Vòng xoay nhân quả, thiện ác có báo là thiên lý tồn tại khách quan, nó không thuận theo ý muốn chủ quan của con người mà hoán chuyển, cổ ngữ nói: “Thiên đạo vô thân, thường dữ thiện nhân”, ý nói đạo trời không phân biệt người thân thích, đối xử công bằng với chúng sinh, nhưng làm việc thiện hướng thiện là phù hợp với đạo trời, cho nên đạo trời đối với những người hành thiện đều có sự quan tâm chiếu cố, giúp đỡ người thiện lương, khiến cho quá trình làm việc của họ giống như có thần trợ giúp.
Người xưa tin tưởng vào luật nhân quả, coi trọng nghĩa mà xem thường lợi ích, khi người khác cần giúp đỡ thì giúp đỡ họ, dùng lòng từ bi mà đối đãi với tất cả sự vật, kết quả được đền bù, phúc đức quảng đại, người lương thiện được trời phù hộ, cũng bởi vì họ ra sức tích đức mà được, sau đây là một vài câu truyện thời kỳ Bắc Tống.
Báo đáp việc phát cháo miễn phí
Chúc Nhiễm, là người huyện Duyên Bình, Quận Sa, là người cần kiệm mà lại hay làm việc tốt viêc thiện. Ông trong nhiều năm gặp nạn đói đều nấu cơm, nấu cháo cứu tế dân chúng nghèo đói khắp phương, khiến cho hàng vạn người thoát được cảnh chết đói.
Sau này, ông sinh được một người con trai vừa thông minh vừa hiếu học, lấy tư cách cử nhân mà vào kinh thành dự thi, vào mùa xuân trước khi sắp công bố kết quả thi, rất nhiều người dân ở trong thôn mơ thấy có sứ giả trong cung cầm bản cáo thị trạng nguyên, dựng thẳng bên ngoài cửa nhà Chúc gia, trên đó viết bốn chữ to: “Thi chúc chi báo” (Báo đáp việc phát cháo cứu tế).
Đến ngày công bố kết quả, con trai ông quả nhiên đỗ Trạng nguyên ( dẫn chứng trong Thái thượng cảm ứng thiên).
Thu mua lúa, giúp người nghèo vượt qua cửa ải khó khăn
Hoàng Kiêm Tế, là người Thành Đô thuộc tỉnh Tứ Xuyên, có đức tính coi trọng lễ nghĩa, chỉ cần đó là việc có ích cho người khác thì nhất định sẽ gắng sức làm, mọi người xung quanh đều gọi ông là người lương thiện.
Có một đêm nọ, Chi phủ của phủ Thành đô là Trương Vịnh, mơ thấy Tử phủ Chân Quân nói chuyện với ông ta, ngay sau đó, bỗng nhiên có người báo cho biết: “Tây môn Hoàng Kiêm Tế đã đến!”, Hoàng Kiêm Tế mặc một bộ đạo phục tiến vào, Tử Phủ Chân Quân đi xuống bậc thềm tiếp kiến Hoàng Kiêm Tế, hơn nữa còn ngồi hàng ghế ngang hàng với Trương Vịnh.
Hôm sau Trương Vịnh đến viếng thăm Hoàng Kiêm Tế, nhìn thấy quả nhiên là giống như trong giấc mơ của ông, Trương Vịnh hỏi: “Ngài từ trước đến nay làm những việc thiện gì mà đến nỗi Tử Phủ Chân Quân tiếp đãi ngài long trọng như vậy?”
Hoàng Kiêm Tế trả lời: “Tôi cũng không làm việc thiện gì, chỉ là vào đúng mùa thu hoạch lúa mà bỏ ra 300 xâu tiền (mỗi xâu là một nghìn đồng) để thu mua, đến sang năm khi lúa chưa chín, cuộc sống của dân chúng đói khổ thì bán ra với giá gốc. Điều này đối với tôi mà nói là không hề tổn thất gì, nhưng mà lại có thể trợ giúp đối với tình thế hiểm nghèo của dân chúng, giúp họ vượt qua được cửa ải khó khăn, chỉ như thế mà thôi!”
Trương Vịnh xúc động nói: “Thế này Ngài nên phải được ngồi ở bên trên tôi”, rồi ông ra lệnh cho quan lại hai bên dìu Hoàng Kiêm Tế ngồi ở bên trên và tự mình bái lễ Hoàng Kiêm Tế, để tạ ơn ông đã chăm sóc dân chúng. Hoàng Kiêm Tế cả đời phúc thọ an khang, con cháu ai ai cũng có đức hạnh tốt mà được chức vị cao. (dẫn chứng trong Thái Thượng cảm ứng thiên).
Lâm tích trả lại ngọc châu
Lâm Tích là người tỉnh Nam Kiếm, thuở thiếu niên vào kinh ứng thi, dọc đường có trú tại nhà trọ ở Thái Châu, tại phòng trọ có nhặt được một cái túi vải, bên trong có mấy trăm viên ngọc châu quý giá. Lâm Tích hỏi chủ nhà trọ hôm qua ai đã ở trọ tại phòng này? Chủ nhà trọ nói là một người buôn bán rất giàu có, Lâm Tích liền nói với chủ nhà trọ: “Đó là bạn của tôi, nếu anh ta quay lại thì hãy bảo anh ta đến kinh thành, bằng mọi cách tìm hỏi Lâm Tích, phiền ông đừng quên không là hỏng việc.”
Dù đã nói vậy, nhưng Lâm Tích vẫn sợ chủ nhà trọ quên mất, nên lại viết ở trong phòng trọ địa chỉ của mình ở trên kinh thành để người phú thương đó tìm đến.
Không lâu sau, người phú thương trong lúc lấy ngọc châu ra để bán mới phát hiện ngọc châu đã bị thất lạc, ngẫm nghĩ: “Mình bôn ba mấy năm chỉ chọn được bao trân châu này, bây giờ đã mất rồi làm thế nào kiếm sống đây?”. Ông vội vàng xuôi theo con đường tìm trở lại nhà nghỉ đó, sau khi nghe ông chủ nhà nghỉ nói những lời nhắn mà Lâm Tích để lại, vị phú thương lập tức đuổi đến kinh thành tìm Lâm Tích.
Sau khi Lâm Tích xác minh đúng liền trả lại đủ số ngọc châu, Trương Khách cảm kích không ngừng, bỏ ra một nửa số ngọc châu để tạ ơn Lâm Tích, Lâm Tích kiên quyết từ chối không nhận, Trương Khách hết lòng cảm tạ, đem một nửa số trân châu bán đi, số bạc thu được Trương Khách cùng với Lâm Tích làm chay ở chùa để cầu phúc cho Lâm Tích nhằm báo đáp ân huệ trả lại ngọc châu. Về sau, Lâm Tích tham gia khoa thi và đỗ ngay trong lần thi ấy, Lâm Tích đỗ tiến sĩ và được phong làm phán quan tuần châu.
Một lần, Lâm Tích làm thẩm phán của vụ “hải tặc án”, quan trên vì muốn có chiến tích tốt để trình lên triều đình để tranh công, nên đã uy hiếp Lâm Tích phải xét xử trừng phạt nặng vụ án này, hơn nữa còn hứa hẹn nếu làm tốt sẽ tiến cử Lâm Tích lên chức.
Lâm Tích không vì lợi ích bản thân mà thay đổi án, kiên trì chấp hành theo lẽ công bằng của luật pháp, thông qua điều tra nhiều mặt, cho rằng vụ án này chứng cứ chưa đầy đủ liền tuyên bố thả tự do cho 58 người vô tội bị oan, vị quan trên kia không lâu sau bị triều đình miễn chức, Lâm Tích sau này làm lên đến ngôi vị Tam Công (ba chức quan cao cấp nhất trong triều đình), hai người con trai nhiều lần đảm nhiệm các chức quan lớn. (Ghi chép tại huyện Vưu Khê).
Trong xã hội coi trọng vật chất, trên đời có một số người tham tài tham lợi, nhìn thấy người khác có thứ gì trong tâm cũng muốn có được thứ ấy, huống chi là nói đến buông bỏ? Nhặt được cái gì đâu dễ trả lại cho chủ của nó? Không biết rằng sâu xa bên trong, âm đức rất nặng.
Ví dụ như câu chuyện về Bùi Độ trong lịch sử triều đại nhà Đường, lúc trẻ khi xem tướng được phán có tướng chết vì đói nhưng chỉ vì sau này trả lại đai ngọc mà tướng mặt thay đổi, cuộc đời thay đổi. Đậu Vũ Quân thời Đại Tống số mệnh không có con, chỉ vì trả lại vàng bạc cho người đánh rơi mà sau này có 5 người con trai và 5 người con trai đều thi đỗ tiến sĩ.
Cổ nhân nói: “Tích thiện hữu thiện báo, tích ác hữu ác báo. Tích thiện chi gia tất có dư khánh, làm ác chi gia tất có dư hại” (làm việc thiện được thiện báo, làm điều ác gặp ác báo, nhà nào tích thiện nhà đó được may mắn, nhà nào hành ác sẽ gặp tai ương).
Người lương thiện chứa lòng từ bi luôn suy nghĩ vì người khác, phẩm chất cao thượng của họ khiến cho người và thần đều khâm phục, hết thảy phúc đức sẽ đến với họ, hết thảy tai họa sẽ rời xa họ, ông trời sẽ phù hộ họ.
Cảnh do tâm tạo, cảnh tùy tâm chuyển, muốn đắc may mắn hay chiêu mời tai họa tất cả đều là do nhân tâm của một người như thế nào, vì vậy từ xưa đến nay người ta đều khuyên con người hướng thiện, cũng không phải là không có nguyên nhân.
Theo Đại Kỷ Nguyên Đài Loan
Mai Trà biên dịch
Xem thêm:
- Cách thức phân biệt người quân tử và kẻ tiểu nhân của người xưa
- Người xưa xem trọng điều gì nhất, tiền bạc, địa vị hay tài năng?
- Diễn đàn bình luận đạo đức xưa và nay: Triết lý kinh doanh của người xưa
- Nghệ thuật nói chuyện của người xưa
- Diễn đàn đạo đức xưa và nay kỳ 2: Tìm lỗi của chính mình và không đổ lỗi cho người khác