuyện này vậy.

Thói thường, khi người ta đã bị tổn thương hoặc bị làm cho kinh sợ thì cũng sẽ nảy sinh tâm lý phòng ngừa, nghi hoặc để rồi khi rơi vào tình cảnh tương tự thì cũng dễ nảy sinh tâm lý bất an: “Sợ bóng sợ gió”, khó lòng mà phân định được tốt xấu, thị phi, phải trái nữa từ đó lại càng thêm mệt mỏi và thất thiệt.

Lại nhớ, trong “Thế thuyết tân ngữ” cũng có kể một câu chuyện tương tự, liên quan đến việc: “Sợ bóng sợ gió” này như sau:

Vị cận thần tên Mãn Phấn của Tấn Vũ Đế rất sợ lạnh, đặc biệt là cái lạnh giá thấu xương của gió đông. Có một lần vừa lúc anh ta vào cung tiếp kiến Vũ Đế thì nhìn thấy cảnh gió thổi tuyết rơi bên ngoài cửa sổ. Dù biết rõ cửa sổ nơi bảo điện rất dày, sẽ không bị gió tuyết lùa vào, nhưng Mãn Phấn vẫn không khỏi rùng mình sợ lạnh.

Vũ Đế thấy vậy liền cười anh ta, Mãn Phấn xấu hổ trả lời: “Thần giống như trâu nước Ngô, chỉ cần thấy ánh trăng là thở hồng hộc ngay”.

Trâu nước Ngô vốn sinh sống ở lưu vực sông Hoài và sông Trường Giang, loài trâu này sinh ra vốn đã sợ nóng, cho nên vào mùa hè thích ngâm mình trong dòng nước mát mẻ; nó chỉ cần thấy mặt trời thì toàn thân sẽ nóng lên, liên tục thở gấp; bởi vậy mà ngay cả đôi khi nhìn thấy ánh trăng trong đêm chúng cũng lầm tưởng là mặt trời, thân nhiệt lại tăng cao, hoảng sợ đến nỗi thở hồng hộc.

Từ hiện tượng “Ngô ngưu suyễn nguyệt” (Trâu nước Ngô nhìn thấy trăng liền thở hổn hển) mà dân gian mới truyền tụng nên câu thành ngữ: “Sợ bóng sợ gió” dùng để ví von về sự việc: con người ta khi nhìn thấy một cái gì đó tương tự thứ mà bản thân từng sợ hãi thì cũng sẽ nảy sinh nỗi kinh sợ lớn trong lòng.

Qua đó mới hay: Trong mối quan hệ giữa con người với con người thì chữ Tín và Thiện tâm là vô cùng quan trọng. Nếu ai ai cũng trọng đức giữ tín, lấy thiện đãi người thì làm sao có thể gây tổn thương kẻ khác cho được, con người cũng vì thế mà an tâm, tin tưởng lẫn nhau, không còn mang tâm lý sợ hãi, đề phòng hay nghi hoặc, cuộc sống cũng trở nên thanh thản, bình yên biết chừng nào.

Đường Minh