Đối ngoại không bài xích, đối nội không nề hà: Phong thái của người ‘Chí công vô tư’

Ban Biên Tập

6 năm trước

Khi ca ngợi một ai đó không ích kỷ vị tư; hết lòng vì việc công, vì lợi ích chung của xã hội cộng đồng… người ta thường nhắc tới câu thành ngữ: ‘Chí công vô tư’. Vậy câu thành ngữ này có nguồn gốc như thế nào?

Câu thành ngữ ‘Chí công vô tư’ có lẽ xuất hiện sớm nhất trong cuốn “Quản Tử – hình thế giải”. Kể về một sự việc như sau:

Khi Tấn Bình Công lên ngôi vua, thấy huyện Nam Dương còn chưa có huyện lệnh, mới hỏi đại phu Kỳ Hoàng Dương:

– Theo ái khanh, ai mới có thể đảm nhiệm chức vụ này?

Kỳ Hoàng Dương khảng khái đáp:

– Bẩm tấu hoàng thượng, người đó chỉ có thể là Giải Hồ.

Vừa nghe Kỳ Hoàng Dương tiến cử Giải Hồ, Tấn Bình Công ngạc nhiên hỏi lại:

– Giải Hồ chẳng phải có tư thù với ông ư? Làm sao ông lại tiến cử ông ta?

Kỳ Hoàng Dương đáp:

– Dạ bẩm, Hoàng thượng chỉ hỏi ai là người xứng đáng giữ chức huyện lệnh vùng Nam Dương, chứ có hỏi ai là người có tư thù với hạ thần đâu”.

Tấn Bình Công không biết nói sao, liền cử Giải Hồ đi nhậm chức.

Sau khi đến Nam Dương, Giải Hồ quả nhiên đã làm được rất nhiều việc tốt cho dân, khiến huyện Nam Dương mỗi ngày một trở nên phồn thịnh.

Tấn Bình Công nhờ Kỳ Hoàng Dương tiến cử người đảm nhiệm những chức vụ quan trọng. (Ảnh: clearharmony.net)

Lần sau, Tấn Bình Công lại yêu cầu Kỳ Hoàng Dương đề cử một viên Trung Quân Úy, là một chức vụ quan trọng trong quân đội.

Kỳ Hoàng Dương nghiêm trang đáp:

– Khởi bẩm Hoàng thượng, Kỳ Ngọ là người xứng đáng gánh vác trọng trách này.

Tấn bình Công vội hỏi lại:

– Kỳ Ngọ là con trai ông, ông tự đề cử con mình chẳng lẽ không sợ thiên hạ dị nghị hay sao?

– Kỳ Hoàng Dương lại đáp:

– Hoàng thượng chỉ yêu cầu hạ thần đề cử một viên Trung Quân Úy thôi, chứ có hỏi ai là con trai của hạ thần đâu.

Tấn Bình Công có phần hơi do dự, nhưng cũng chuẩn y cho Kỳ Ngọ nhậm chức Trung Quân Úy.

Quả thực sau đó Kỳ Ngọ cũng đã không phụ lòng mong mỏi của cha, làm việc rất xuất sắc, một lòng cúc cung tận tụy với triều đình.

***

Khi Khổng Tử nghe xong hai sự việc này liền khen rằng : ‘Tuyệt lắm, Kỳ Hoàng Dương đề cử nhân tài, đối ngoại thì không bài xích người có tư thù với mình, đối nội thì không nề hà người đó là con trai mình, việc làm này quả là: Chí công vô tư’.

Đường Trung Nguyên